مبانی اندیشه مهدویت چیست؟ (پرسش)

مبانی اندیشه مهدویت چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلی	مهدویت

مبانی اندیشه مهدویت چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

بهروز محمدی منفرد

حجت الاسلام و المسلمین بهروز محمدی منفرد در کتاب «مهدویت» (ج۱۰ «چلچراغ حکمت»؛ برگرفته از آثار شهید مطهری) در این‌باره گفته‌ است:

«اندیشۀ مهدویت که از آموزه‌های نویدبخش دین اسلام و مایۀ دمیدن روح امید بر پیکر جامعۀ اسلامی است، از ژرفای قرآن و سنت ریشه گرفته است.

1. قرآن: قرآن به‌عنوان تنها منبع آسمانی مسلمانان با خوش‌بینی به آیندۀ تاریخ و فرجام کار بشر، انسان را دارای یک نوع گرایش ذاتی به ارزش‌های انسانی از قبیل صداقت، امانت، عدالت و... می‌داند که در نهایت امر بر مفاسد و تباهی‌ها پیروز شده و آیندۀ جهان با ظهور منجی مصلح به نفع او رقم می‌خورد، و این امر اگرچه به‌صورت مستقیم در برخی از آیات فهمیده نمی‌شود، ولی با تأویلاتی که از معصومان(ع) صورت گرفته است این حقیقت روشن می‌گردد که چنین آیاتی بر ظهور منجی مصلح و حکومت جهانی او دلالت دارند.
   1. ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ ﴾؛ او است خدایی که رسول خود (محمد مصطفی) را با دین حق به هدایت خلق فرستاد، تا بر همۀ ادیان عالم تسلط و برتری دهد، هر چند مشرکان و کافران ناراضی و مخالف باشند.
   2. ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ ﴾؛ و ما (بعد از تورات) در زبور داوود(ع) در کتب انبیای گذشته وعده دادیم که البته بندگان نیکوکار من ملک زمین را وارث و متصرف خواهند شد.
   3. ﴿وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ ﴾؛ و اراده کردیم که بر مستضعفان و خوار شمرده‌شدگان منت نهیم و آنها را پیشوا و مقتدا گردانده و وارث زمین گردانیم.
   4. ﴿إِنَّ الأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ﴾؛ زمین ملک خدا است و او به هر کس از بندگان خود بخواهد واگذارد، حسن عاقبت و پیروزی مخصوص اهل تقوا است.
   5. ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا ﴾؛ خداوند به مؤمنان و شایسته‌کاران وعده داده است که آنان را جانشینان زمین قرار دهد، دینی که برای آنها، آن را پسندیده است، مستقر سازد، دوران خوف آنها را به دوران امنیت تبدیل کند (دشمنان آنها را نابود سازد) بدون ترس و واهمه خدای خویش را بپرستند و اطاعت غیر خدا را گردن ننهند و چیزی را در عبادت یا طاعت شریک حق نسازند.
2. سنت

روایت‌ها و اخبار، دربارۀ اندیشۀ مهدویت آنچنان پرشمار است که در قالب کتاب‌های بسیاری تدوین گشته است؛ از این رو بررسی و تبیین آنها مجال دیگری می‌طلبد و در این نوشتار تنها به برخی از روایت‌های پیامبر اکرم(ص) که مورد اتفاق شیعه و اهل سنت است، اشاره می‌شود:

1. اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی بماند، خداوند آن قدر آن روز را طولانی می‌گرداند تا اینکه مردی از فرزندان من قیام کند. این حدیث آرمان پیامبران را به‌صورت یک امر واقعی و واجب‌التحقق در آینده نشان می‌دهد.
2. امام مهدی(ع) در میان امتم برانگیخته می‌شود، در حالی که خطر بشریت زمین را تهدید می‌کند.
3. امام مهدی(ع) جهان را پر از قسط و عدالت می‌کنند همچنان که پر از ظلم و جور بود».

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.