ابن ابی‌الحدید: تفاوت میان نسخه‌ها

{{ویرایش غیرنهایی}}

{{امامت}}

==مقدمه==

*عبدالحمید ابو حامد، ابن ابی الحدید، از [[عالمان]] و محقّقان [[معتزلی]] [[مذهب]] [[اهل سنت]] است که شهرت او به خاطر شرحی است که بر [[نهج البلاغه]] در ۲۰ جلد نگاشته است. وی در مداین به [[دنیا]] آمد، سپس به [[بغداد]] رفت. ادیب بود و به مطالعۀ کتاب‌های تاریخی و ادبی علاقۀ بسیار داشت، قصایدی هم در [[ستایش]] [[خاندان]] [[پیامبر]] دارد. سال‌ها اندوخته و آموخته‌هایش را به درخواست ابن العلقمی ([[وزیر]] [[شیعی]] [[مذهب]] «المستعصم») نگاشت تا این شرح عظیم پدید آمد. بعد تاریخی این کتاب قابل توجّه است و این قسمت‌ها به فارسی هم ترجمه شده است.<ref>دربارۀ او ر. ک: «یادنامه علامۀ امینی» ، مقاله یازدهم، «دائرة المعارف تشیّع» ، مدخل «ابن ابی الحدید» ج ۱ ص ۲۹۳</ref> ابن ابی الحدید گرچه [[شیعه]] نیست، امّا در [[تفکر]] کلامی از [[معتزله]] است و ارادتی شگرف به [[امام علی|علی]]{{ع}} دارد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۴.</ref>.

*عزالدین عبدالحمید بن ابی‌الحسین هبةالله بن [[محمد بن محمد]] بن الحسین بن ابی‌الحدید المدائنّی، از جمله [[دانشمندان]] و حکماست. "مدائنّی" منسوب به مدائن است. طبق آنچه در تلخیص الآثار آمده، مدائن عبارت است از شهرهای هفتگانه از بناهای ساسانیان ایرانی بر کنار دجله در [[بغداد]]، که [[محل زندگی]] [[پادشاهان]] ساسانی بوده است... هنگامی‌ که [[منصور عباسی]] [[بغداد]] را به [[تصرف]] خود درآورد، اکثر [[مردم]] به آن‌جا [[نقل]] مکان کردند. مدائن امروزه روستایی است بر جانب غربی رود دجله که ساکنان آن کشاورزان [[شیعه امامیه]] هستند و در جانب شرقی آن، مدفن [[سلمان فارسی]] و حذیفة بن [[یمانی]] قرار دارد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 74.</ref>.

*ابن ابی‌الحدید کتاب‌های زیادی دارد که روشنگر [[وسعت علمی]] او در زمینه‌های مختلف است، چه در [[فلسفه]] و [[کلام]] و منطق و [[فقه]] و اصول و چه در لغت و [[ادب]] و نقد و [[بلاغت]]. او سرآمد و نمونه روزگار خویش است. تألیفات زیر از اوست: الفلک الدائر [[علی]] المثل السائر، به [[نظم]] درآمده کتاب "الفصیح" ثعلب، القائد السبع العلویات، المستنصریات، شرح الآیات البینات فخرالدین [[رازی]]، به [[نثر]] درآمده السیفیات متنبّی، العبقری الحسان، الاعتبار [[علی]] کتاب الذریعة فی اصول الشریعة، شرح المحصل [[فخر الدین رازی]] که شرحی در نقض کتاب وی است، نقض المحصول فی [[علم]] الاصول [[امام]] [[فخر الدین رازی]]، شرح مشکلات الغرر [[ابوالحسن]] بصری در اصول [[علم کلام]]، شرح یاقوت ابن نوبخت در [[علم کلام]]، الوشاح الذهبی فی العلم الأبی، انتقاد المستصفی للغزالی فی أصول الفقه، حواشی بر کتاب المفصل فی النحو، شرح منظومه فی الطبّ ابن سینا، شرح نهج البلاغة که [[شریف رضی]] آن را از سخنان [[امام علی بن ابی طالب]] {{ع}} گرد آورده است. شرح این کتاب پنج سال (۶۴۴ – ۶۴۹ ه) به طول انجامید که آن را به [[وزیر]] ابن العلقمی تقدیم کرد. در [[حقیقت]] این شرح جلوه‌گاهی برای شماری از [[علوم]] و فنونی بود که ابن‌ابی‌الحدید در آن‌ها مهارت داشت. ابن‌ابی‌الحدید در ابتدای شرح خود بر این [[عقیده]] است که: "کتابی کامل در نوع خود نگاشته و در بین کتب مشابه خود یگانه است و از محاسنشان بهره برده است. فواید آن بزرگ و اهداف آن شریف است، [[شأن]] آن عظیم و [[منزلت]] و [[جایگاه]] آن رفیع است. پس جای شگفتی نیست که بهترینِ کتاب‌ها را به بهترینِ [[فرمانروایان]] و جامع [[فضائل]] را به جامع [[مناقب]] و یگانه عصر را به یگانه روزگار نزدیک ساخته است"<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 74- 75.</ref>.

==جایگاه علمی و منصب‌های اداری==

*ابن ابی الحدید شاعر و [[عالم به ]][[علم]] لغت بوده است. وی از بزرگ‌ترین [[عالمان]] و فاضلان و از بزرگان و برگزیدگان، [[حکیم]]، [[فاضل]]، کاتب و آشنا به اصول و [[علم کلام]] و معتزلی<ref>معتزله گروهی از اهل تسنن بودند که در بررسی مسائل و مباحث دینی از رویکردی عقل گرایانه بهره می‌جستند، یعنی در تعارض بین عقل و نقل، عقل را حاکم و دلایل نقلی ([[قرآن]] و [[حدیث]]) را در سایه آن تأویل و توجیه می‌کردند.</ref> [[مذهب]] بود. در امور دیوانی و درباری خدمت می‌کرد. به‌عنوان کاتب در دارالتشریفات و سپس دارالخلافه [[منصب]] یافت، سپس به‌عنوان ناظر در بیمارستان فعالیت کرد و در آخر به‌عنوان رئیس کتابخانه‌های [[بغداد]] [[منصوب]] شد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 74.</ref>.

==وسعت علمی==

*هرکس شرح [[نهج البلاغه]] ابن ابی الحدید را [[مطالعه]] کند، مزایای [[علم]] و [[ادب]] را به آن بسیار خواهد دید. قطعاً [[خداوند]] به وی هوشی سرشار و ذهنی درخشان عطا کرده است. او به جزئیات [[علوم]] عصر خویش آشنا بود. نویسنده کتاب الشعر العربی فی العراق بعد از ذکر ابیاتی که بر زبان ابن‌ابی الحدید جاری شده است، نظر خویش را چنین بیان می‌دارد: این ابیات اخیر به‌روشنی [[نبرد]] [[معتزله]] در [[دفاع]] از [[دین]] اسلامی را منعکس می‌سازد و این ستیز آن‌ها را به احاطه به [[علوم]] مختلف سوق داده است و به همین‌سان اشاره به ژرفای [[اندیشه]] و گستره [[دانش]] آن‌ها دارد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 75.</ref>.

== جستارهای وابسته ==

==منابع==

* [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']].

* [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]؛

==پانویس==

{{یادآوری پانویس}}

{{پانویس2}}