استقلال اقتصادی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
|||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = استقلال | | موضوع مرتبط = استقلال | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = [[استقلال اقتصادی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
تلاش برای رسیدن به استقلال اقتصادی، خودکفایی و صنعتی شدن از اهداف آرمانی [[جوامع]] و ملت‌های مختلف بوده و این رویکرد به ویژه بعد از [[جنگ]] جهانی دوم، اذهان برنامه‌ریزان و طراحان برنامه‌های [[توسعه اقتصادی]] و [[اجتماعی]] در اکثر کشورهای مستقل و تازه استقلال‌یافته را به خود معطوف داشته است؛ لذا کشورهای مختلف در کنار [[سیاست‌ها]] و تدابیری که در عرصه‌های اجتماعی و [[سیاسی]] به منظور [[بسیج]] | تلاش برای رسیدن به استقلال اقتصادی، خودکفایی و صنعتی شدن از اهداف آرمانی [[جوامع]] و ملت‌های مختلف بوده و این رویکرد به ویژه بعد از [[جنگ]] جهانی دوم، اذهان برنامه‌ریزان و طراحان برنامه‌های [[توسعه اقتصادی]] و [[اجتماعی]] در اکثر کشورهای مستقل و تازه استقلال‌یافته را به خود معطوف داشته است؛ لذا کشورهای مختلف در کنار [[سیاست‌ها]] و تدابیری که در عرصه‌های اجتماعی و [[سیاسی]] به منظور [[بسیج]] افکار عمومی در راستای حرکت به سمت استقلال اقتصادی به عمل آوردند، به [[انتخاب]] سیاست‌ها و استراتژی‌های [[اقتصادی]] و صنعتی - با توجه به [[فرهنگ]] اجتماعی [[تاریخی]]، عوامل [[تولید]]، موقعیت ژئوپلیتیکی و مواد اولیه موجود در [[کشور]] خود - پرداختند. برای [[رهبران]] بسیاری از این کشورها این نکته آشکار بود که از طریق حضور فعال در عرصه‌های [[تجاری]] و تولید کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای نه فقط می‌توان به رشد اقتصادی مداوم دست یافت، بلکه می‌توان از [[میزان]] [[وابستگی]] اقتصادی به سایر کشورها به‌ویژه کشورهای [[قدرتمند]] کاست و تا حدودی به روابط نابرابر کشورهای [[فقیر]] با کشورهای [[ثروتمند]] سامان داد. به دنبال گسترش این [[اندیشه]]، تلاش مستمر برای نیل به استقلال اقتصادی و حضور فعال در عرصه‌های [[تجاری]] از [[اهداف]] [[اقتصادی]] [[دولت]] به شمار می‌آید و به منظور تحقق این [[هدف]]، دولتمردان در کشورهای در حال توسعه به دنبال [[انتخاب]] استراتژی‌ها و راهکارهایی هستند که [[اقتصاد]] ملی این کشورها را هر چه بیشتر در جهت «به خود متکی شدن» سوق دهند<ref>احمدی، علی محمد، راهبرد امام خمینی در عرصه اقتصاد، رهایی از اقتصاد وابسته، پایگاه اطلاع‌رسانی جماران http://jamaran.ir/fa/NewsContent-id_۱۵۲۰۸.aspx</ref>. | ||
[[ | بسیاری از نظریه‌پردازان معاصر توسعه، [[رشد]] درون‌زا و رویکردهای مبنی بر خوداتکایی برای توسعه و [[تجارت]] را توصیه می‌کنند. تجربه [[تاریخی]] بسیاری از [[ملل]] حکایت از [[موفقیت]] جوامعی دارد که فرایند رشد و [[توسعه اقتصادی]] را با اتکا به توانایی‌ها و استعدادهای داخلی به پیش برده‌اند. این مهم به طور شفاف در [[افکار]] و اندیشه‌های اقتصادی حضرت امام به چشم می‌خورد؛ به ویژه اینکه آن حضرت اتکا به نیروهای داخلی، بهره‌گیری از توان متخصصان بومی و ایجاد فضای لازم برای رشد استعدادهای ملی را به عنوان اصلی‌ترین عنصر [[رشد]] و [[توسعه اقتصادی]] [[کشور]] مورد توجه قرار می‌دهند. در واقع [[امام]] استقلال اقتصادی و خودکفایی را به منزله انزوای [[تجاری]] و قطع رابطه با سایر دول در عرصه [[اقتصادی]] قلمداد نمی‌کند، بلکه حضور فعال در عرصه بین الملل همراه با تنوع [[تولید]] در بخش‌های مختلف اقتصادی را مد نظر دارد<ref>[[سید مرتضی نبوی|نبوی]] و [[صالح اسکندری|اسکندری]]، [[استقلال اسلامی ۱ - نبوی و اسکندری (مقاله)| مقاله «استقلال اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۷۷۰.</ref>. | ||
== راه‌های استقلال اقتصادی == | |||
برخی از اندیشمندان معاصر اهداف کلی برنامه‌های توسعه و نوسازی را بدین مضمون بیان کرده‌اند: | |||
# تأکید بر [[حفظ]] [[ارزش‌ها]] و [[شئون]] [[اخلاقی]] و [[اجتماعی]] و نیز سالم‌سازی اجتماعات. | |||
#تأکید بر [[حفظ]] [[ارزش‌ها]] و [[شئون]] [[اخلاقی]] و [[اجتماعی]] و نیز سالم‌سازی اجتماعات. | # اولویت و تقدم خودکفایی [[کشاورزی]] بر بازسازی مراکز صنعتی. | ||
# | # توسعه مراکز [[علمی]] و تحقیقاتی به عنوان مهم‌ترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی. | ||
#توسعه مراکز [[علمی]] و تحقیقاتی به عنوان مهم‌ترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی. | # دوری از تکیه بر صادرات نفت. | ||
#دوری از تکیه بر صادرات نفت. | |||
# [[تشویق]] به تولیدات داخلی و [[برنامه‌ریزی]] برای توسعه صادرات. | # [[تشویق]] به تولیدات داخلی و [[برنامه‌ریزی]] برای توسعه صادرات. | ||
#تقویت بنیه [[دفاعی]] و نظامی کشور و توسعه صنایع تسلیحاتی. | # تقویت بنیه [[دفاعی]] و نظامی کشور و توسعه صنایع تسلیحاتی. | ||
#جلوگیری از انحصار [[تجارت]] داخلی و خارجی به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به توده‌های مردم و [[جامعه]]. | # جلوگیری از انحصار [[تجارت]] داخلی و خارجی به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به توده‌های مردم و [[جامعه]]. | ||
# برنامه‌ریزی به منظور [[رفاه]] متناسب با وضع [[عامه]] مردم، توأم با حفظ [[شعائر]] و ارزش‌های کامل [[اسلامی]]. | # برنامه‌ریزی به منظور [[رفاه]] متناسب با وضع [[عامه]] مردم، توأم با حفظ [[شعائر]] و ارزش‌های کامل [[اسلامی]]. | ||
# [[مبارزه]] با [[فرهنگ]] مصرفی. | # [[مبارزه]] با [[فرهنگ]] مصرفی. | ||
# [[آزادی]] واردات و صادرات و به طور کلی، تجارت بر اساس [[قانون]] و با [[نظارت]] [[دولت]] در نوع و قیمت. | # [[آزادی]] واردات و صادرات و به طور کلی، تجارت بر اساس [[قانون]] و با [[نظارت]] [[دولت]] در نوع و قیمت. | ||
# اولویت رسیدگی به [[خانواده]] معظم [[شهدا]]، جانبازان، | # اولویت رسیدگی به [[خانواده]] معظم [[شهدا]]، جانبازان، اسرا و مفقودان. | ||
#رعایت اصول [[ایمنی]] و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاه‌های جمعی برای مردم. | # رعایت اصول [[ایمنی]] و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاه‌های جمعی برای مردم. | ||
#استفاده از نیروهای | # استفاده از نیروهای عظیم مردمی در بازسازی و سازندگی<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۳، ص۱۱۸؛ ج۶، ص۱۲۶؛ ج۶، ص۱۸۳؛ ج۶، ص۴۸۵.</ref>.<ref>[[سید مرتضی نبوی|نبوی]] و [[صالح اسکندری|اسکندری]]، [[استقلال اسلامی ۱ - نبوی و اسکندری (مقاله)| مقاله «استقلال اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۷۷۰.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۱: | ||
* [[استقلال]] | * [[استقلال]] | ||
* [[استقلال فکری]] | * [[استقلال فکری]] | ||
* [[استقلال علمی]] | |||
* [[استقلال سیاسی]] | * [[استقلال سیاسی]] | ||
* [[استقلال اقتصادی]] | * [[استقلال اقتصادی]] | ||
| خط ۵۰: | خط ۴۸: | ||
[[رده:استقلال]] | [[رده:استقلال]] | ||
[[رده: | [[رده:اقتصاد]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث استقلال است. استقلال اقتصادی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: استقلال اقتصادی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
تلاش برای رسیدن به استقلال اقتصادی، خودکفایی و صنعتی شدن از اهداف آرمانی جوامع و ملت‌های مختلف بوده و این رویکرد به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم، اذهان برنامه‌ریزان و طراحان برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی در اکثر کشورهای مستقل و تازه استقلال‌یافته را به خود معطوف داشته است؛ لذا کشورهای مختلف در کنار سیاست‌ها و تدابیری که در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی به منظور بسیج افکار عمومی در راستای حرکت به سمت استقلال اقتصادی به عمل آوردند، به انتخاب سیاست‌ها و استراتژی‌های اقتصادی و صنعتی - با توجه به فرهنگ اجتماعی تاریخی، عوامل تولید، موقعیت ژئوپلیتیکی و مواد اولیه موجود در کشور خود - پرداختند. برای رهبران بسیاری از این کشورها این نکته آشکار بود که از طریق حضور فعال در عرصه‌های تجاری و تولید کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای نه فقط می‌توان به رشد اقتصادی مداوم دست یافت، بلکه می‌توان از میزان وابستگی اقتصادی به سایر کشورها به‌ویژه کشورهای قدرتمند کاست و تا حدودی به روابط نابرابر کشورهای فقیر با کشورهای ثروتمند سامان داد. به دنبال گسترش این اندیشه، تلاش مستمر برای نیل به استقلال اقتصادی و حضور فعال در عرصه‌های تجاری از اهداف اقتصادی دولت به شمار می‌آید و به منظور تحقق این هدف، دولتمردان در کشورهای در حال توسعه به دنبال انتخاب استراتژی‌ها و راهکارهایی هستند که اقتصاد ملی این کشورها را هر چه بیشتر در جهت «به خود متکی شدن» سوق دهند[۱].
بسیاری از نظریه‌پردازان معاصر توسعه، رشد درون‌زا و رویکردهای مبنی بر خوداتکایی برای توسعه و تجارت را توصیه می‌کنند. تجربه تاریخی بسیاری از ملل حکایت از موفقیت جوامعی دارد که فرایند رشد و توسعه اقتصادی را با اتکا به توانایی‌ها و استعدادهای داخلی به پیش برده‌اند. این مهم به طور شفاف در افکار و اندیشه‌های اقتصادی حضرت امام به چشم می‌خورد؛ به ویژه اینکه آن حضرت اتکا به نیروهای داخلی، بهره‌گیری از توان متخصصان بومی و ایجاد فضای لازم برای رشد استعدادهای ملی را به عنوان اصلی‌ترین عنصر رشد و توسعه اقتصادی کشور مورد توجه قرار می‌دهند. در واقع امام استقلال اقتصادی و خودکفایی را به منزله انزوای تجاری و قطع رابطه با سایر دول در عرصه اقتصادی قلمداد نمی‌کند، بلکه حضور فعال در عرصه بین الملل همراه با تنوع تولید در بخش‌های مختلف اقتصادی را مد نظر دارد[۲].
راه‌های استقلال اقتصادی
برخی از اندیشمندان معاصر اهداف کلی برنامه‌های توسعه و نوسازی را بدین مضمون بیان کرده‌اند:
- تأکید بر حفظ ارزش‌ها و شئون اخلاقی و اجتماعی و نیز سالم‌سازی اجتماعات.
- اولویت و تقدم خودکفایی کشاورزی بر بازسازی مراکز صنعتی.
- توسعه مراکز علمی و تحقیقاتی به عنوان مهم‌ترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی.
- دوری از تکیه بر صادرات نفت.
- تشویق به تولیدات داخلی و برنامه‌ریزی برای توسعه صادرات.
- تقویت بنیه دفاعی و نظامی کشور و توسعه صنایع تسلیحاتی.
- جلوگیری از انحصار تجارت داخلی و خارجی به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به توده‌های مردم و جامعه.
- برنامه‌ریزی به منظور رفاه متناسب با وضع عامه مردم، توأم با حفظ شعائر و ارزش‌های کامل اسلامی.
- مبارزه با فرهنگ مصرفی.
- آزادی واردات و صادرات و به طور کلی، تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قیمت.
- اولویت رسیدگی به خانواده معظم شهدا، جانبازان، اسرا و مفقودان.
- رعایت اصول ایمنی و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاه‌های جمعی برای مردم.
- استفاده از نیروهای عظیم مردمی در بازسازی و سازندگی[۳].[۴]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ احمدی، علی محمد، راهبرد امام خمینی در عرصه اقتصاد، رهایی از اقتصاد وابسته، پایگاه اطلاع‌رسانی جماران http://jamaran.ir/fa/NewsContent-id_۱۵۲۰۸.aspx
- ↑ نبوی و اسکندری، مقاله «استقلال اسلامی»، منظومه فکری امام خمینی، ص ۷۷۰.
- ↑ امام خمینی، صحیفه نور، ج۳، ص۱۱۸؛ ج۶، ص۱۲۶؛ ج۶، ص۱۸۳؛ ج۶، ص۴۸۵.
- ↑ نبوی و اسکندری، مقاله «استقلال اسلامی»، منظومه فکری امام خمینی، ص ۷۷۰.