فلسفه و چرایی یاری فرشتگان به امام مهدی چیست؟ (پرسش)

فلسفه و چرایی یاری فرشتگان به امام مهدی چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / رخدادهای عصر ظهور امام مهدی / امدادهای غیبی

فلسفه و چرایی یاری فرشتگان به امام مهدی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید محمد صدر

آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ پس از ظهور» در این‌باره گفته‌ است:

« از منظر کلام اسلامی، یاری رساندن فرشتگان به مجاهدان راه خدا، یعنی ارائه غیر جبری کمک و پشتیبانی الهی به آنها با به کارگیری عوامل غیر مادی، برای رسیدن به نتایجی بهتر. این اتفاق هنگامی روی می‌دهد که آن جنگ، جهادی اسلامی و مورد رضایت خداوند باشد. هر چند قبلا در لوح محفوظ، مشیت ازلی پروردگار بر یاری آن مجاهدان حق مدار رقم خورده است؛ چه خود در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِي إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ﴾ حتما من و فرستادگانم چیره خواهیم گردید. آری خدا نیرومند شکست‌ناپذیر است. بی‌تردید خداوند رحمت بیکران خویش را برای فراهم آمدن مقدمات پیروزی، همچو باران بر سر آن مبارزان و جهادگران مؤمن خواهد بارید. از این جمله، فرستادن گروهی از فرشتگان برای یاری مؤمنان می‌باشد. از سوی دیگر کج‌روی و انحراف امت اسلامی، موجب محرومیت از این امدادهای ملکوتی می‌گردد. ﴿وَمَا أَنزَلْنَا عَلَى قَوْمِهِ مِن بَعْدِهِ مِنْ جُندٍ مِّنَ السَّمَاء وَمَا كُنَّا مُنزِلِينَ﴾. و پس از او هیچ سپاهی از آسمان بر قومش فرود نیاوردیم و [پیش از این هم‌] فرو فرستنده نبودیم.

همان طور که از این آیه و روایات پیش گفته بر می‌آید، این امدادهای الهی را که شامل پیامبر اکرم (ص) و پیامبران پیشین نیز بوده است، نباید برای حضرت بقیة الله (ع)، غیر ممکن و دور از انتظار دانست چرا که قیام ایشان ما حصل و برآیند رنج‌ها و تلاش‌های همه پیامبران و اولیا و صالحان تاریخ و تحقق‌بخش هدف برتر پروردگار از آفرینش بشر می‌باشد. در این صورت استحقاق دعوت مهدوی برای یاری و دستگیری، بسیار بیشتر از دعوت‌های الهی گذشته است.

به دلیل نامرئی بودن امدادهای غیبی، از شیوه‌های تحقق و تأثیرگذاری آن نیز نمی‌توان آگاه شد؛ یا دست کم از نظر تاریخی نمی‌توان آن را ثابت نمود. در روایاتی که درباره غزوات پیامبر وارد شده به روشنی آمده است فرشتگانی با قیافه آدمیان وارد میدان نبرد شده و می‌جنگیدند. چنین احتمالی را عقلا می‌توان پذیرفت ولی به سختی می‌توان آن را قابل اثبات تاریخی دانست و البته طبق اصول شناخته شده اسلامی، باور و پذیرش آن واجب نیست.

از قرآن کریم استفاده می‌شود که این عناصر غیبی و ما وراء الطبیعه‌ای، موجب بالا رفتن روحیه سربازان جبهه حق و پایین آمدن روحیه جنگجویان جبهه باطل می‌گردد؛ تا جایی که یک جهادگر مؤمن را نیرومندتر از ده نفر از دشمنانش می‌سازد. از این رو در قرآن کریم به صراحت دستور داده شده تا هنگامی که شمار سربازان دشمن بیش از ده برابر مسلمانان نشده، کسی حق فرار از میدان نبرد را ندارد. تا آن که این آیه نازل شد: ﴿الآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنكُمْ وَعَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفًا﴾. اکنون خدا بر شما تخفیف داده و معلوم داشت که در شما ضعفی هست. و دو برابر، جایگزین ده برابر شد. به هر روی فرض آن است که روحیه و عزم و اراده انسان مؤمن بسیار بالاتر از یک کافر است. ﴿إِن تَكُونُواْ تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لاَ يَرْجُونَ﴾ اگر شما درد می‌کشید، آنان [نیز] همان گونه که شما درد می‌کشید، درد می‌کشند، و حال آن که شما چیزهایی از خدا امید دارید که آنها امید ندارند.

این عوامل غیبی با توجه به آیاتی هم چون‌ ﴿وَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلاَّ بُشْرَى وَلِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُكُمْ﴾، موجب اوج گرفتن روحیه مسلمان می‌شود؛ اما تحقق پیروزی کامل تنها به دست خدای قادر متعال است: ﴿وَمَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِندِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾. سبب‌سازی الهی برای یاری مجاهدان در راهش، جبری نبوده و منافاتی با اراده و عزمشان برای جانفشانی در راه حق ندارد؛ بلکه تنها جلوه‌ای است از سبب‌سازی الهی در گستره هستی. حتی ریزش باران و رستن گیاهان نیز که به طور معمول به اسباب طبیعی نسبت داده می‌شود، در ذیل سبب‌سازی الهی می‌گنجد. ﴿وَأَنزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاء ثَجَّاجًا * لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَنَبَاتًا * وَجَنَّاتٍ أَلْفَافًا﴾ و از ابرهای متراکم، آبی ریزان فرود آوردیم، تا بدان دانه و گیاه برویانیم، و باغ‌های درهم پیچیده و انبوه.

بدین ترتیب در می‌یابیم پیروزی آن سپاه انقلابی، ثمره عمل و اراده اوست و عوامل غیبی، جز تقویت این اراده و متمرکز ساختن این کار، کار دیگری انجام نمی‌دهند. معجزه هم نیست زیرا وقوع معجزه به سبب امری غیر مادی، جبری و خارج از اراده آدمی است و بحث ما ارتباطی با آن ندارد.».

1. امدادهای غیبی به چه معناست؟ (پرسش)
2. امدادهای غیبی امام مهدی چیست؟ (پرسش)
3. آیا امام مهدی و اصحابش در عصر ظهور از امدادهای غیبی برخوردارند؟ (پرسش)
4. شرایط برخورداری از امدادهای غیبی چیست؟ (پرسش)
5. آیا امام مهدی برای گسترش عدالت و افراشتن پرچم اسلام از امدادهای غیبی استفاده می‌کند؟ (پرسش)
6. آیا فرشتگان به یاری امام مهدی می‌آیند؟ (پرسش)
7. کدام فرشتگان امام مهدی را هنگام قیام یاری می‌رسانند؟‌ (پرسش)
8. فلسفه و چرایی یاری فرشتگان به امام مهدی چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.