بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (پایان‌نامه): تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
* پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «[[امامت]] از اصول مهم [[شیعه امامیه]] است. از همان [[آغاز امامت]] [[امامان شیعه]] تا کنون، مباحث فراوانی در مورد [[وظایف امام|وظایف]]، [[مقامات امام|مقامات]] و [[ویژگی‌های امام]] در [[اندیشه]] [[علمای شیعه]] بیان شده است. با مراجعه به دیدگاه [[علمای امامیه]] در طول [[تاریخ]]، خصوصا [[محدثین قم]] و [[متکلمین بغداد]] در قرن‌های چهارم و پنجم [[هجری]]، می‌بینیم که ایشان، [[امام]] را صاحب [[علم گسترده الهی]] دانسته‌اند، البته [[محدثین مکتب قم]]، [[گستره علم امام]] را بسیار وسیع و همه جانبه دانسته، اما بیشتر متکلمین مکتب بغداد، گستره علم امام را، محدود به حوزه [[وظایف امام]]، که بیشتر در [[امور دینی]] [[جامعه]] است می‌دانند. هم محدثین قم و هم متکلمین بغداد، [[علم غیب بالذات]] و بنفسه را برای امام، به صورت مستدل، [[نفی]] کرده، اما قائل به [[علم غیب مستفاد]] برای امام هستند، و برای آن هم دلیل و [[شاهد]] ذکر کرده‌اند؛ البته در [[گستره علم]] [[غیب]]، با هم اختلافاتی دارند. در مورد [[عصمت]] نیز، هر دو مکتب قائل به [[وجوب]] [[معصوم بودن امام]] از همه [[گناهان صغیره]] و [[گناهان کبیره|کبیره]]، عمدی و [[سهوی]] هستند و [[سهو]] و [[نسیان]] را برای امام جایز نمی‌دانند، ولی در جزئیات برخی مسائل با هم اختلافاتی دارند؛ [[شیخ صدوق]]، به خاطر قبول [[روایات]] سهوالنبی، وقوع سهو و نسیان از [[پیامبر خاتم]]{{صل}} در [[نماز]] را جایز می‌داند، [[شیخ مفید]] [نظریه سهوالنبی]]{{صل}} را با [[قاطعیت]] رد می‌کند، اما از سوی دیگر [[معتقد]] است که [[پیامبر]]{{صل}} چون [[انسان]] است، برایش جایز است که [[خواب]] مانده و نماز صبحش [[قضا]] شود. هر دو مکتب، در وجوب [[منصوص بودن امام]] و [[انتخاب]] الهی ایشان، اختلافی نداشته و هر نوع [[انتخاب مردمی]] امام را مردود می‌دانند؛ و در کنار وجود [[نص بر امامت]]، [[معجزه]] را نیز برای [[شناخت امام]]، [[واجب]] می‌دانند. در وجوب [[افضلیت]] و [[اشجعیت]] برای امام نیز اختلافی ندارند».<ref name=p1></ref> | * پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «[[امامت]] از اصول مهم [[شیعه امامیه]] است. از همان [[آغاز امامت]] [[امامان شیعه]] تا کنون، مباحث فراوانی در مورد [[وظایف امام|وظایف]]، [[مقامات امام|مقامات]] و [[ویژگی‌های امام]] در [[اندیشه]] [[علمای شیعه]] بیان شده است. با مراجعه به دیدگاه [[علمای امامیه]] در طول [[تاریخ]]، خصوصا [[محدثین قم]] و [[متکلمین بغداد]] در قرن‌های چهارم و پنجم [[هجری]]، می‌بینیم که ایشان، [[امام]] را صاحب [[علم گسترده الهی]] دانسته‌اند، البته [[محدثین مکتب قم]]، [[گستره علم امام]] را بسیار وسیع و همه جانبه دانسته، اما بیشتر متکلمین مکتب بغداد، گستره علم امام را، محدود به حوزه [[وظایف امام]]، که بیشتر در [[امور دینی]] [[جامعه]] است می‌دانند. هم محدثین قم و هم متکلمین بغداد، [[علم غیب بالذات]] و بنفسه را برای امام، به صورت مستدل، [[نفی]] کرده، اما قائل به [[علم غیب مستفاد]] برای امام هستند، و برای آن هم دلیل و [[شاهد]] ذکر کرده‌اند؛ البته در [[گستره علم]] [[غیب]]، با هم اختلافاتی دارند. در مورد [[عصمت]] نیز، هر دو مکتب قائل به [[وجوب]] [[معصوم بودن امام]] از همه [[گناهان صغیره]] و [[گناهان کبیره|کبیره]]، عمدی و [[سهوی]] هستند و [[سهو]] و [[نسیان]] را برای امام جایز نمی‌دانند، ولی در جزئیات برخی مسائل با هم اختلافاتی دارند؛ [[شیخ صدوق]]، به خاطر قبول [[روایات]] سهوالنبی، وقوع سهو و نسیان از [[پیامبر خاتم]]{{صل}} در [[نماز]] را جایز می‌داند، [[شیخ مفید]] [نظریه سهوالنبی]]{{صل}} را با [[قاطعیت]] رد می‌کند، اما از سوی دیگر [[معتقد]] است که [[پیامبر]]{{صل}} چون [[انسان]] است، برایش جایز است که [[خواب]] مانده و نماز صبحش [[قضا]] شود. هر دو مکتب، در وجوب [[منصوص بودن امام]] و [[انتخاب]] الهی ایشان، اختلافی نداشته و هر نوع [[انتخاب مردمی]] امام را مردود می‌دانند؛ و در کنار وجود [[نص بر امامت]]، [[معجزه]] را نیز برای [[شناخت امام]]، [[واجب]] می‌دانند. در وجوب [[افضلیت]] و [[اشجعیت]] برای امام نیز اختلافی ندارند».<ref name=p1></ref> | ||
== فهرست | == فهرست پایان‌نامه == | ||
{{فهرست اثر}} | {{فهرست اثر}} | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|3}} | ||
===فصل اول: کلیات=== | ===فصل اول: کلیات=== | ||
*تبیین موضوع: | *تبیین موضوع: | ||
نسخهٔ ۷ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۱۲
| بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (با تکیه بر آراء شیخ صدوق و شیخ مفید) | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| پژوهشگر | سید ابراهیم افتخاری (ایران) |
| استاد راهنما | حمید رضا شریعتمداری (ایران) |
| موضوع | امامت |
| مذهب | شیعه |
| سال دفاع | ۱۳۹۱ |
| وابسته به | دانشگاه ادیان و مذاهب، ایران |
| تعداد صفحات | نامعلوم |
| وبگاه معرف | دانشنامه مجازی امامت و ولایت |
بررسی مقایسه‌ای شئون امامت در مکتب قم و بغداد (با تکیه بر آراء شیخ صدوق و شیخ مفید)، عنوان پایان‌نامه‌ای است به قلم سید ابراهیم افتخاری که در آن موضوع شئون امامت در مکتب قم و بغداد، مورد تحقیق و بررسی قرار می‌گیرد. این پایان‌نامه با همراهی حمید رضا شریعتمداری به عنوان استاد راهنما و حمید ملک‌مکان به عنوان استاد مشاور تدوین و در دانشکده شیعه‌شناسی وابسته به دانشگاه ادیان و مذاهب دفاع شده است.[۱]
چکیده پایان‌نامه
- پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «امامت از اصول مهم شیعه امامیه است. از همان آغاز امامت امامان شیعه تا کنون، مباحث فراوانی در مورد وظایف، مقامات و ویژگی‌های امام در اندیشه علمای شیعه بیان شده است. با مراجعه به دیدگاه علمای امامیه در طول تاریخ، خصوصا محدثین قم و متکلمین بغداد در قرن‌های چهارم و پنجم هجری، می‌بینیم که ایشان، امام را صاحب علم گسترده الهی دانسته‌اند، البته محدثین مکتب قم، گستره علم امام را بسیار وسیع و همه جانبه دانسته، اما بیشتر متکلمین مکتب بغداد، گستره علم امام را، محدود به حوزه وظایف امام، که بیشتر در امور دینی جامعه است می‌دانند. هم محدثین قم و هم متکلمین بغداد، علم غیب بالذات و بنفسه را برای امام، به صورت مستدل، نفی کرده، اما قائل به علم غیب مستفاد برای امام هستند، و برای آن هم دلیل و شاهد ذکر کرده‌اند؛ البته در گستره علم غیب، با هم اختلافاتی دارند. در مورد عصمت نیز، هر دو مکتب قائل به وجوب معصوم بودن امام از همه گناهان صغیره و کبیره، عمدی و سهوی هستند و سهو و نسیان را برای امام جایز نمی‌دانند، ولی در جزئیات برخی مسائل با هم اختلافاتی دارند؛ شیخ صدوق، به خاطر قبول روایات سهوالنبی، وقوع سهو و نسیان از پیامبر خاتم(ص) در نماز را جایز می‌داند، شیخ مفید [نظریه سهوالنبی]](ص) را با قاطعیت رد می‌کند، اما از سوی دیگر معتقد است که پیامبر(ص) چون انسان است، برایش جایز است که خواب مانده و نماز صبحش قضا شود. هر دو مکتب، در وجوب منصوص بودن امام و انتخاب الهی ایشان، اختلافی نداشته و هر نوع انتخاب مردمی امام را مردود می‌دانند؛ و در کنار وجود نص بر امامت، معجزه را نیز برای شناخت امام، واجب می‌دانند. در وجوب افضلیت و اشجعیت برای امام نیز اختلافی ندارند».[۱]
فهرست پایان‌نامه
فصل اول: کلیات
فصل دوم: تحلیل معناشناختی و ارکان اصلی تحقیق
- روابط و تأثیرات متقابل مکتب قم و سنّت حدیثی كوفه؛
- مهم‌ترین شخصیت‌های قم؛
- مهم‌ترین شاخصه‌های مورد بحث مکتب قم؛
- پیدایش و گسترش مكتب بغداد؛
- حوزه حدیثی؛
- عقل‌گرایی؛
- تقابل مکتب قم و بغداد؛
- زندگینامه شیخ صدوق؛
- آثار صدوق؛
- شاگردان صدوق.
فصل سوم: علم امام از نگاه مکتب قم و بغداد
- منبع و مأخذ علم امام؛
- تحدیث و الهام؛
- الواح و کتب خاص؛
- وراثت از پیامبران و امامان قبل از خود؛
- وجود ستونی از نور؛
- افزایش علم امام در هر شب جمعه؛
- عرضه اعمال انسان‌ها به امام؛
- در مکتب بغداد:
- تحدیث و الهام؛
- اخذ علم از پیامبر و امام قبلی؛
- عرضه اعمال انسان‌ها بر امام؛
- دامنه و گستره علم امام؛
- در مکتب قم:
- علم همه جانبه به قرآن؛
- علم به ماکان و ما یکون و ما هو کائن؛
- علم به همه زبان‌ها و لغات؛
- علم به کتب انبیاء گذشته؛
- در مکتب بغداد:
- گستره علم امام در نظر شیخ مفید؛
- علم به فهم کتاب و فصل خطاب و علم به اسباب و مسببات؛
- علم امام به مشاغل و زبان‌ها و لغات؛
- علم به ضمائر و کائنات؛
- تقسیم‌بندی شیخ مفید از اقوال در مورد علم امام به بواطن امور؛
- گستره علم امام از دیدگاه سید مرتضی؛
- کامل بودن علم امام؛
- دامنه علم واجب امام، فقط در حیطه مسائل دین و احکام شریعت است؛
- وجوب کامل بودن علم امام، به خاطر امامتش است و نه علم شخصی؛
- علم امام به سایر علوم و فنون و اخبار، ملازمه‌ای با امامتش ندارد؛
- علم امام به سیاست؛
- گستره علم امام از دیدگاه شیخ طوسی؛
- علم گسترده امام به احکام شریعت؛
- علم امام به سیاست و تدبیر؛
- علم امام به مشاغل و فنون؛
- علم امام به علم قرون و فصل‌الخطاب و علم‌الاسباب؛
- علم امام به منایا و بلایا و علم به گذشته و آینده؛
- علم غیب.
فصل چهارم: عصمت از نگاه مکتب قم و بغداد
- چیستی عصمت؛
- دلایل عصمت امام؛
- در مکتب قم:
- در مکتب بغداد:
- ادله عقلی؛
- ادله نقلی؛
- گستره عصمت امام؛
- در مکتب قم:
- در مکتب بغداد:
- بررسی نظریه سهوالنبی؛
- سهو و اسها؛
- غلو منکران سهو پیامبر(ص)؛
- نقد نظریه شیخ صدوق؛
- نظر شیخ طوسی؛
- نظر شیخ مفید؛
- رد سهو توسط پیامبر(ص) و جواز غلبه خواب بر ایشان؛
- چرایی تقصیر قمی‌ها در نظر شیخ مفید؛
- تحلیل و نتیجه‌گیری از نظریه سهوالنبی؛
- اجماع علمای امامیه بر عدم جواز وقوع سهو از پیامبر و امام؛
فصل پنجم: نص در مکتب قم و بغداد
- چرایی منصوص بودن امام از دیدگاه مکتب قم؛
- وجود نصوص بر ۱۲ نفر بودن امامان بعد از پیامبر اکرم(ص)؛
- ادله وجوب نص؛
- اثبات امامت امام دوازدهم به وسیله نص؛
- وجود نص، امر را بر امام سهل و آسان می‌کند؛
- وجود نص، دلیلی بر رد واقفیه؛
- برخورد اصحاب ائمه(ع) با نص؛
- نص در مکتب بغداد؛
- تفاوت شناخت اصل وجود امام و شناخت مصداق امام؛
- چند نمونه از نصوص بر امامت امامان؛
- نص از کجا صادر می‌شود؟
- تقسیم‌بندی سید مرتضی از انواع نص؛
- دلایل وجوب نص.
فصل ششم: معجزه از دیدگاه مکتب قم و بغداد
- در مکتب قم:
- معجزه، دلیل شناختن امام عصر است؛
- بینا شدن چشم ابوبصیر با معجزه امام باقر(ع)؛
- معجزه امام صادق(ع) به وسیله اسم اعظم؛
- تولد شیخ صدوق، معجزه امام عصر(ع)؛
- اسامی کسانی که معجزات امام عصر(ع) را مشاهده کرده‌اند؛
- طلا شدن ریگ زمین توسط امام زمان(ع)؛
- برخی دیگر از معجزات امامان؛
- فهرست برخی دیگر از معجزات امامان؛
- در مورد کتاب معجزات و نشانه‌ها؛
- در مکتب بغداد:
- ظهور معجزات، دلیل واجب‌الطاعه بودن امامان؛
- ظهور معجزه از امامان از نظر عقل و سمع؛
- چون معجزه دلیل عصمت است، انسان فاسق نمی‌تواند معجزه کند؛
- شرایط وقوع معجزه برای امام و افراد صالح؛
- پاسخ به یک شبهه در مورد ظهور و عدم ظهور معجزه از امام؛
- وقت ظهور معجزه از امام؛
- بخشی از معجزات امام علی(ع) و توضیحات شیخ مفید؛
- معجزه امام صادق(ع)؛
- معجزات امام عصر(ع)؛
- ظهور معجزه از اصحاب امامان.
فصل هفتم: اشجعیت و افضلیت
- در مکتب قم:
- در مکتب بغداد:
- ادله افضلیت امام؛
- افضل ظاهری و مفضول باطنی؛
- راه شناخت افضل مردم؛
- اشجعیت امام؛
- فهرست منابع.
درباره پدیدآورندگان
-
حمید ملک‌مکان
(استاد مشاور) -
حمید رضا شریعتمداری
(استاد راهنما) -
سید ابراهیم افتخاری
(پژوهشگر)
- پژوهشگر این پایان‌نامه حجت الاسلام و المسلمین سید ابراهیم افتخاری (متولد ۱۳۵۷، یاسوج)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون آقایان: سید محمد رضا طباطبایی، سید شرف‌الدین ملک حسینی و علی رضا ایمانی پیگیری کرد. او تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری شیعه‌شناسی ادامه داده است. نماینده نهاد رهبری و امام جماعت دانشگاه پیام نور خوانسار، کارشناس مسئول انجمن‌های علمی، کانون‌های دانشجویی و نشریات دانشجویی در دانشگاه ادیان و مذاهب قم و مؤسس و دبیر انجمن علمی دانشجویی شیعه‌شناسی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین مقاله به رشته تحریر درآورده است. «گستره علم امام در مکتب قم و بغداد» و «منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد» برخی از این آثار است.[۱]
- استاد راهنمای این پایان‌نامه حجت الاسلام والمسلمین حمید رضا شریعتمداری (متولد ۱۳۴۶ ش، قم)، قائم مقام، عضو هیئت علمى، مدیر گروه شیعه‌شناسی و معاون ارتباطات مرکز مطالعات ادیان و مذاهب؛ سردبیر مجله هفت آسمان؛ مدرس جامعة الزهرا، مدرسه شهیدین، دانشگاه مفید، دانشگاه امیر کبیر، دانشگاه آزاد آشتیان، مدرسه امام خمینی و مؤسسه آموزش عالی ادیان و مذاهب از جمله فعالیت‌های وی است[۲]. او علاوه بر تدریس، به تألیف مقالات و کتب علمی و دینی پرداخته است.«معارف کلامی شیعه»، «گفتمان ادیان»، «جایگاه اعتقادی امامت در تشیع»، «ابوحیان توحیدی و تفکر عقلانی و انسانی در قرن چهارم هجری»، «سکولاریزم در جهان عرب» برخی از این آثار است.[۳]
- در مورد استاد مشاور این پایان‌نامه اطلاعاتی در دست نیست.
استخراج مقاله از پایان‌نامه
چاپ پایان‌نامه به صورت کتاب
در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت با پدیدآورنده
- ↑ وبگاه راسخون
- ↑ شبکه جامع کتاب گیسوم
ردهها:
- پایان‌نامه فارسی
- پایان‌نامه‌های با تعداد صفحات نامعلوم
- پایان‌نامه‌های کارشناسی
- پایان‌نامه‌های دانشکده شیعه‌شناسی
- پایان‌نامه‌های دانشگاه ادیان و مذاهب
- پایان‌نامه‌های دانشجوی اهل ایران
- ایاننامههای پژوهشگر سید ابراهیم افتخاری
- آثار سید ابراهیم افتخاری
- پایان‌نامه‌های استاد راهنما حمید رضا شریعتمداری
- آثار حمید رضا شریعتمداری
- پایان‌نامه‌های استاد مشاور حمید ملک‌مکان
- آثار حمید ملک‌مکان
- پایان‌نامه‌های دارای چکیده
- پایان‌نامه‌های دارای فهرست
- پایان‌نامه‌های فاقد متن دیجیتال
- پایان‌نامه‌های فاقد متن PDF
- پایان‌نامه‌های فاقد معرفی پدیدآورنده
- پایان‌نامه‌های فاقد تصویر پدیدآورنده
- پایان‌نامه‌های پاسخدهنده به پرسمان علم غیب