جهاد در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۰

مقدمه

جهاد به معنی جنگیدن^[۱]، برگرفته از ریشه «جهد» به فتح جیم به معنی «مشقت» یا به ضم جیم به معنی «توان» است و به نهایتِ چیزی رسیدن، تلاش، طاقت و توان و مبالغه اطلاق شده است^[۲] و در صورت دوم به معنی به‌کارگیری تمام توان در برابر دشمن است^[۳].^[۴]

معنای رایج آن، جنگ و پیکار با دشمن در میدان کارزار است. این واژه بر همه جنگ‌ها ـ اعم از آنکه هدف آنها مشروع و عقلانی باشد، یا هجومی و یا دفاعی ـ اطلاق می‌شود^[۵].^[۶]

پرسش مستقیم

جهاد در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)

منابع

پانویس

↑ صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ج۳، ص۳۷۰؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۳، ص۱۳۵.
↑ العین، ج ۳، ص۳۸۶؛ مفردات، ص۱۰۱؛ لسان العرب، ج ۳، ص۱۳۳؛ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۲، ص۴۶۰؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۸.
↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۸؛ راوندی، قطب الدین، فقه القرآن، ج۱، ص۳۳۸.
↑ ادرکنی، محمد جواد، مقاله «جهاد و دفاع»، دانشنامه امام خمینی ج۴، ص۲۰۶؛ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص۷۴؛ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۲۱۳-۲۱۴؛ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۰؛ رضوی، سید عباس، مقاله «جهاد»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰.
↑ ر.ک: ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۱۳۳؛ جوهری، اسماعیل، الصحاح، ج۲، ص۴۶۰.
↑ قدردان قراملکی، محمد حسن، مقاله «جهاد»، دانشنامه امام علی ج۶، ص ۴۱۵.

[1] صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ج۳، ص۳۷۰؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۳، ص۱۳۵.

[2] العین، ج ۳، ص۳۸۶؛ مفردات، ص۱۰۱؛ لسان العرب، ج ۳، ص۱۳۳؛ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۲، ص۴۶۰؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۸.

[3] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۸؛ راوندی، قطب الدین، فقه القرآن، ج۱، ص۳۳۸.

[4] ادرکنی، محمد جواد، مقاله «جهاد و دفاع»، دانشنامه امام خمینی ج۴، ص۲۰۶؛ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص۷۴؛ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۲۱۳-۲۱۴؛ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۰؛ رضوی، سید عباس، مقاله «جهاد»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰.

[5] ر.ک: ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۱۳۳؛ جوهری، اسماعیل، الصحاح، ج۲، ص۴۶۰.

[6] قدردان قراملکی، محمد حسن، مقاله «جهاد»، دانشنامه امام علی ج۶، ص ۴۱۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
 {{مدخل مرتبط
-| موضوع مرتبط = نصرت
+| موضوع مرتبط = جهاد
 | عنوان مدخل  = جهاد
-| مداخل مرتبط = [[جهاد در لغت]] - [[جهاد در قرآن]] - [[جهاد در حدیث]] - [[جهاد در نهج البلاغه]] - [[جهاد در کلام اسلامی]] - [[جهاد در معارف دعا و زیارات]] - [[جهاد در فقه اسلامی]] - [[جهاد در فقه سیاسی]] - [[جهاد در معارف و سیره علوی]] - [[جهاد در معارف و سیره فاطمی]] - [[جهاد در معارف و سیره حسینی]] - [[جهاد در معارف و سیره سجادی]] - [[جهاد در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[جهاد از دیدگاه اهل سنت]] - [[جهاد در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
+| مداخل مرتبط = [[جهاد در لغت]] - [[جهاد در قرآن]] - [[جهاد در حدیث]] - [[جهاد در نهج البلاغه]] - [[جهاد در کلام اسلامی]] - [[جهاد در معارف دعا و زیارات]] - [[جهاد در فقه اسلامی]] - [[جهاد در فقه سیاسی]] - [[جهاد در معارف و سیره معصوم]] - [[جهاد در معارف و سیره علوی]] - [[جهاد در معارف و سیره فاطمی]] - [[جهاد در معارف و سیره حسینی]] - [[جهاد در معارف و سیره سجادی]] - [[جهاد در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[جهاد از دیدگاه اهل سنت]] - [[جهاد در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
 | پرسش مرتبط  =
 }}
-==مقدمه==
-*“جهاد” در لغت به معنای [[مشقت]] یا وسع و [[طاقت]] است. در اصطلاح [[شرعی]] نیز به معنای بذل نفس و [[مال]] خود در [[راه]] اعتلای [[دین اسلام]] و [[اقامه شعائر]] [[ایمان]] است<ref>{{عربی|و شرعا... فهو بذل النفس و المال لإعلاء كلمة الإسلام و إقامة شعائر الإيمان}} (سیوری حلی، کنزالعرفان فی فقه القرآن، ج۱، ص۳۴۰).</ref>. [[جهاد]] یکی از مفاهیمی است که هرچند [[قبل از ظهور اسلام]] نیز وجود داشته است، دین اسلام آن را به معنای جدیدی به کار برد و در نتیجه آن را به مفهومی [[دینی]] تبدیل کرد<ref>به این نوع مفاهیم، حقایق شرعی می‌گویند.</ref>.<ref>[[اصغرآقا مهدوی|مهدوی]] و [[سید محمد صادق کاظمی|کاظمی]]، [[کلیات فقه سیاسی (کتاب)|کلیات فقه سیاسی]]، ص ۱۱۰.</ref>
-*[[جهاد]]، در لغت، از جهد و به معنای [[مشقت]] و نهایت [[کوشش]] آمده است. معنای رایج آن، [[جنگ]] و [[پیکار]] با [[دشمن]] در میدان [[کارزار]] است. این واژه بر همه [[جنگ‌ها]] - اعم از آن‌که [[هدف]] آنها [[مشروع]] و [[عقلانی]] باشد، یا هجومی و یا [[دفاعی]] - اطلاق می‌شود<ref>ر.ک: ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۱۳۳؛ جوهری، اسماعیل، الصحاح، ج۲، ص۴۶۰.</ref>. اما «جهاد» یک واژه [[دینی]] و [[مقدس]] است و به [[جنگی]] اطلاق می‌شود که برای [[دفاع از دین]] [[الهی]] و [[نجات]] [[بندگان]] [[مستضعف]] [[خداوند]] انجام گیرد.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[جهاد (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[دانشنامه امام علی ج۶ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۶]]، ص ۴۱۵.</ref>
+== مقدمه ==
+جهاد به معنی [[جنگیدن]]<ref>صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ج۳، ص۳۷۰؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۳، ص۱۳۵.</ref>، برگرفته از ریشه «جهد» به فتح جیم به معنی «[[مشقت]]» یا به ضم جیم به معنی «توان» است و به نهایتِ چیزی رسیدن، تلاش، [[طاقت]] و توان و مبالغه اطلاق شده است<ref>العین، ج ۳، ص۳۸۶؛ مفردات، ص۱۰۱؛ لسان العرب، ج ۳، ص۱۳۳؛ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۲، ص۴۶۰؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۸.</ref> و در صورت دوم به معنی به‌کارگیری تمام توان در برابر [[دشمن]] است<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۸؛ راوندی، قطب الدین، فقه القرآن، ج۱، ص۳۳۸.</ref>.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد و دفاع (مقاله)| مقاله «جهاد و دفاع»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۴]]، ص۲۰۶؛ [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص۷۴؛ [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۱۳-۲۱۴؛ [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، ج۳، ص۱۴۰؛ [[سید عباس رضوی|رضوی، سید عباس]]، [[جهاد - رضوی (مقاله)|مقاله «جهاد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰]].</ref>
-==جهاد در لغت==
+معنای رایج آن، [[جنگ]] و [[پیکار]] با [[دشمن]] در میدان [[کارزار]] است. این واژه بر همه [[جنگ‌ها]] ـ اعم از آنکه [[هدف]] آنها [[مشروع]] و [[عقلانی]] باشد، یا هجومی و یا [[دفاعی]] ـ اطلاق می‌شود<ref>ر.ک: ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۱۳۳؛ جوهری، اسماعیل، الصحاح، ج۲، ص۴۶۰.</ref>.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[جهاد (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[دانشنامه امام علی ج۶ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۶]]، ص ۴۱۵.</ref>
-[[جهاد]]؛ تلاش سخت و مؤمنانه برای [[حفظ]] و اعتلای [[اسلام]]، در عرصه‌های گوناگون فردی و [[اجتماعی]].
-«جهاد» در لغت برگرفته از ریشۀ «ج ه د» است<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۰۸.</ref>. کلمه «جهد» به فتح جیم، به معنی «[[غایت]]»، «[[مبالغه]]»، «امر سخت و دشوار»<ref>فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۳، ص۳۸۶؛ ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة، ج۱، ۳۲۰.</ref>، و به ضم جیم، به معنی «توان»<ref>ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۴۸۶.</ref> آمده است.
-در اصطلاح [[فقهی]] جهاد به معنای [[جنگیدن]]، برای حفظ [[جامعه اسلامی]] و [[برافراشتن کلمه اسلام]] و [[شعائر]] [[ایمانی]] آمده است<ref>قطب راوندی، سعید بن هبة الله، فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام، ج۱، ص۳۲۸؛ علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۱، ص۴۹۴؛ خوئی، سید ابوالقاسم، منهاج الصالحین، ج۱، ص۳۶۰.</ref>؛ گرچه، در [[منابع اسلامی]] اطلاق جهاد در موارد غیر نظامی نیز شایع بوده است؛ مانند: [[مبارزه]] از راه گفتار<ref>قطب راوندی، سعید بن هبة الله، فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام، ج۱، ص۳۴۱-۳۴۲؛ طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۳۳۹.</ref>، تلاش‌های مخلصانه در [[کسب معرفت]]<ref>مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۶، ص۳۴۹.</ref> و [[مخالفت]] با [[هواهای نفسانی]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۵، ص۱۲.</ref>. [[فرهنگ]] و [[ادبیات]] [[انقلاب اسلامی]] نیز بر وجهه عام جهاد تأکید ویژه‌ای دارد<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۳۰۰.</ref>؛ چراکه در قوام جهاد دو عنصر مهم نقش دارد؛ که یکی جد و جهد و دیگری جهت‌گیری این فعالیت‌ها در [[مقابله با دشمن]] است<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۰/۶/۱۳۷۳.</ref>، که لازم است همه در راستای [[هدف]] والا و [[مقدس]] باشد<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۱/۴/۱۳۸۳.</ref> و این، رویکرد انقلاب اسلامی را در وجه به سعه مفهومی جهاد و [[پرهیز]] از فروکاستن آن در حد [[جنگ]] نظامی<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۳۰۰؛ ج۱۱، ص۳۷۹؛ آیت‌الله خامنه‌ای، ۱۹/۱۱/۱۳۷۰.</ref> موجه می‌سازد. نتیجه این رویکرد، گسترده شدن ابعاد دیگر جهاد در زمینه‌هایی مانند: [[سیاست]]، [[اقتصاد]]، فرهنگ و [[علم]] می‌باشد، که [[هدف]] آن، تثبیت و استمرار [[ارزش‌ها]] و [[احکام اسلامی]] در بعد فردی و [[اجتماعی]] است. از این‌رو امروزه این تلقی، به صورت یک [[فرهنگ]]، تبلور یافته و در کارآمدسازی نیروها و مواجهه با خطرات [[دشمنان]] بسیار مؤثر بوده است. [[جهاد]] به این معنی سابقه‌ای در [[عرب جاهلی]] نداشته؛ بلکه معروف میان آنان واژگانی مانند «[[حرب]]»، «[[غارت]]» و... بوده است؛ از این‌رو «جهاد [[اسلامی]]» را به خاطر دارا بودن بار معنایی خاص، می‌توان واژه‌ای تأسیسی به حساب آورد<ref>زحیلی، وهبة بن مصطفی، آثار الحرب فی الفقه الاسلامی (آثار جنگ در فقه اسلامی)، ترجمه عبدالحسین بینش، ص۳۸، ۴۳.</ref>.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌]] ص ۴۱۳.</ref>
 == پرسش مستقیم ==
@@ خط ۲۵: / خط ۱۹: @@
 {{منابع}}
 # [[پرونده: 1100770.jpg|22px]] [[اصغرآقا مهدوی|مهدوی]] و [[سید محمد صادق کاظمی|کاظمی]]، [[کلیات فقه سیاسی (کتاب)|'''کلیات فقه سیاسی''']]
-#[[پرونده:1368104.jpg|22px]] [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[جهاد (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[دانشنامه امام علی ج۶ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۶''']]
+# [[پرونده:1368104.jpg|22px]] [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[جهاد (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[دانشنامه امام علی ج۶ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۶''']]
-# [[پرونده:1100697.jpg|22px]] [[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|'''مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌''']]
+# [[پرونده:IM009833.jpg|22px]] [[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد و دفاع (مقاله)| مقاله «جهاد و دفاع»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۴ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۴''']]
+# [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژه‌نامه فقه سیاسی''']]
+# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:1368945.jpg|22px]] [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|'''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت''']]
+# [[پرونده:000052.jpg|22px]] [[سید عباس رضوی|رضوی، سید عباس]]، [[جهاد - رضوی (مقاله)|مقاله «جهاد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰''']]
 {{پایان منابع}}
@@ خط ۳۳: / خط ۳۱: @@
 [[رده:جهاد]]
-[[رده:مدخل]]