آیا امام مهدی برای گسترش عدالت و افراشتن پرچم اسلام از امدادهای غیبی استفاده می‌کند؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
آیا امام مهدی برای گسترش عدالت و افراشتن پرچم اسلام از امدادهای غیبی استفاده می‌کند؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / رخدادهای عصر ظهور امام مهدی / امدادهای غیبی
مدخل اصلیامداد غیبی
تعداد پاسخ۲ پاسخ

آیا امام مهدی (ع) برای گسترش عدالت و افراشتن پرچم اسلام از امدادهای غیبی استفاده می‌کند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.

پاسخ نخست

رسول رضوی

حجت الاسلام و المسلمین دکتر رسول رضوی، در کتاب «امام مهدی» در این‌باره گفته است:

«در گفتار پیشوایان معصوم (ع) جنگ‌های پس از ظهور مهدی (ع) و فتوحات، به قدرت فردی و انسانی و نیروهایی نسبت داده شده است که از سراسر جهان به یاری حضرت می‌شتابند، ولی پیروز شدن بر تمام جهان با توجه به پیشرفت علم و صنایع جنگی قبل از ظهور، کاری است بس دشوار که علاوه بر قدرت فردی و زمینه‌های اجتماعی عصر قیام، به امدادهای غیبی و الهی نیز نیازمند است. در این‌جا، مناسب است که نقش عوامل پیروزی انقلاب بزرگ جهانی حضرت مهدی (ع) را با استفاده از احادیث و روایات، به‌طور اختصار مورد بررسی قرار دهیم:

  1. قدرت فردی و انسانی؛ ریان پسر صلت می‌گوید: به امام رضا (ع) عرض کردم: "آیا شما صاحب این امر هستید؟ فرمود: من، امام و صاحب امر هستم، ولی نه آن صاحب امری که زمین را از عدل‌ وداد پر می‌کند، آن‌گاه که از ستم و بیداد پر شده باشد. چه‌گونه می‌توانم صاحب آن امر باشم درحالی‌ که ناتوانی جسمی مرا می‌بینی؟ حضرت قائم، کسی است که وقتی ظهور می‌کند، در سن پیران است، ولی به نظر جوان می‌آید. او، اندامی قوی و تنومند دارد، به‌طوری که اگر دست را به سوی بزرگ‌ترین درخت دراز کند، آن‌را از ریشه بیرون می‌آورد و اگر میان کوه‌ها فریاد برآورد، صخره‌ها می‌شکند و از جا کنده‌ می‌شود ...[۱]. در روایات دیگر نیز داریم که با گفتن تکبیر مهدی (ع) و لشکریانش، دیوارهای شهر به لرزه درمی‌آید و فرومی‌ریزد. در هنگام قیام حضرت قائم (ع) دل‌های شیعیان آن حضرت، چنان پاره‌هایی از پولاد می‌شوند که قدرت هرمرد از آنان، در روایات، به اندازه قدرت چهل مرد بیان شده است. بنابراین، قدرت فردی، در انقلاب مهدی (ع) بی‌اثر نخواهد بود.
  2. نقش نیروهای مردمی در انقلاب جهانی حضرت مهدی‌: [۲]؛ در احادیث آمده است که حضرت مهدی (ع) به هنگام ظهورش، از مردم کمک و یاری می‌طلبد و این، بدان سبب است که هم مردم را به راه سعادت و حق ببرد و هم قیام جهانی خویش را تا جایی که ممکن است، با دست و توان خود مردم به ثمر برساند. در احادیث می‌خوانیم: "مهدی (ع) از مردم یاری می‌طلبد. یکی از یاران خود را می‌خواهد. به او می‌فرماید: به نزد مردم مکه برو و بگو ای مکیان! من فرستاده مهدی‌ام. مهدی می‌گوید: "ما، خاندان رحمتیم؛ ما، مرکز رسالت و خلافتیم ... مردمان به ما ستم کردند ... حق ما را از ما ستاندند. اکنون من از شما یاری می‌طلبم به یاری من بشتابید[۳]. "يَا أَيُّهَا النَّاسُ‏ إِنَّا نَسْتَنْصِرُ اللَّهَ‏ وَ مَنْ‏ أَجَابَنَا مِنَ‏ النَّاسِ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"[۴]؛ "أَنَّا نَسْتَنْصِرُ اللَّهَ الْيَوْمَ وَ كُلَّ مُسْلِمٍ ‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"[۵]؛ باز در حدیث می‌خوانیم: "هنگامی که قائم قیام کند، خداوند، شیعیان را از همه شهرها نزد او گرد می‌آورد[۶]. از امام باقر (ع) نیز روایت شده است که بانوان نیز در این قیام بزرگ مشارکت دارند. آن حضرت فرمود: "سیصد و سیزده تن نزد او آیند که با آنان پنجاه زن نیز هست. این جماعت، در مکه گرد آیند"[۷]. این‌ها، نخستین گروه از یاران مهدی است. سپس دسته دسته مردمانی که جزء یاران او خواهند بود، از زن و مرد، به آنان خواهند پیوست. بنابراین، در پیروزی انقلاب جهانی حضرت مهدی (ع) نیروهای مردمی و قدرت فردی و انسانی، نقش عمده‌ای خواهند داشت.
  3. امدادهای غیبی در انقلاب جهانی مهدی (ع)[۸]؛ نقش امدادهای‌ غیبی در پیروزی حکومت جهانی مهدی (ع) قابل توجه است. حضرت، با انجام دادن معجزاتی، مشکلات را از سر راه برمی‌دارد و با رعب و ترسی که خداوند در دل دشمن ایجاد میکند و با ملائکهای که به یاری آن حضرت می‌فرستد، موجبات پیروزی آن حضرت فراهم می‌شود. در برخی از روایات نیز از نیروهایی سخن گفته شده که دارای خصوصیات فرشتگان هستند و منتظر ظهور حضرتند تا او را یاری کنند و از تابوت حضرت موسی (ع) ... نیز به عنوان وسیله‌ای دیگر برای نصرت و یاری حضرت مهدی (ع) نام برده شده است:
  4. رعب و ترس؛ امام صادق (ع) می‌فرماید: "قائم ما اهل بیت، با ترس و رعب یاری می‌شود[۹]. هم‌چنین می‌فرماید: خداوند، حضرت قائم (ع) را به سه لشکر یاری می‌دهد: فرشتگان؛ مؤمنان؛ رعب[۱۰]. از این روایات و احادیث دیگر نیز استفاده می‌شود که دشمن، از حرکت لشکریان حضرت مهدی (ع) چنان وحشت‌زده می‌شود که وقتی لشکریان حضرت می‌خواهد از جای حرکت کند، کسی جرأت شورش علیه آنها را ندارد.
  5. فرشتگان و جنیان؛ حضرت علی (ع) می‌فرماید: "خداوند، حضرت مهدی (ع) را با فرشتگان و جن و شیعیان مخلص، یاری میکند"[۱۱]. امام باقر (ع) می‌فرماید: "فرشتگانی که در جنگ بدر به پیامبر (ص) یاری دادند، هنوز به آسمان بازنگشته‌اند تا این‌که حضرت صاحب الأمر را یاری رسانند. تعدادشان، پنج‌هزار فرشته است."[۱۲].
  6. فرشتگان زمین؛ محمد بن مسلم می‌گوید: از امام صادق (ع) درباره میراث علم و اندازه آن پرسیدم: حضرت پاسخ داد: خداوند، در شرق و غرب عالم، دو شهر دارد که در آن گروهی سکونت دارند و هرچند وقت یک‌بار با آنان دیدار می‌کنم و آنان از ظهور قائم می‌پرسند. گروهی از آنان، از روزی که به انتظار قائم (ع) بوده‌اند، سلاح خود را به زمین نمی‌گذارند. آنان، از خداوند می‌خواهند که حضرت را به آنان بنمایاند. در هنگامی که امام مهدی قیام می‌کند، آنان، همراه او می‌باشند ... اجتماع آنان، متشکل از پیر و جوان است. این گروه، از اندیشه و دستورهای امام آگاه هستند و آن‌را اجرا می‌کنند. حضرت، این سپاهیان را به جنگ هند، دیلم، روم، بربر، فارس، جابرسا، جابلقا - که دو شهر در شرق و غرب است - می‌فرستد. تمام پیروان ادیان را به اسلام، یکتاپرستی و ولایت ائمه (ع) دعوت می‌کنند که در صورت اجابت، مردم رهایی می‌یابند و اگر تخلف کردند، به قتل می‌رسانند که در تمام شرق و غرب عالم، همگان، ایمان‌ می‌آوردند[۱۳].
  7. تابوت موسی؛ هنگام ظهور ولی عصر (ع) حضرت عیسی (ع) فرود می‌آید و کتاب‌ها را از انطاکیه گردآوری می‌کند. خداوند بر روی او از چهره "ارم ذات العماد" پرده برمی‌دارد و کاخی را که حضرت سلیمان پیش از مرگش ساخت، آشکار می‌سازد و حضرت دارایی‌های کاخ را گرد می‌آورد و آن‌را میان مسلمانان تقسیم می‌کند و تابوتی را که خداوند به "ادبیا" دستور انداختن آن‌را در دریای طبرستان داده بود، خارج می‌سازد. در آن تابوت، آن‌چه را که خاندان موسی و هارون به یادگار گذاشته‌اند، فرود می‌آید ... آن‌گاه به کمک آن تابوت، شهرها را می‌گشاید. همان‌گونه که پیش از او نیز چنین کردند[۱۴]»[۱۵].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «فرهنگنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:

«اگرچه اساس قیام حضرت مهدی (ع) بر امور طبیعی است، به اقتضای عظمت و گستردگی آن قیام جهانی، خداوند سبحانه و تعالی برخی از نیروهای پنهان و فوق طبیعی را در اختیار آن حضرت قرار خواهد داد، تا موجبات پیروزی ایشان، هرچه بهتر فراهم آید. نمونه‌‏هایی از امدادهای غیبی چنین است[۱۶]:

  1. یاری الهی‏: یاری الهی، یکی از نمونه‏‌های بارز جانب‌داری خداوند سبحانه و تعالی از اهل ایمان و جریان حق است. قرآن در این ‏باره می‌‏فرماید: وَلَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ [۱۷]. این یاری، نه فقط پیامبران الهی را در بر می‌‏گیرد که در روایات فراوانی آن را یکی از عوامل پیروزی حضرت مهدی (ع) دانسته‏‌اند. پیامبر اکرم (ص) فرمود: "... قائم اهل بیت من، به یاری الهی تأیید می‌‏شود"[۱۸][۱۹]..
  2. فرشتگان‏: از دیگر نیروهای غیبی خداوند سبحانه و تعالی که به یاری مؤمنان آمده و می‌‏آید، فرشتگان الهی هستند. خداوند سبحانه و تعالی در قرآن مجید، در مواردی چند یاری فرشتگان را برشمرده است. فرشتگان یاری‏‌دهنده حضرت لوط (ع): قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ قَالُوا إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَى قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِّن طِينٍ مُسَوَّمَةً عِندَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ [۲۰]. فرشتگان جنگ بدر: إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُرْدِفِينَ [۲۱]. فرشتگان در جنگ احزاب‏: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا [۲۲]. پیامبر گرامی اسلام (ص) در روایتی، پس از آن‏که یاری خداوندی را از جمله امدادهای غیبی مربوط به قیام حضرت مهدی (ع) ذکر فرموده، چنین می‏گوید: " و به وسیله فرشتگان خداوند سبحانه و تعالی یاری می‌‏شود"[۲۳]. از روایات استفاده می‌‏شود فرشتگانی که به یاری حضرت مهدی (ع) می‌‏شتابند، سه گروه هستند: فرشتگان مقرّب، فرشتگان حاضر در جنگ بدر[۲۴]، فرشتگان‏ حاضر در قیام امام حسین (ع)[۲۵][۲۶]..
  3. افکندن ترس در دل دشمنان:‏ خدای جهان‌‏آفرین، در قیام جهانی حضرت مهدی (ع)، ترس و دلهره را بر قلب کافران و مشرکان و ستمگران حق ستیز خواهد افکند و آنان قدرت تصمیم‌‏گیری و دشمنی را از دست خواهند داد. البته این القای ترس، پیش‏تر نیز در زمان پیامبران وجود داشته است. قرآن شریف در آیات فراوانی به آن اشاره کرده است؛ از جمله می‌‏فرماید: سَنُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُواْ الرُّعْبَ[۲۷]. امام باقر (ع) در این‏ باره فرمود: "قائم ما منصور به رعب؛ یاری شده با القای ترس در دل دشمنان او است"[۲۸][۲۹]..
  4. نیروهای طبیعت‏: بخشی از امدادهای غیبی الهی، تسخیر نیروها و امکانات طبیعی است که خداوند سبحانه و تعالی پیامبران خود را به آن‏ها مجهز کرده است؛ همانند: بادها، طوفان‌‏ها، ابرها و ... که در قرآن از آن‏ها یاد شده است. در روایات فراوانی، عوامل طبیعی از جمله امدادهای غیبی برای واپسین حجّت الهی ذکر شده است. رسول گرامی اسلام (ص) در حدیث معراج به نقل از خداوند سبحانه و تعالی چنین فرموده است: "... و باد را مسخّر او می‏کنم و گردنکشان سخت را رام او می‏سازم .... "[۳۰][۳۱]..
بنابراین، به روشنی می‌‏توان گفت حضرت مهدی (ع) افزون بر بهره‏‌مندی از یاران و اصحاب خود، به دلیل عظمت قیام جهانی خود به اذن و اراده الهی، از امدادهای غیبی نیز استفاده خواهد کرد»[۳۲].

پانویس

  1. بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۲۲.
  2. محمد رضا حکیمی، خورشید مغرب، ص ۲۹۰- ۲۹۵.
  3. بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۰۷.
  4. ای مردمان! ما، از خدا یاری می‌طلبیم و از هرکسی از مردم که دعوت ما را بپذیرد و در صف یاران ما درآید ....؛ بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۲۳۸.
  5. ما، امروز، از خدا یاری می‌طلبیم و از هرمسلمانی که در جهان هست؛ بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۲۲۳.
  6. بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۲۹۱، ح ۳۷.
  7. بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۲۲۳.
  8. نجم الدین طبسی، چشم‌اندازی از حکومت مهدی، فصل پنجم.
  9. میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۳۳۵، و ج ۱۴، ص ۳۵۴.
  10. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۴۳.
  11. دیلمی، ارشاد القلوب، ص ۲۶۸.
  12. مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۴۴۸.
  13. بحار الأنوار، ج ۲۷، ص ۴۱ و ج ۵۴، ص ۳۳۴.
  14. سید هاشم بحرانی، غایة المرام، ص ۶۹۷؛ الشیعة و الرجعة، ج ۱، ص ۱۳۶.
  15. رضوی، رسول، امام مهدی، ص ۱۶۱-۱۷۰.
  16. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  17. و به طور قطع، خداوند سبحانه و تعالی به کسی که دین‏ او را یاری می‏کند، یاری می‏دهد؛ چرا که خدا سخت نیرومند شکست‏ناپذیر است؛ سوره حج، آیه:۴۰.
  18. "قَائِمُ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ ...يُؤَيَّدُ بِنَصْرِ اللَّهِ‏ ...‏‏ ‏"؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۲۵۷، ح ۲
  19. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  20. ابراهیم) گفت: ای فرستادگان به چه کار آمده‌اید؟ گفتند: ما برای گروهی گنهکار فرستاده شده‌ایم. تا بر آنان سنگ‌هایی از گل بباریم. که نزد پروردگارت برای گزافکاران نشانه‌دار شده است؛ سوره ذاریات، آیه: ۳۱- ۳۴.
  21. یاد کن آنگاه را که از پروردگارتان فریادخواهی می‌کردید و به شما پاسخ داد که من با هزار فرشته پیاپی امدادگر شما خواهم بود؛ سوره انفال، آیه:۹.
  22. ای مؤمنان! نعمت خداوند را بر خویش به یاد آورید هنگامی که سپاهیانی بر شما تاختند و ما بر (سر) آنان بادی و (نیز) سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید فرستادیم و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست؛ سوره احزاب، آیه:۹.
  23. "وَ يُنْصَرُ بِمَلَائِكَةِ اللَّهِ‏ ‏‏ ‏"؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۲۵۷، ح ۲
  24. "يَا ثَابِتُ‏ كَأَنِّي‏ بِقَائِمِ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ قَدْ أَشْرَفَ‏ عَلَى‏ نَجَفِكُمْ‏ هَذَا وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى نَاحِيَةِ الْكُوفَةِ فَإِذَا هُوَ أَشْرَفَ عَلَى نَجَفِكُمْ نَشَرَ رَايَةَ رَسُولِ اللَّهِ فَإِذَا هُوَ نَشَرَهَا انْحَطَّتْ عَلَيْهِ مَلَائِكَةُ بَدْر‏‏ ‏"؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۳۰۷، ح ۲
  25. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السّلام، ج ۱، ص ۳۹۹، ح ۵۸
  26. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  27. به زودی در دل کافران بیم خواهیم افکند؛ سوره آل عمران، آیه:۱۵۱.
  28. شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۳۳۰، ح ۱۶
  29. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  30. "وَ لَأُسَخِّرَنَّ لَهُ الرِّيَاحَ‏ وَ لَأُذَلِّلَنَ‏ لَهُ‏ الرِّقَابَ‏ الصِّعَابَ‏‏‏ ‏"؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۴، باب ۲۳، ح ۴
  31. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  32. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.