|
|
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش غیرنهایی}} | | {{مدخل مرتبط |
| {{امامت}}
| | | موضوع مرتبط = |
| | | عنوان مدخل = |
| | | مداخل مرتبط = |
| | | پرسش مرتبط = |
| | }} |
|
| |
|
| ==مقدمه== | | == مقدمه == |
| *عبدالحمید ابو [[حامد]]، ابن ابی الحدید، از [[عالمان]] و محقّقان [[معتزلی]] [[مذهب]] [[اهل سنت]] است که [[شهرت]] او به خاطر شرحی است که بر [[نهج البلاغه]] در ۲۰ جلد نگاشته است. وی در [[مداین]] به [[دنیا]] آمد، سپس به [[بغداد]] رفت. ادیب بود و به مطالعۀ کتابهای [[تاریخی]] و ادبی علاقۀ بسیار داشت، قصایدی هم در [[ستایش]] [[خاندان پیامبر]] دارد. سالها اندوخته و آموختههایش را به درخواست [[ابن العلقمی]] ([[وزیر]] [[شیعی]] [[مذهب]] «[[المستعصم]]») نگاشت تا این شرح [[عظیم]] پدید آمد. بعد [[تاریخی]] این کتاب قابل توجّه است و این قسمتها به [[فارسی]] هم ترجمه شده است.<ref>دربارۀ او ر. ک: «یادنامه علامۀ امینی»، مقاله یازدهم، «دائرة المعارف تشیّع»، مدخل «ابن ابی الحدید» ج ۱ ص ۲۹۳</ref> ابن ابی الحدید گرچه [[شیعه]] نیست، امّا در [[تفکر]] [[کلامی]] از [[معتزله]] است و ارادتی شگرف به [[امام علی|علی]]{{ع}} دارد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۴.</ref>.
| | [[عزالدین عبدالحمید بن ابیالحسین هبةالله بن محمد بن محمد بن الحسین بن ابیالحدید المدائنّی]]، از جمله [[دانشمندان]] و حکماست. "مدائنّی" منسوب به [[مدائن]] است. طبق آنچه در تلخیص الآثار آمده، [[مدائن]] عبارت است از شهرهای هفتگانه از بناهای ساسانیان [[ایرانی]] بر کنار دجله در [[بغداد]]، که [[محل زندگی]] [[پادشاهان]] ساسانی بوده است... هنگامی که [[منصور عباسی]] [[بغداد]] را به [[تصرف]] خود درآورد، اکثر [[مردم]] به آنجا [[نقل]] مکان کردند. [[مدائن]] امروزه روستایی است بر جانب غربی رود دجله که ساکنان آن کشاورزان [[شیعه امامیه]] هستند و در جانب شرقی آن، [[مدفن]] [[سلمان فارسی]] و حذیفة بن [[یمانی]] قرار دارد. |
| *عزالدین عبدالحمید بن ابیالحسین هبةالله بن [[محمد بن محمد]] بن الحسین بن ابیالحدید المدائنّی، از جمله [[دانشمندان]] و حکماست. "مدائنّی" منسوب به [[مدائن]] است. طبق آنچه در تلخیص الآثار آمده، [[مدائن]] عبارت است از شهرهای هفتگانه از بناهای ساسانیان [[ایرانی]] بر کنار دجله در [[بغداد]]، که [[محل زندگی]] [[پادشاهان]] ساسانی بوده است... هنگامی که [[منصور عباسی]] [[بغداد]] را به [[تصرف]] خود درآورد، اکثر [[مردم]] به آنجا [[نقل]] مکان کردند. [[مدائن]] امروزه روستایی است بر جانب غربی رود دجله که ساکنان آن کشاورزان [[شیعه امامیه]] هستند و در جانب شرقی آن، [[مدفن]] [[سلمان فارسی]] و حذیفة بن [[یمانی]] قرار دارد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 74.</ref>.
| |
| * [[ابن ابیالحدید]] کتابهای زیادی دارد که روشنگر [[وسعت علمی]] او در زمینههای مختلف است، چه در [[فلسفه]] و [[کلام]] و [[منطق]] و [[فقه]] و اصول و چه در لغت و [[ادب]] و نقد و [[بلاغت]]. او سرآمد و نمونه روزگار خویش است. تألیفات زیر از اوست: الفلک الدائر [[علی]] المثل السائر، به [[نظم]] درآمده [[کتاب ]]"الفصیح" ثعلب، القائد السبع العلویات، المستنصریات، شرح الآیات البینات فخرالدین [[رازی]]، به [[نثر]] درآمده السیفیات متنبّی، العبقری الحسان، الاعتبار [[علی]] کتاب الذریعة فی اصول الشریعة، شرح المحصل [[فخر الدین رازی]] که شرحی در نقض کتاب وی است، نقض المحصول فی [[علم]] الاصول [[امام]] [[فخر الدین رازی]]، شرح [[مشکلات]] الغرر [[ابوالحسن]] بصری در اصول [[علم کلام]]، شرح یاقوت ابن نوبخت در [[علم کلام]]، الوشاح الذهبی فی العلم الأبی، [[انتقاد]] المستصفی للغزالی فی أصول الفقه، حواشی بر کتاب المفصل فی النحو، شرح منظومه فی الطبّ [[ابن سینا]]، شرح [[نهج البلاغة]] که [[شریف رضی]] آن را از سخنان [[امام علی بن ابی طالب]]{{ع}} گرد آورده است. شرح این کتاب پنج سال (۶۴۴ – ۶۴۹ﻫ) به طول انجامید که آن را به [[وزیر]] [[ابن العلقمی]] تقدیم کرد. در [[حقیقت]] این شرح جلوهگاهی برای شماری از [[علوم]] و فنونی بود که ابنابیالحدید در آنها مهارت داشت. ابنابیالحدید در ابتدای شرح خود بر این [[عقیده]] است که: "کتابی کامل در نوع خود نگاشته و در بین کتب مشابه خود یگانه است و از محاسنشان بهره برده است. فواید آن بزرگ و اهداف آن [[شریف]] است، [[شأن]] آن [[عظیم]] و [[منزلت]] و [[جایگاه]] آن رفیع است. پس جای شگفتی نیست که بهترینِ کتابها را به بهترینِ [[فرمانروایان]] و جامع [[فضائل]] را به جامع [[مناقب]] و یگانه عصر را به یگانه روزگار نزدیک ساخته است"<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 74- 75.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==[[جایگاه علمی]] و [[منصبهای اداری]]==
| | [[ابن ابیالحدید]] کتابهای زیادی دارد که روشنگر [[وسعت علمی]] او در زمینههای مختلف است، چه در [[فلسفه]] و [[کلام]] و [[منطق]] و [[فقه]] و اصول و چه در لغت و [[ادب]] و نقد و [[بلاغت]]. او سرآمد و نمونه روزگار خویش است. تألیفات زیر از اوست: الفلک الدائر [[علی]] المثل السائر، به [[نظم]] درآمده [[کتاب]]"الفصیح" ثعلب، القائد السبع العلویات، المستنصریات، شرح الآیات البینات فخرالدین رازی، به [[نثر]] درآمده السیفیات متنبّی، العبقری الحسان، الاعتبار علی کتاب الذریعة فی اصول الشریعة، شرح المحصل [[فخر الدین رازی]] که شرحی در نقض کتاب وی است، نقض المحصول فی علم الاصول [[امام]] [[فخر الدین رازی]]، شرح مشکلات الغرر ابوالحسن بصری در اصول [[علم کلام]]، شرح یاقوت ابن نوبخت در [[علم کلام]]، الوشاح الذهبی فی العلم الأبی، انتقاد المستصفی للغزالی فی أصول الفقه، حواشی بر کتاب المفصل فی النحو، شرح منظومه فی الطبّ ابن سینا، شرح [[نهج البلاغة]] که [[شریف رضی]] آن را از سخنان [[امام علی بن ابی طالب]] {{ع}} گرد آورده است. شرح این کتاب پنج سال (۶۴۴ – ۶۴۹ﻫ) به طول انجامید که آن را به [[وزیر]] [[ابن العلقمی]] تقدیم کرد. در [[حقیقت]] این شرح جلوهگاهی برای شماری از [[علوم]] و فنونی بود که ابنابیالحدید در آنها مهارت داشت. ابنابیالحدید در ابتدای شرح خود بر این [[عقیده]] است که: "کتابی کامل در نوع خود نگاشته و در بین کتب مشابه خود یگانه است و از محاسنشان بهره برده است. فواید آن بزرگ و اهداف آن [[شریف]] است، [[شأن]] آن [[عظیم]] و [[منزلت]] و [[جایگاه]] آن رفیع است. پس جای شگفتی نیست که بهترینِ کتابها را به بهترینِ [[فرمانروایان]] و جامع [[فضائل]] را به جامع [[مناقب]] و یگانه عصر را به یگانه روزگار نزدیک ساخته است"<ref>[[سید حسین دینپرور|دینپرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۷۴- ۷۵.</ref>. |
| * ابن ابی الحدید شاعر و [[عالم به]] [[علم]] لغت بوده است. وی از بزرگترین [[عالمان]] و فاضلان و از بزرگان و برگزیدگان، [[حکیم]]، [[فاضل]]، کاتب و آشنا به اصول و [[علم کلام]] و معتزلی<ref>معتزله گروهی از اهل تسنن بودند که در بررسی مسائل و مباحث دینی از رویکردی عقل گرایانه بهره میجستند، یعنی در تعارض بین عقل و نقل، عقل را حاکم و دلایل نقلی ([[قرآن]] و [[حدیث]]) را در سایه آن تأویل و توجیه میکردند.</ref> [[مذهب]] بود. در امور دیوانی و درباری [[خدمت]] میکرد. بهعنوان کاتب در دارالتشریفات و سپس [[دارالخلافه]] [[منصب]] یافت، سپس بهعنوان ناظر در بیمارستان فعالیت کرد و در آخر بهعنوان [[رئیس]] کتابخانههای [[بغداد]] [[منصوب]] شد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 74.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==[[وسعت علمی]]== | | == جایگاه علمی و منصبهای اداری == |
| *هرکس [[شرح نهج البلاغه]] ابن ابی الحدید را مطالعه کند، مزایای [[علم]] و [[ادب]] را به آن بسیار خواهد دید. قطعاً [[خداوند]] به وی هوشی سرشار و [[ذهنی]] درخشان عطا کرده است. او به جزئیات [[علوم]] عصر خویش آشنا بود. نویسنده کتاب الشعر العربی فی العراق بعد از ذکر ابیاتی که بر زبان ابنابی الحدید جاری شده است، نظر خویش را چنین بیان میدارد: این ابیات اخیر بهروشنی [[نبرد]] [[معتزله]] در [[دفاع]] از [[دین]] [[اسلامی]] را منعکس میسازد و این [[ستیز]] آنها را به احاطه به [[علوم]] مختلف سوق داده است و به همینسان اشاره به ژرفای [[اندیشه]] و گستره [[دانش]] آنها دارد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 75.</ref>.
| | ابن ابی الحدید شاعر و عالم به [[علم]] لغت بوده است. وی از بزرگترین [[عالمان]] و فاضلان و از بزرگان و برگزیدگان، [[حکیم]]، [[فاضل]]، کاتب و آشنا به اصول و [[علم کلام]] و معتزلی<ref>معتزله گروهی از اهل تسنن بودند که در بررسی مسائل و مباحث دینی از رویکردی عقل گرایانه بهره میجستند، یعنی در تعارض بین عقل و نقل، عقل را حاکم و دلایل نقلی ([[قرآن]] و [[حدیث]]) را در سایه آن تأویل و توجیه میکردند.</ref> [[مذهب]] بود. در امور دیوانی و درباری خدمت میکرد. بهعنوان کاتب در دارالتشریفات و سپس [[دارالخلافه]] منصب یافت، سپس بهعنوان ناظر در بیمارستان فعالیت کرد و در آخر بهعنوان [[رئیس]] کتابخانههای [[بغداد]] [[منصوب]] شد<ref>[[سید حسین دینپرور|دینپرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۷۴.</ref>. |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == وسعت علمی == |
| | هرکس شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید را مطالعه کند، مزایای [[علم]] و [[ادب]] را به آن بسیار خواهد دید. قطعاً [[خداوند]] به وی هوشی سرشار و ذهنی درخشان عطا کرده است. او به جزئیات [[علوم]] عصر خویش آشنا بود. نویسنده کتاب الشعر العربی فی العراق بعد از ذکر ابیاتی که بر زبان ابنابی الحدید جاری شده است، نظر خویش را چنین بیان میدارد: این ابیات اخیر بهروشنی [[نبرد]] [[معتزله]] در [[دفاع]] از [[دین]] [[اسلامی]] را منعکس میسازد و این [[ستیز]] آنها را به احاطه به [[علوم]] مختلف سوق داده است و به همینسان اشاره به ژرفای [[اندیشه]] و گستره [[دانش]] آنها دارد<ref>[[سید حسین دینپرور|دینپرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۷۵.</ref>. |
|
| |
|
| ==منابع== | | == منابع == |
| * [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
| | {{منابع}} |
| * [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
| | # [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']] |
| | | # [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید جمالالدین دینپرور|دینپرور، سیدجمالالدین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']] |
| ==پانویس==
| | {{پایان منابع}} |
| | |
| {{پانویس2}} | |
|
| |
|
| | == پانویس == |
| | {{پانویس}} |
|
| |
|
| [[رده:اعلام]] | | [[رده:اعلام]] |