ابوطالب در نهج البلاغه

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث ابوطالب است. "ابوطالب" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ابوطالب در حدیث | ابوطالب در نهج البلاغه | ابوطالب در تراجم و رجال | ابوطالب در تاریخ اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ابوطالب (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• ابوطالب، عموی پیامبر اکرم (ص) و پدر امام علی (ع)، برادر تنی عبدالله، پدر پیامبر اکرم (ص) بود. او پس از عبدالمطلب و بنا به وصیت او کفالت پیامبر را بر عهده گرفت و پیامبر از ۸ سالگی در خانه ابوطالب رشد کرد و پرورش یافت. ابوطالب همواره پشتیبان پیامبر بود و این حمایت را پس از بعثت نیز از او دریغ نکرد. پیشه او مانند بیشتر بزرگان قریش تجارت بود و در یکی از سفرهای تجاری به شام، بحیرای راهب سیمای پیامبر را شناخت و او را به پیامبری بشارت داد. ابوطالب انسانی سخاوت‌پیشه و عادل بود، به‌گونه‌ای که مکّیان در موارد اختلاف او را به حکمیّت و داوری برمی‌گزیدند. او نخستین کسی است که در دوران جاهلیّت آیین سوگند و شهادت اولیای دم را پایه گذاشت و بعدها این سنت جزو قوانین حقوق اسلامی قرار گرفت.
• ابوطالب پس از عبدالمطلب، صاحب منصب سقایت شد. او گرچه دارای منصب و مقام بود. اما فردی تنگ‌دست در عین حال منیع‌الطبع بود. از این‌رو سرپرستی دو تن از فرزندان، علی (ع) و جعفر را پیامبر (ص) و عباس، برادرش برادرش عهده‌دار شدند. ابوطالب پس از بعثت و گرویدن علی (ع) به اسلام، نه تنها مخالفتی با او نکرد، بلکه مشوق او در این امر بود و حمایت خود را از پیامبر و آیین نوین اسلام هرگز دریغ نکرد و در برابر دشمنان پیامبر ایستادگی می‌کرد. شیعیان معتقدند ابوطالب در باطن به اسلام گرویده بود، اما در زبان و ظاهر به‌دلیل حفظ موقعیت خویش در قریش و امکان حمایت از دین اسلام، که برای او در این موقعیت فراهم بود، تقیّه می‌کرد و ایمان خویش را مخفی می‌داشت، زیرا در صورت علنی کردن ایمان خویش، دیگر نمی‌توانست به‌عنوان سرپرست قبیله و حاکم بین مشرکان از نفوذ خود در حمایت از دین نوپای اسلام بهره ببرد.
• ابوطالب افزون بر مناصب و موقعیت والای اجتماعی که داشت، از قریحه شاعری نیز برخوردار بود. اشعار او به لحاظ تاریخی و اجتماعی مورد توجه ادبا و ادب‌پژوهان قرار گرفته است. بسیاری از اشعار منصوب به ابوطالب در مدح پیامبر و دین اسلام سروده شده است. از تاریخ ولادت ابوطالب اطلاع دقیقی در دست نیست، اما اقوال تاریخی سنّ او را در هنگام وفات هشتاد و اندی ذکر می‌کنند. پیامبر در سوگ از دست دادن عمو، کفیل و بزرگ‌ترین حامی خویش به‌شدت متأثر شد. روایت است که اندکی پس از ارتحال ابوطالب، وارد خانه ا شد. ابوطالب را در پارچه‌ای پیچیده بودند. پیامبر با عمویش این‌گونه سخن گفت: "ای عمو، مرا که یتیم بودم سرپرستی کردی، در کوچکی پرورشم دادی و در بزرگی یاری‌ام کردی. خداوند از جانب من به تو پاداش خیر دهد." آن‌گاه به امام علی (ع) فرمان داد که پدرش را غسل دهد.

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

• دانشنامه نهج البلاغه ج۱

پانویس