سوره حجرات: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{امامت}} <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = سوره | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[سوره حجرات در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
واژه «حجرات» جمع «حجره» در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«به راستی آنان که تو را از پشت (در) اتاق‌ها صدا می‌زنند، بیشترشان خرد نمی‌ورزند» سوره حجرات، آیه ۴.</ref> به‌کار رفته و مراد از آن، اطاق‌های متعددی کنار [[مسجدالنبی]] است که برای [[همسران پیامبر]]{{صل}} تهیه شده بود. گاهی بعضی از [[مسلمانان]] از پشت اطاق‌ها با صدای بلند، [[پیامبر اسلام]]{{صل}} را صدا می‌زدند، تا این که [[آیات]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«به راستی آنان که تو را از پشت (در) اتاق‌ها صدا می‌زنند، بیشترشان خرد نمی‌ورزند» سوره حجرات، آیه ۴.</ref> و {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و اگر آنها شکیبایی می‌ورزیدند تا تو خود به نزد آنان برون آیی برای آنها بهتر می‌بود و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۵.</ref> نازل شد و آنان را از این [[رفتار]] [[ناپسند]] منع کرد. کلمه «حجرات» که یادآور این دستور [[اخلاقی]] بود، نام [[سوره]] قرارگرفت. چون آیات این سوره در زمینه مسائل اخلاقی و نحوه [[ارتباط]] و سخن‌گفتن با همنوعان و [[رهبر]] [[جامعه اسلامی]] و شخص [[پیامبر]]{{صل}} است، به گفته برخی [[مفسران]] می‌توان این سوره را «سوره [[اخلاق]] و [[آداب]]» نامید. | واژه «حجرات» جمع «حجره» در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«به راستی آنان که تو را از پشت (در) اتاق‌ها صدا می‌زنند، بیشترشان خرد نمی‌ورزند» سوره حجرات، آیه ۴.</ref> به‌کار رفته و مراد از آن، اطاق‌های متعددی کنار [[مسجدالنبی]] است که برای [[همسران پیامبر]] {{صل}} تهیه شده بود. گاهی بعضی از [[مسلمانان]] از پشت اطاق‌ها با صدای بلند، [[پیامبر اسلام]] {{صل}} را صدا می‌زدند، تا این که [[آیات]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«به راستی آنان که تو را از پشت (در) اتاق‌ها صدا می‌زنند، بیشترشان خرد نمی‌ورزند» سوره حجرات، آیه ۴.</ref> و {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و اگر آنها شکیبایی می‌ورزیدند تا تو خود به نزد آنان برون آیی برای آنها بهتر می‌بود و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۵.</ref> نازل شد و آنان را از این [[رفتار]] [[ناپسند]] منع کرد. کلمه «حجرات» که یادآور این دستور [[اخلاقی]] بود، نام [[سوره]] قرارگرفت. چون آیات این سوره در زمینه مسائل اخلاقی و نحوه [[ارتباط]] و سخن‌گفتن با همنوعان و [[رهبر]] [[جامعه اسلامی]] و شخص [[پیامبر]] {{صل}} است، به گفته برخی [[مفسران]] می‌توان این سوره را «سوره [[اخلاق]] و [[آداب]]» نامید. | ||
این سوره مشتمل بر مسائلی از [[احکام دین]] است، احکامی که با آن [[سعادت]] [[زندگی فردی]] [[انسان]] تکمیل می‌شود، و [[نظام]] [[صالح]] و [[طیب]] در [[اجتماع]] [[بشر]] مستقر می‌گردد. بعضی از آن مسائل [[ادب]] جمیلی است که باید بین [[بنده]] و [[خدای سبحان]] رعایت شود، و پاره‌ای آدابی است که [[بندگان خدا]] باید در مورد [[رسول خدا]]{{صل}} رعایت کنند، که در پنج آیه اول سوره آمده. بعضی دیگر آن، [[احکام]] مربوط به مسائلی است که [[مردم]] در برخورد با یکدیگر در مجتمع [[زندگی]] خود باید آن را رعایت کنند. قسمتی دیگر مربوط به برتری‌هایی است که بعضی افراد بر بعض دیگر دارند، و تفاضل و [[برتری]] افراد از اهم اموری است که [[جامعه مدنی]] [[انسان]] با آن منتظم می‌شود، و [[انسان]] را به سوی [[زندگی]] توأم با [[سعادت]] و عیش [[پاک]] و گوارا [[هدایت]] می‌کند، و با آن بین [[دین]] [[حق و باطل]] فرق می‌گذارد، و می‌فهمد کدام [[دین حق]] است، و کدام از [[سنن اجتماعی]] قومی است. و در آخر، [[سوره]] را با اشاره به [[حقیقت ایمان]] و [[اسلام]] ختم نموده، بر [[بشریت]] [[منت]] می‌گذارد که [[نور ایمان]] را به او [[افاضه]] فرموده است. | این سوره مشتمل بر مسائلی از [[احکام دین]] است، احکامی که با آن [[سعادت]] [[زندگی فردی]] [[انسان]] تکمیل می‌شود، و [[نظام]] [[صالح]] و [[طیب]] در [[اجتماع]] [[بشر]] مستقر می‌گردد. بعضی از آن مسائل [[ادب]] جمیلی است که باید بین [[بنده]] و [[خدای سبحان]] رعایت شود، و پاره‌ای آدابی است که [[بندگان خدا]] باید در مورد [[رسول خدا]] {{صل}} رعایت کنند، که در پنج آیه اول سوره آمده. بعضی دیگر آن، [[احکام]] مربوط به مسائلی است که [[مردم]] در برخورد با یکدیگر در مجتمع [[زندگی]] خود باید آن را رعایت کنند. قسمتی دیگر مربوط به برتری‌هایی است که بعضی افراد بر بعض دیگر دارند، و تفاضل و [[برتری]] افراد از اهم اموری است که [[جامعه مدنی]] [[انسان]] با آن منتظم می‌شود، و [[انسان]] را به سوی [[زندگی]] توأم با [[سعادت]] و عیش [[پاک]] و گوارا [[هدایت]] می‌کند، و با آن بین [[دین]] [[حق و باطل]] فرق می‌گذارد، و می‌فهمد کدام [[دین حق]] است، و کدام از [[سنن اجتماعی]] قومی است. و در آخر، [[سوره]] را با اشاره به [[حقیقت ایمان]] و [[اسلام]] ختم نموده، بر [[بشریت]] [[منت]] می‌گذارد که [[نور ایمان]] را به او [[افاضه]] فرموده است. | ||
این [[سوره]] به [[شهادت]] مضامین آیاتش در [[مدینه]] نازل شده، به استثنای [[آیه]] | این [[سوره]] به [[شهادت]] مضامین آیاتش در [[مدینه]] نازل شده، به استثنای [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى}}<ref>«ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref> که بعضی در باره [[مدنی]] بودن آن حرف دارند. | ||
==ویژگی‌های | == ویژگی‌های سوره حجرات == | ||
#هجده آیه، ۳۵۳ یا ۳۴۳ کلمه و ۱۴۷۴ یا ۱۴۹۶ حرف دارد. درباره تعداد کلمات و حروف این سوره، اعداد و ارقام دیگری نیز گفته‌اند. | # هجده آیه، ۳۵۳ یا ۳۴۳ کلمه و ۱۴۷۴ یا ۱۴۹۶ حرف دارد. درباره تعداد کلمات و حروف این سوره، اعداد و ارقام دیگری نیز گفته‌اند. | ||
#در [[ترتیب نزول]]، یکصد و ششمین و در [[قرآن کریم]] چهل و نهمین سوره است که پس از [[سوره مجادله]] و پیش از [[سوره تحریم]] نازل شد. | # در [[ترتیب نزول]]، یکصد و ششمین و در [[قرآن کریم]] چهل و نهمین سوره است که پس از [[سوره مجادله]] و پیش از [[سوره تحریم]] نازل شد. | ||
#مدنی است. تنها از [[ابن‌عباس]] نقل شده که آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ}}<ref>«ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref>، مکّی است. | # مدنی است. تنها از [[ابن‌عباس]] نقل شده که آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ}}<ref>«ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref>، مکّی است. | ||
#از نظر کمیت از سور [[مثانی]] و حدود نیم [[حزب]] [[قرآن]] است. | # از نظر کمیت از سور [[مثانی]] و حدود نیم [[حزب]] [[قرآن]] است. | ||
#گفته‌اند آیه [[ناسخ و منسوخ]] ندارد. | # گفته‌اند آیه [[ناسخ و منسوخ]] ندارد. | ||
#یکی از سوره‌های مخاطبات است. | # یکی از سوره‌های مخاطبات است. | ||
==پیام‌های سوره حجرات== | == پیام‌های سوره حجرات == | ||
# [[احترام]] و [[تکریم]] همدیگر؛ | # [[احترام]] و [[تکریم]] همدیگر؛ | ||
# [[پرهیز]] از [[تمسخر]] و [[تحقیر]]؛ | # [[پرهیز]] از [[تمسخر]] و [[تحقیر]]؛ | ||
# [[حفظ]] [[اسرار]] دیگران؛ | # [[حفظ]] [[اسرار]] دیگران؛ | ||
# [[آداب]] [[معاشرت]] و سخن‌گفتن با [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[پیشوایان]] بزرگ؛ | # [[آداب]] [[معاشرت]] و سخن‌گفتن با [[پیامبر اسلام]] {{صل}} و [[پیشوایان]] بزرگ؛ | ||
#رعایت [[اخلاق اجتماعی]] که باعث [[محبت]] و [[امنیت]] و [[اتحاد جامعه اسلامی]] می‌شود؛ | # رعایت [[اخلاق اجتماعی]] که باعث [[محبت]] و [[امنیت]] و [[اتحاد جامعه اسلامی]] می‌شود؛ | ||
# [[پرهیز]] از [[شایعه‌سازی]]؛ | # [[پرهیز]] از [[شایعه‌سازی]]؛ | ||
#رعایت [[تقوا]]؛ | # رعایت [[تقوا]]؛ | ||
# [[اطاعت از رهبری]]؛ | # [[اطاعت از رهبری]]؛ | ||
#ایجاد [[قسط]] وعدل<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۳۰۵؛ حجتی، محمد باقر، پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، صفحه ۱۴۵؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۷؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۷؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۲، صفحه ۱۲۷؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۸۱؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۳۵.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۲۸۷۱.</ref> | # ایجاد [[قسط]] وعدل<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۳۰۵؛ حجتی، محمد باقر، پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، صفحه ۱۴۵؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۷؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۷؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۲، صفحه ۱۲۷؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۸۱؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۳۵.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۲۸۷۱.</ref> | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']] | # [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:سوره‌های قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۴
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سوره است. سوره حجرات از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سوره حجرات در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
واژه «حجرات» جمع «حجره» در آیه ﴿إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ﴾[۱] به‌کار رفته و مراد از آن، اطاق‌های متعددی کنار مسجدالنبی است که برای همسران پیامبر (ص) تهیه شده بود. گاهی بعضی از مسلمانان از پشت اطاق‌ها با صدای بلند، پیامبر اسلام (ص) را صدا می‌زدند، تا این که آیات ﴿إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ﴾[۲] و ﴿وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[۳] نازل شد و آنان را از این رفتار ناپسند منع کرد. کلمه «حجرات» که یادآور این دستور اخلاقی بود، نام سوره قرارگرفت. چون آیات این سوره در زمینه مسائل اخلاقی و نحوه ارتباط و سخن‌گفتن با همنوعان و رهبر جامعه اسلامی و شخص پیامبر (ص) است، به گفته برخی مفسران می‌توان این سوره را «سوره اخلاق و آداب» نامید.
این سوره مشتمل بر مسائلی از احکام دین است، احکامی که با آن سعادت زندگی فردی انسان تکمیل می‌شود، و نظام صالح و طیب در اجتماع بشر مستقر می‌گردد. بعضی از آن مسائل ادب جمیلی است که باید بین بنده و خدای سبحان رعایت شود، و پاره‌ای آدابی است که بندگان خدا باید در مورد رسول خدا (ص) رعایت کنند، که در پنج آیه اول سوره آمده. بعضی دیگر آن، احکام مربوط به مسائلی است که مردم در برخورد با یکدیگر در مجتمع زندگی خود باید آن را رعایت کنند. قسمتی دیگر مربوط به برتری‌هایی است که بعضی افراد بر بعض دیگر دارند، و تفاضل و برتری افراد از اهم اموری است که جامعه مدنی انسان با آن منتظم می‌شود، و انسان را به سوی زندگی توأم با سعادت و عیش پاک و گوارا هدایت می‌کند، و با آن بین دین حق و باطل فرق می‌گذارد، و می‌فهمد کدام دین حق است، و کدام از سنن اجتماعی قومی است. و در آخر، سوره را با اشاره به حقیقت ایمان و اسلام ختم نموده، بر بشریت منت می‌گذارد که نور ایمان را به او افاضه فرموده است.
این سوره به شهادت مضامین آیاتش در مدینه نازل شده، به استثنای آیه ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى﴾[۴] که بعضی در باره مدنی بودن آن حرف دارند.
ویژگی‌های سوره حجرات
- هجده آیه، ۳۵۳ یا ۳۴۳ کلمه و ۱۴۷۴ یا ۱۴۹۶ حرف دارد. درباره تعداد کلمات و حروف این سوره، اعداد و ارقام دیگری نیز گفته‌اند.
- در ترتیب نزول، یکصد و ششمین و در قرآن کریم چهل و نهمین سوره است که پس از سوره مجادله و پیش از سوره تحریم نازل شد.
- مدنی است. تنها از ابن‌عباس نقل شده که آیه ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ﴾[۵]، مکّی است.
- از نظر کمیت از سور مثانی و حدود نیم حزب قرآن است.
- گفته‌اند آیه ناسخ و منسوخ ندارد.
- یکی از سوره‌های مخاطبات است.
پیام‌های سوره حجرات
- احترام و تکریم همدیگر؛
- پرهیز از تمسخر و تحقیر؛
- حفظ اسرار دیگران؛
- آداب معاشرت و سخن‌گفتن با پیامبر اسلام (ص) و پیشوایان بزرگ؛
- رعایت اخلاق اجتماعی که باعث محبت و امنیت و اتحاد جامعه اسلامی می‌شود؛
- پرهیز از شایعه‌سازی؛
- رعایت تقوا؛
- اطاعت از رهبری؛
- ایجاد قسط وعدل[۶].[۷]
منابع
پانویس
- ↑ «به راستی آنان که تو را از پشت (در) اتاق‌ها صدا می‌زنند، بیشترشان خرد نمی‌ورزند» سوره حجرات، آیه ۴.
- ↑ «به راستی آنان که تو را از پشت (در) اتاق‌ها صدا می‌زنند، بیشترشان خرد نمی‌ورزند» سوره حجرات، آیه ۴.
- ↑ «و اگر آنها شکیبایی می‌ورزیدند تا تو خود به نزد آنان برون آیی برای آنها بهتر می‌بود و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۵.
- ↑ «ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم» سوره حجرات، آیه ۱۳.
- ↑ «ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۳۰۵؛ حجتی، محمد باقر، پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، صفحه ۱۴۵؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۷؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۷؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۲، صفحه ۱۲۷؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۸۱؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۳۵.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۲۸۷۱.