ظلم به ارزش‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها
(←منابع) |
|||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== ظلم به حق و حقیقت == | == ظلم به حق و حقیقت == | ||
کسی که به | کسی که به جبهه [[باطل]] کمک کند {{متن حدیث|مَنْ نَصَرَ الْبَاطِلَ}}، نسبت به جبهه حق و حقانیت، ظلم کرده است {{متن حدیث|ظَلَمَ الْحَقَّ}}؛ زیرا [[یاری کردن]] را در جایگاه خود ـ که جبهه [[حقّ]] است - قرار نداده است. {{متن حدیث|قَالَ عَلِيٌّ {{ع}}: ظَلَمَ الْحَقَّ مَنْ نَصَرَ الْبَاطِلَ}}<ref>لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲۳.</ref>. [[امام علی]] {{ع}} فرمودند: هر کس باطل را [[یاری]] کند، به حق ستم نموده است<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات]].</ref>. | ||
== ظلم به دانش == | == ظلم به دانش == | ||
[[انسان]] به حقایق دیگری نیز که در عالم موجود است، می‌تواند [[ظالم]] و [[ستمکار]] باشد؛ چنان‌که [[دانش]]، حقیقتی است که وسیله | [[انسان]] به حقایق دیگری نیز که در عالم موجود است، می‌تواند [[ظالم]] و [[ستمکار]] باشد؛ چنان‌که [[دانش]]، حقیقتی است که وسیله کسب معرفت و [[بصیرت]] است و هر کسی [[علم]] بیشتری داشته باشد نسبت به [[جاهل]] که [[معرفت]] و [[شناخت]] کمتری دارد، وظیفه‌اش نیز سنگین‌تر خواهد بود. اگر انسان عالم به علمش عمل نکند، در [[حقیقت]] به خود و دانش، ظلم نموده است؛ بنابراین [[غفران الهی]]، بیشتر شامل [[جاهلان]] می‌شود تا عالمانی که ظلم کرده‌اند. {{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ: يَا حَفْصُ يُغْفَرُ لِلْجَاهِلِ سَبْعُونَ ذَنْباً قَبْلَ أَنْ يُغْفَرَ لِلْعَالِمِ ذَنْبٌ وَاحِدٌ}}<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۷.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: ای حفص، از جاهل، هفتاد [[گناه]] بخشیده می‌شود، قبل از اینکه از عالم، یک گناه بخشیده شود. انتشار ندادنِ دانش به دیگران نیز نوعی ظلم به علم قلمداد می‌شود زیرا که علم منتشر نشده مانند [[نور]] چراغی است که پوشانده شده و نور آن قابل استفاده و هدایت‌طلبی نیست {{متن حدیث|الْعِلْمُ الْمَصُونُ كَالسِّرَاجِ الْمُطْبَقِ عَلَيْهِ}}<ref>امام صادق {{ع}} فرمودند: علمی که نشر نکنند، چراغی است که بر آن سرپوش نهند؛ ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ص۳۱۳.</ref>. همچنان که گفتن [[حکمت]] به غیر اهلش نیز ظلم در [[حق]] حکمت خواهد بود {{متن حدیث|لَا تُحَدِّثُوا الْجُهَّالَ بِالْحِكْمَةِ فَتَظْلِمُوهَا}}؛ زیرا به سبب [[جهل]] به آن و ندانستن [[ارزش]] آن، حکمت را ضایع می‌کنند؛ چنان‌که نگفتن حکمت به اهلش نیز ظلم در حق آن [[مردم]] خواهد بود {{متن حدیث|لَا تَمْنَعُوهَا أَهْلَهَا فَتَظْلِمُوهُمْ}}. {{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ: قَامَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ {{ع}} خَطِيباً فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ فَقَالَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ لَا تُحَدِّثُوا الْجُهَّالَ بِالْحِكْمَةِ فَتَظْلِمُوهَا وَ لَا تَمْنَعُوهَا أَهْلَهَا فَتَظْلِمُوهُمْ}}<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۲.</ref>. امام صادق {{ع}} فرمودند: [[عیسی]] {{ع}} در [[بنی‌اسرائیل]] به سخنرانی برخاست و گفت: ای بنی‌اسرائیل، حکمت را به [[نادانان]] باز نگویید تا به حکمت، [[ستم]] کرده باشید و از اهلش دریغ نکنید تا به آنان ستم کرده باشید<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات]].</ref>. | ||
== ظلم به [[نماز]] == | == ظلم به [[نماز]] == | ||
اقامه نماز [[واجب]] در وقت خودش، یکی از مهم‌ترین [[معروف‌ها]] و [[اعمال نیک]] و واجب [[عبادی]] است. اگر این [[عبادت]] در وقت خودش اقامه شود {{متن حدیث|إِذَا صَلَّى الصَّلَاةَ فِي وَقْتِهَا}}، [[حرمت]] و جایگاه نماز، [[حفظ]] می‌شود {{متن حدیث|حَافَظَ عَلَيْهَا}} و به صورت روشن و منزه به [[آسمان]] صعود می‌کند {{متن حدیث|ارْتَفَعَتْ بَيْضَاءَ نَقِيَّةً}}؛ ولی در صورتی که در وقت خودش اقامه نشود {{متن حدیث|إِذَا لَمْ يُصَلِّهَا لِوَقْتِهَا}}، در [[حقیقت]]، ضایع کردن نماز است {{متن حدیث|تَقُولُ ضَيَّعْتَنِي ضَيَّعَكَ اللَّهُ}} و آن نماز به صورت تیره و تار به آسمان صعود می‌کند {{متن حدیث|ارْتَفَعَتْ سَوْدَاءَ مُظْلِمَةً}}. {{متن حدیث|قَالَ الصَّادِقُ {{ع}}: إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا صَلَّى الصَّلَاةَ فِي وَقْتِهَا وَ حَافَظَ عَلَيْهَا ارْتَفَعَتْ بَيْضَاءَ نَقِيَّةً- تَقُولُ حَفِظْتَنِي حَفِظَكَ اللَّهُ وَ إِذَا لَمْ يُصَلِّهَا لِوَقْتِهَا وَ لَمْ يُحَافِظْ عَلَيْهَا ارْتَفَعَتْ سَوْدَاءَ مُظْلِمَةً تَقُولُ ضَيَّعْتَنِي ضَيَّعَكَ اللَّهُ}}<ref>ابن‌بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۰۹.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: همانا [[بنده]]، هنگامی که نماز را در وقت مقرّر آن به جای آورد و [[مراقبت]] اوقات آن نماید، نماز سپیدگون و روشن و پالوده به آسمان بالا می‌رود و [[خدا]] به بنده خطاب می‌کند که تو [[حقّ]] مرا محفوظ داشتی و مرا رعایت کردی، [[خداوند]] تو را حفظ کند، و هر گاه آن را در وقت مقرّر خود به جای نیاورد و مراقب اوقات آن نباشد، بلکه قضای آن را پس از گذشتن وقت به جای آورد، آن نماز، سیاه و تیره و تار به آسمان می‌رود و به بنده خطاب می‌کند که مرا ضایع ساختی، خداوند تو را ضایع سازد. انجام ندادن اعمال نیک در وقت و موضع خودش {{متن حدیث|وَضْعُهُ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ}} ضایع کردن آنها است {{متن حدیث|إِضَاعَةُ الْمَعْرُوفِ}} که در واقع ظلم به آن معروف محسوب می‌شود {{متن حدیث|ظَلَمَ الْمَعْرُوفَ مَنْ وَضَعَهُ فِي غَيْرِ أَهْلِهِ}}<ref>امام علی {{ع}} فرمودند: کسی که نیکی و فضایل را در غیر اهلش به کار برد، در حق نیکی، ظلم نموده است؛ لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲۴.</ref>. {{متن حدیث|عَنْ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}}: إِضَاعَةُ الْمَعْرُوفِ وَضْعُهُ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ}}<ref>ورام بن أبی‌فراس، مجموعة ورّام، ج۲، ص۱۱۹.</ref>. [[رسول خدا]] {{صل}} فرمودند: به کار بردن [[نیکی]] در غیر جایگاهش از بین بردن آن است<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات]].</ref>. | |||
== ظلم به [[اخلاق نیک]] == | == ظلم به [[اخلاق نیک]] == | ||
[[ستم]] بر صفات [[نیک]] و [[فضایل اخلاقی]] نیز قابل | [[ستم]] بر صفات [[نیک]] و [[فضایل اخلاقی]] نیز قابل تصور است؛ چنان‌که [[انسان]] اگر همین [[صفات اخلاقی]] را در غیر موضع خودش و به غیر کسانی که اهلیت دارند، عرضه کند {{متن حدیث|مَنْ وَضَعَهُ فِي غَيْرِ أَهْلِهِ}} در [[حقیقت]]، [[فضایل]] و [[نیکی]] را ضایع نموده است<ref>{{متن حدیث|عَنْ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}}: إِضَاعَةُ الْمَعْرُوفِ وَضْعُهُ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ}} (ورام بن أبی‌فراس، مجموعة ورّام، ج۲، ص۱۱۹)؛ رسول خدا {{صل}} فرمودند: به کار بردن نیکی و معروف در غیر جایگاه آن از بین بردن معروف است.</ref>. و به صفات خوب و فضایل اخلاقی، ظلم کرده است {{متن حدیث|ظَلَمَ الْمَعْرُوفَ}}. {{متن حدیث|قَالَ عَلِيٌّ {{ع}}: ظَلَمَ الْمَعْرُوفَ مَنْ وَضَعَهُ فِي غَيْرِ أَهْلِهِ}}<ref>لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲۴.</ref>. [[امام علی]] {{ع}} فرمودند: کسی که نیکی و فضایل را در غیر اهلش به کار برد، در [[حق]] نیکی، ظلم نموده است. به عنوان مثال، اگر کسی احسان و [[بخشش]] را در حق افرادی انجام دهد که صلاحیت آن را نداشته باشند، به احسان ظلم کرده است {{متن حدیث|ظَلَمَ الْإِحْسَانَ وَاضِعُهُ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ}}<ref>امام علی {{ع}} فرمودند: کسی که احسان را در جای خودش انجام ندهد، به آن ظلم کرده است؛ لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲۳.</ref>. اگر همین بخشش به دیگران همراه با منّت گذاشتن باشد {{متن حدیث|قُبْحُ الِامْتِنَانِ}} یا در جایی که باید [[سخاوت]] به [[خرج]] داد، [[بخل]] ورزیده شود {{متن حدیث|مَنْ مَنَعَ الْعَطَاءَ}}، در حقیقت به احسان {{متن حدیث|ظُلْمُ الْإِحْسَانِ}} و سخاوت، ظلم نموده است {{متن حدیث|ظَلَمَ السَّخَاءَ}}. {{متن حدیث|قَالَ عَلِيٌّ {{ع}}: ظُلْمُ الْإِحْسَانِ قُبْحُ الِامْتِنَانِ}}<ref>تمیمی آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص۳۸۰.</ref>. [[امام علی]] {{ع}} فرمودند: [[ستم]] به [[احسان]]، [[زشتی]] [[منت]] گذاشتن است. {{متن حدیث|قَالَ عَلِيٌّ {{ع}}: ظَلَمَ السَّخَاءَ مَنْ مَنَعَ الْعَطَاءَ}}<ref>تمیمی آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص۳۸۰.</ref>. امام علی {{ع}} فرمودند: کسی که عطا را منع کند، به [[سخاوت]] ظلم کرده است<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات]].</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۰۶
ظلم به حق و حقیقت
کسی که به جبهه باطل کمک کند «مَنْ نَصَرَ الْبَاطِلَ»، نسبت به جبهه حق و حقانیت، ظلم کرده است «ظَلَمَ الْحَقَّ»؛ زیرا یاری کردن را در جایگاه خود ـ که جبهه حقّ است - قرار نداده است. «قَالَ عَلِيٌّ (ع): ظَلَمَ الْحَقَّ مَنْ نَصَرَ الْبَاطِلَ»[۱]. امام علی (ع) فرمودند: هر کس باطل را یاری کند، به حق ستم نموده است[۲].
ظلم به دانش
انسان به حقایق دیگری نیز که در عالم موجود است، می‌تواند ظالم و ستمکار باشد؛ چنان‌که دانش، حقیقتی است که وسیله کسب معرفت و بصیرت است و هر کسی علم بیشتری داشته باشد نسبت به جاهل که معرفت و شناخت کمتری دارد، وظیفه‌اش نیز سنگین‌تر خواهد بود. اگر انسان عالم به علمش عمل نکند، در حقیقت به خود و دانش، ظلم نموده است؛ بنابراین غفران الهی، بیشتر شامل جاهلان می‌شود تا عالمانی که ظلم کرده‌اند. «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: يَا حَفْصُ يُغْفَرُ لِلْجَاهِلِ سَبْعُونَ ذَنْباً قَبْلَ أَنْ يُغْفَرَ لِلْعَالِمِ ذَنْبٌ وَاحِدٌ»[۳]. امام صادق (ع) فرمودند: ای حفص، از جاهل، هفتاد گناه بخشیده می‌شود، قبل از اینکه از عالم، یک گناه بخشیده شود. انتشار ندادنِ دانش به دیگران نیز نوعی ظلم به علم قلمداد می‌شود زیرا که علم منتشر نشده مانند نور چراغی است که پوشانده شده و نور آن قابل استفاده و هدایت‌طلبی نیست «الْعِلْمُ الْمَصُونُ كَالسِّرَاجِ الْمُطْبَقِ عَلَيْهِ»[۴]. همچنان که گفتن حکمت به غیر اهلش نیز ظلم در حق حکمت خواهد بود «لَا تُحَدِّثُوا الْجُهَّالَ بِالْحِكْمَةِ فَتَظْلِمُوهَا»؛ زیرا به سبب جهل به آن و ندانستن ارزش آن، حکمت را ضایع می‌کنند؛ چنان‌که نگفتن حکمت به اهلش نیز ظلم در حق آن مردم خواهد بود «لَا تَمْنَعُوهَا أَهْلَهَا فَتَظْلِمُوهُمْ». «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: قَامَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ (ع) خَطِيباً فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ فَقَالَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ لَا تُحَدِّثُوا الْجُهَّالَ بِالْحِكْمَةِ فَتَظْلِمُوهَا وَ لَا تَمْنَعُوهَا أَهْلَهَا فَتَظْلِمُوهُمْ»[۵]. امام صادق (ع) فرمودند: عیسی (ع) در بنی‌اسرائیل به سخنرانی برخاست و گفت: ای بنی‌اسرائیل، حکمت را به نادانان باز نگویید تا به حکمت، ستم کرده باشید و از اهلش دریغ نکنید تا به آنان ستم کرده باشید[۶].
ظلم به نماز
اقامه نماز واجب در وقت خودش، یکی از مهم‌ترین معروف‌ها و اعمال نیک و واجب عبادی است. اگر این عبادت در وقت خودش اقامه شود «إِذَا صَلَّى الصَّلَاةَ فِي وَقْتِهَا»، حرمت و جایگاه نماز، حفظ می‌شود «حَافَظَ عَلَيْهَا» و به صورت روشن و منزه به آسمان صعود می‌کند «ارْتَفَعَتْ بَيْضَاءَ نَقِيَّةً»؛ ولی در صورتی که در وقت خودش اقامه نشود «إِذَا لَمْ يُصَلِّهَا لِوَقْتِهَا»، در حقیقت، ضایع کردن نماز است «تَقُولُ ضَيَّعْتَنِي ضَيَّعَكَ اللَّهُ» و آن نماز به صورت تیره و تار به آسمان صعود می‌کند «ارْتَفَعَتْ سَوْدَاءَ مُظْلِمَةً». «قَالَ الصَّادِقُ (ع): إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا صَلَّى الصَّلَاةَ فِي وَقْتِهَا وَ حَافَظَ عَلَيْهَا ارْتَفَعَتْ بَيْضَاءَ نَقِيَّةً- تَقُولُ حَفِظْتَنِي حَفِظَكَ اللَّهُ وَ إِذَا لَمْ يُصَلِّهَا لِوَقْتِهَا وَ لَمْ يُحَافِظْ عَلَيْهَا ارْتَفَعَتْ سَوْدَاءَ مُظْلِمَةً تَقُولُ ضَيَّعْتَنِي ضَيَّعَكَ اللَّهُ»[۷]. امام صادق (ع) فرمودند: همانا بنده، هنگامی که نماز را در وقت مقرّر آن به جای آورد و مراقبت اوقات آن نماید، نماز سپیدگون و روشن و پالوده به آسمان بالا می‌رود و خدا به بنده خطاب می‌کند که تو حقّ مرا محفوظ داشتی و مرا رعایت کردی، خداوند تو را حفظ کند، و هر گاه آن را در وقت مقرّر خود به جای نیاورد و مراقب اوقات آن نباشد، بلکه قضای آن را پس از گذشتن وقت به جای آورد، آن نماز، سیاه و تیره و تار به آسمان می‌رود و به بنده خطاب می‌کند که مرا ضایع ساختی، خداوند تو را ضایع سازد. انجام ندادن اعمال نیک در وقت و موضع خودش «وَضْعُهُ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ» ضایع کردن آنها است «إِضَاعَةُ الْمَعْرُوفِ» که در واقع ظلم به آن معروف محسوب می‌شود «ظَلَمَ الْمَعْرُوفَ مَنْ وَضَعَهُ فِي غَيْرِ أَهْلِهِ»[۸]. «عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص): إِضَاعَةُ الْمَعْرُوفِ وَضْعُهُ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ»[۹]. رسول خدا (ص) فرمودند: به کار بردن نیکی در غیر جایگاهش از بین بردن آن است[۱۰].
ظلم به اخلاق نیک
ستم بر صفات نیک و فضایل اخلاقی نیز قابل تصور است؛ چنان‌که انسان اگر همین صفات اخلاقی را در غیر موضع خودش و به غیر کسانی که اهلیت دارند، عرضه کند «مَنْ وَضَعَهُ فِي غَيْرِ أَهْلِهِ» در حقیقت، فضایل و نیکی را ضایع نموده است[۱۱]. و به صفات خوب و فضایل اخلاقی، ظلم کرده است «ظَلَمَ الْمَعْرُوفَ». «قَالَ عَلِيٌّ (ع): ظَلَمَ الْمَعْرُوفَ مَنْ وَضَعَهُ فِي غَيْرِ أَهْلِهِ»[۱۲]. امام علی (ع) فرمودند: کسی که نیکی و فضایل را در غیر اهلش به کار برد، در حق نیکی، ظلم نموده است. به عنوان مثال، اگر کسی احسان و بخشش را در حق افرادی انجام دهد که صلاحیت آن را نداشته باشند، به احسان ظلم کرده است «ظَلَمَ الْإِحْسَانَ وَاضِعُهُ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ»[۱۳]. اگر همین بخشش به دیگران همراه با منّت گذاشتن باشد «قُبْحُ الِامْتِنَانِ» یا در جایی که باید سخاوت به خرج داد، بخل ورزیده شود «مَنْ مَنَعَ الْعَطَاءَ»، در حقیقت به احسان «ظُلْمُ الْإِحْسَانِ» و سخاوت، ظلم نموده است «ظَلَمَ السَّخَاءَ». «قَالَ عَلِيٌّ (ع): ظُلْمُ الْإِحْسَانِ قُبْحُ الِامْتِنَانِ»[۱۴]. امام علی (ع) فرمودند: ستم به احسان، زشتی منت گذاشتن است. «قَالَ عَلِيٌّ (ع): ظَلَمَ السَّخَاءَ مَنْ مَنَعَ الْعَطَاءَ»[۱۵]. امام علی (ع) فرمودند: کسی که عطا را منع کند، به سخاوت ظلم کرده است[۱۶].
منابع
پانویس
- ↑ لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲۳.
- ↑ آزادی، علی رضا، ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۷.
- ↑ امام صادق (ع) فرمودند: علمی که نشر نکنند، چراغی است که بر آن سرپوش نهند؛ ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ص۳۱۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۲.
- ↑ آزادی، علی رضا، ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات.
- ↑ ابن‌بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۰۹.
- ↑ امام علی (ع) فرمودند: کسی که نیکی و فضایل را در غیر اهلش به کار برد، در حق نیکی، ظلم نموده است؛ لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲۴.
- ↑ ورام بن أبی‌فراس، مجموعة ورّام، ج۲، ص۱۱۹.
- ↑ آزادی، علی رضا، ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات.
- ↑ «عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص): إِضَاعَةُ الْمَعْرُوفِ وَضْعُهُ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ» (ورام بن أبی‌فراس، مجموعة ورّام، ج۲، ص۱۱۹)؛ رسول خدا (ص) فرمودند: به کار بردن نیکی و معروف در غیر جایگاه آن از بین بردن معروف است.
- ↑ لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲۴.
- ↑ امام علی (ع) فرمودند: کسی که احسان را در جای خودش انجام ندهد، به آن ظلم کرده است؛ لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲۳.
- ↑ تمیمی آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص۳۸۰.
- ↑ تمیمی آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص۳۸۰.
- ↑ آزادی، علی رضا، ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات.