روزه در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== * +==منابع== {{منابع}} * )) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = روزه | |||
| عنوان مدخل = روزه | |||
| مداخل مرتبط = [[روزه در قرآن]] - [[روزه در نهج البلاغه]] - [[روزه در معارف دعا و زیارات]] - [[روزه در معارف و سیره نبوی]] - [[روزه در معارف و سیره فاطمی]] - [[روزه در معارف و سیره حسینی]] - [[روزه در معارف و سیره سجادی]] - [[روزه در تربیت اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
'''[[روزه‌داری]]''' در [[ماه رمضان]] یکی از فروع [[اسلام]] محسوب می‌شود که دارای آثار جسمی و [[روحی]] فراوانی است. [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در بیانات فراوانی به موضوع [[روزه]] پرداخته مانند اینکه ایشان از آثار روزه: [[تقوا]]؛ [[خضوع]] و [[خشوع]]؛ سلامتی بدن و... را مطرح کرده و روزه را آزمونی برای [[اخلاص]] [[بندگان]] می‌داند. | |||
== | == مقدمه == | ||
روزه یکی از فروع دین اسلام و از مهم‌ترین مصادیق عبادت‌ها و [[واجبات]] است. این [[عمل صالح]] که شامل اجتناب از مفطرات مذکور در کتب [[فقهی]] است، آثار و برکات معنوی و روحی فراوان برای [[انسان]] دارد. با استفاده از [[قرآن کریم]] و [[نهج البلاغه]] برخی از این نکات به‌دست می‌آید<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۴۳۱.</ref>. | |||
==[[ | == [[تقوا]]، محصول روزه == | ||
به تعبیر [[قرآن کریم]]، محصول روزه، [[تقوا]] و دوری از [[گناهان]] است: ای اهل [[ایمان]] روزه ([[ماه رمضان]]) بر شما [[واجب]] شد... شاید که متقی شوید<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}}؛ سوره بقره، آیه ۱۸۳</ref>. [[انسان]] با روزه‌داری می‌تواند با ایجاد حصن و پوششی مناسب در برابر [[گناهان]]، خود را از آسیب‌های آنها سالم نگه دارد. در این‌صورت فرد روزه‌دار در پایان [[ماه رمضان]]، به‌معنای واقعی به [[فطرت]] [[پاک]] و [[الهی]] خویش بازمی‌گردد و تنها عایدی او از روزه تحمل [[گرسنگی]] و [[تشنگی]] نبوده است. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: "امروز تنها برای کسانی عید است که [[خداوند]] [[نماز]] و روزه آنان را پذیرفته باشد و هر روزی که در آن [[مخالفت]] [[الهی]] نشود، آن روز عید است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِيَامَهُ وَ شَكَرَ قِيَامَهُ؛ وَ كُلُّ يَوْمٍ لَا يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ فَهُوَ عِيدٌ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۴۲۰.</ref>. و نیز می‌فرماید: "چه بسیار روزه‌داری که از روزه‌اش جز [[گرسنگی]] و [[تشنگی]] سودی [[نبرد]]... آفرین بر [[خواب]] و خوراک زیرکان"<ref>{{متن حدیث|كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ،..... حَبَّذَا نَوْمُ الْأَكْيَاسِ وَ إِفْطَارُهُمْ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۳۷.</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۴۳۲.</ref> | |||
== | == [[خضوع]] و [[خشوع]]، رهاورد روزه == | ||
[[فروتنی]] به درگاه [[الهی]] از دیگر فلسفه‌های وجودی [[عبادات]] از جمله روزه بیان شده است. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: "و از این‌جاست که [[خدا]] [[بندگان]] [[مؤمن]] خود را با [[نماز]] و [[زکات]] و سخت‌کوشی ایام روزه‌داری حفظ فرماید تا اندامشان از [[گناه]] بیمه شود و چشم‌هاشان [[فروتنی]] آموزد و جانشان خاکساری گیرد و دل‌هاشان فروهشتگی پذیرد و [[خودپسندی]] از آن به کلی رخت بربندد... و از سر [[فروتنی]] در روزه، پرواری و شکمبارگی فراموش شود... به [[اسرار]] آنچه در این کارهاست با همه وجود بنگرید، از سرکوبی جوانه‌های نازیدن و ریشه‌کن کردن درخت [[کبر]] ورزیدن"<ref>{{متن حدیث|وَ عَنْ ذَلِكَ مَا حَرَسَ اللَّهُ عِبَادَهُ الْمُؤْمِنِينَ بِالصَّلَوَاتِ وَ الزَّكَوَاتِ وَ مُجَاهَدَةِ الصِّيَامِ فِي الْأَيَّامِ الْمَفْرُوضَاتِ تَسْكِيناً لِأَطْرَافِهِمْ وَ تَخْشِيعاً لِأَبْصَارِهِمْ وَ تَذْلِيلًا لِنُفُوسِهِمْ وَ تَخْفِيضاً لِقُلُوبِهِمْ وَ إِذْهَاباً لِلْخُيَلَاءِ عَنْهُمْ،... انْظُرُوا إِلَى مَا فِي هَذِهِ الْأَفْعَالِ مِنْ قَمْعِ نَوَاجِمِ الْفَخْرِ وَ قَدْعِ طَوَالِعِ الْكِبْرِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴.</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۴۳۲.</ref> | |||
== | == روزه، آزمونی برای [[اخلاص]] [[بندگان]] == | ||
یکی از آفات و آسیب‌های [[عبادات]]، ریا و خودنمایی است که باعث بطلان عمل می‌شود. برخی از عبادت‌ها به‌دلیل ویژگی‌هایی که دارند کمتر در معرض این آسیب قرار می‌گیرند. روزه از جمله اعمالی است که تا [[انسان]] خود در آن ریا نکند برای کسی معلوم نیست که آن شخص روزه گرفته است یا نه و از این‌رو می‌تواند از آفت ریا و خودنمایی معصون باشد. [[امام علی]] {{ع}} می‌فرمید: "و ([[خداوند]]) روزه را برای [[آزمایش]] [[خلوص]] [[بندگان]] قرار داد"<ref>{{متن حدیث|وَ الصِّيَامَ ابْتِلَاءً لِإِخْلَاصِ الْخَلْقِ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۲۴۴.</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۴۳۲.</ref> | |||
== | == روزه و سلامتی بدن == | ||
[[امام]] {{ع}} در دو [[حکمت]] از [[حکمت‌های نهج البلاغه]]، پرداخت [[زکات]] را مایه حفظ و فزونی اموال بیان می‌دارد<ref>{{متن حدیث|وَ الزَّكَاةَ تَسْبِيباً لِلرِّزْقِ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۲۴۴.</ref>. هم‌چنین [[زکات]] اشیای مختلف در [[روایات]] بیان شده است، از جمله [[زکات]] بدن که روزه است<ref>{{متن حدیث|وَ زَكَاةُ الْبَدَنِ [الصَّوْمُ] الصِّيَامُ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۳۱.</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۴۳۳.</ref> | |||
== | == مصونیت از [[عذاب]] [[جهنم]]، ثمره اخروی روزه == | ||
همان طور که ثمره روزه تقواست، نتیجه [[تقوا]] و دوری جستن از [[گناهان]] نیز مصونیت از [[عذاب]] است. [[امام]] {{ع}} روزه [[ماه مبارک رمضان]] را سپری در برابر [[عذاب الهی]] می‌داند<ref>{{متن حدیث|وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّهُ جُنَّةٌ مِنَ الْعِقَابِ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹.</ref>. [[امام]] {{ع}} در لحظات پایان [[عمر]] خویش در [[وصیّت]] به فرزندانش چنین سفارش می‌فرماید: "[[خدا]] را [[خدا]] را درباره روزه [[ماه رمضان]]، همانا روزه آن سپری است از [[آتش]]"<ref>{{متن حدیث|اللَّهَ اللَّهَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ، فَإِنَّ صِيَامَهُ جُنَّةٌ مِنَ النَّار}}؛ نهج البلاغه، نامه ۴۷.</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۴۳۳.</ref> | |||
== منابع == | |||
==منابع== | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:روزه]] | [[رده:روزه]] | ||
[[رده:مدخل نهج البلاغه]] | [[رده:مدخل نهج البلاغه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۳۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث روزه است. روزه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: روزه در قرآن - روزه در نهج البلاغه - روزه در معارف دعا و زیارات - روزه در معارف و سیره نبوی - روزه در معارف و سیره فاطمی - روزه در معارف و سیره حسینی - روزه در معارف و سیره سجادی - روزه در تربیت اسلامی - پرسش مرتبط نداردروزهداری در ماه رمضان یکی از فروع اسلام محسوب می‌شود که دارای آثار جسمی و روحی فراوانی است. امیرالمؤمنین (ع) در بیانات فراوانی به موضوع روزه پرداخته مانند اینکه ایشان از آثار روزه: تقوا؛ خضوع و خشوع؛ سلامتی بدن و... را مطرح کرده و روزه را آزمونی برای اخلاص بندگان می‌داند.
مقدمه
روزه یکی از فروع دین اسلام و از مهم‌ترین مصادیق عبادت‌ها و واجبات است. این عمل صالح که شامل اجتناب از مفطرات مذکور در کتب فقهی است، آثار و برکات معنوی و روحی فراوان برای انسان دارد. با استفاده از قرآن کریم و نهج البلاغه برخی از این نکات به‌دست می‌آید[۱].
تقوا، محصول روزه
به تعبیر قرآن کریم، محصول روزه، تقوا و دوری از گناهان است: ای اهل ایمان روزه (ماه رمضان) بر شما واجب شد... شاید که متقی شوید[۲]. انسان با روزه‌داری می‌تواند با ایجاد حصن و پوششی مناسب در برابر گناهان، خود را از آسیب‌های آنها سالم نگه دارد. در این‌صورت فرد روزه‌دار در پایان ماه رمضان، به‌معنای واقعی به فطرت پاک و الهی خویش بازمی‌گردد و تنها عایدی او از روزه تحمل گرسنگی و تشنگی نبوده است. امام علی (ع) می‌فرماید: "امروز تنها برای کسانی عید است که خداوند نماز و روزه آنان را پذیرفته باشد و هر روزی که در آن مخالفت الهی نشود، آن روز عید است"[۳]. و نیز می‌فرماید: "چه بسیار روزه‌داری که از روزه‌اش جز گرسنگی و تشنگی سودی نبرد... آفرین بر خواب و خوراک زیرکان"[۴].[۵]
خضوع و خشوع، رهاورد روزه
فروتنی به درگاه الهی از دیگر فلسفه‌های وجودی عبادات از جمله روزه بیان شده است. امام علی (ع) می‌فرماید: "و از این‌جاست که خدا بندگان مؤمن خود را با نماز و زکات و سخت‌کوشی ایام روزه‌داری حفظ فرماید تا اندامشان از گناه بیمه شود و چشم‌هاشان فروتنی آموزد و جانشان خاکساری گیرد و دل‌هاشان فروهشتگی پذیرد و خودپسندی از آن به کلی رخت بربندد... و از سر فروتنی در روزه، پرواری و شکمبارگی فراموش شود... به اسرار آنچه در این کارهاست با همه وجود بنگرید، از سرکوبی جوانه‌های نازیدن و ریشه‌کن کردن درخت کبر ورزیدن"[۶].[۷]
روزه، آزمونی برای اخلاص بندگان
یکی از آفات و آسیب‌های عبادات، ریا و خودنمایی است که باعث بطلان عمل می‌شود. برخی از عبادت‌ها به‌دلیل ویژگی‌هایی که دارند کمتر در معرض این آسیب قرار می‌گیرند. روزه از جمله اعمالی است که تا انسان خود در آن ریا نکند برای کسی معلوم نیست که آن شخص روزه گرفته است یا نه و از این‌رو می‌تواند از آفت ریا و خودنمایی معصون باشد. امام علی (ع) می‌فرمید: "و (خداوند) روزه را برای آزمایش خلوص بندگان قرار داد"[۸].[۹]
روزه و سلامتی بدن
امام (ع) در دو حکمت از حکمت‌های نهج البلاغه، پرداخت زکات را مایه حفظ و فزونی اموال بیان می‌دارد[۱۰]. هم‌چنین زکات اشیای مختلف در روایات بیان شده است، از جمله زکات بدن که روزه است[۱۱].[۱۲]
مصونیت از عذاب جهنم، ثمره اخروی روزه
همان طور که ثمره روزه تقواست، نتیجه تقوا و دوری جستن از گناهان نیز مصونیت از عذاب است. امام (ع) روزه ماه مبارک رمضان را سپری در برابر عذاب الهی می‌داند[۱۳]. امام (ع) در لحظات پایان عمر خویش در وصیّت به فرزندانش چنین سفارش می‌فرماید: "خدا را خدا را درباره روزه ماه رمضان، همانا روزه آن سپری است از آتش"[۱۴].[۱۵]
منابع
پانویس
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص۴۳۱.
- ↑ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾؛ سوره بقره، آیه ۱۸۳
- ↑ «إِنَّمَا هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِيَامَهُ وَ شَكَرَ قِيَامَهُ؛ وَ كُلُّ يَوْمٍ لَا يُعْصَى اللَّهُ فِيهِ فَهُوَ عِيدٌ»؛ نهج البلاغه، حکمت ۴۲۰.
- ↑ «كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ،..... حَبَّذَا نَوْمُ الْأَكْيَاسِ وَ إِفْطَارُهُمْ»؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۳۷.
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص۴۳۲.
- ↑ «وَ عَنْ ذَلِكَ مَا حَرَسَ اللَّهُ عِبَادَهُ الْمُؤْمِنِينَ بِالصَّلَوَاتِ وَ الزَّكَوَاتِ وَ مُجَاهَدَةِ الصِّيَامِ فِي الْأَيَّامِ الْمَفْرُوضَاتِ تَسْكِيناً لِأَطْرَافِهِمْ وَ تَخْشِيعاً لِأَبْصَارِهِمْ وَ تَذْلِيلًا لِنُفُوسِهِمْ وَ تَخْفِيضاً لِقُلُوبِهِمْ وَ إِذْهَاباً لِلْخُيَلَاءِ عَنْهُمْ،... انْظُرُوا إِلَى مَا فِي هَذِهِ الْأَفْعَالِ مِنْ قَمْعِ نَوَاجِمِ الْفَخْرِ وَ قَدْعِ طَوَالِعِ الْكِبْرِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴.
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص۴۳۲.
- ↑ «وَ الصِّيَامَ ابْتِلَاءً لِإِخْلَاصِ الْخَلْقِ»؛ نهج البلاغه، حکمت ۲۴۴.
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص۴۳۲.
- ↑ «وَ الزَّكَاةَ تَسْبِيباً لِلرِّزْقِ»؛ نهج البلاغه، حکمت ۲۴۴.
- ↑ «وَ زَكَاةُ الْبَدَنِ [الصَّوْمُ] الصِّيَامُ»؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۳۱.
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص ۴۳۳.
- ↑ «وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِنَّهُ جُنَّةٌ مِنَ الْعِقَابِ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹.
- ↑ «اللَّهَ اللَّهَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ، فَإِنَّ صِيَامَهُ جُنَّةٌ مِنَ النَّار»؛ نهج البلاغه، نامه ۴۷.
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص ۴۳۳.