امت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۲

امّت گروهی همسان در دین، آیین، زمان، مکان و... است که در اصطلاح امروزی به آن جامعه یا ملت گفته می‌شود.

واژه‌شناسی لغوی

امّت به‌معنای قصد مخصوص است و به گروهی گفته می‌شود که مورد قصد و توجّه مخصوص دیگران واقع شده^[۱] و در یک ویژگی مانند دین، زمان، مکان، نوع یا صنف مشترک و همسان باشند. این ویژگی می‌تواند اختیاری یا غیر اختیاری باشد، بر این اساس به پیروان یک دین و آیین بر اثر همسانی در دین، امّت می‌گویند و به مردمی که همزمان با یکدیگر در یک قرن یا در منطقه‌ای از زمین زندگی می‌کنند یا گروهی از مردم که دارای عملکرد یکسان‌اند، امّت اطلاق می‌شود^[۲] برخی امت را به معنای قرن و نسل انسانی دانسته‌اند^[۳]^[۴].

کلمه امت، مساوی است با آنچه امروز جامعه و یا ملت گفته می‌شود^[۵] به عبارت دیگر اُمّت، یعنی جامعه که مرکّب است از گروه‌ها و یا از طبقات مختلف^[۶]^[۷]

امت در قرآن

واژه امت ۶۵ بار در قرآن آمده است که ۵۲ مورد آن به صورت مفرد "امّت" و ۱۳ مورد به صورت جمع "اُمَم" است^[۸].

مفهوم امت

معنای لغوی: در لغت عربی است به معنای جماعتی با مقصد واحد و قوم به مفهوم جمعیتی با رابطه نسبی واحد و ملت به معنی مردمی با مسیر واحد و بالاخره وطن به مفهوم سرزمینی که مردمی را در بر می‌گیرد آمده است و در حقیقت همه این الفاظ حاکی از جمعیت متشکلی است که یک پیوند خاص آنها را به یکدیگر مرتبط کرده است و عامل ربط و عنصر پیوند را می‌توان از مضاف‌الیه این کلمات به دست آورد، مانند امت اسلام، قوم پیامبر(ص)، ملت یهود و وطن اسلامی و از آنجا که عنصر اصلی پیوند و ارتباط انسان‌ها در دیدگاه اسلام این است، بنابراین از نظر تفسیر لغوی آیات مربوط به این واژه‌ها می‌توان گفت که استفاده از این کلمات در مورد اسلام، مسیحیت و یهود یکسان است و آیه ﴿تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ﴾^[۹] می‌تواند هر امتی را با عقیده خاصش شامل شود؛
مفهوم اصطلاحی: تفسیر الفاظ قرآن و حدیث به معنای اصطلاحی در صورتی ممکن است که معنای اصطلاحی در زمان صدور آن دو وجود داشته، باشد و بی‌شک اگر چنین معنی اصطلاحی برای کلماتی چون امت، قوم، ملت و وطن وجود داشته، آن مفهومی نیست که در سده نوزدهم به بعد در علوم سیاسی و مباحث جامعه‌شناسی مطرح شده است؛
معنای عرفی: تفاوت معانی لغوی با مفاهیم عرفی قابل انکار نیست و در واژه‌هایی چون عقد، میزان و وکیل کاملاً صادق است و مفاهیم عرفی این کلمات با معانی لغوی آنها متفاوت بوده، اما در صدق مفهوم عرفی، نیز باید داشتن معنای عرفی، متعلق به زمان صدور، احراز شود^[۱۰].^[۱۱]

هویت امت

وحدت یا تکثر امت

تشابه امت‌ها

هدایت امت

دین و شریعت امت‌ها

مکنت و قدرت در امّت‌های پیشین

سنت‌های الهی درباره امت‌ها

ارسال پیامبران (ع)

تعذیب و هلاک ساختن امّت‌ها پس از اتمام حجت الهی

هلاکت امّت‌ها بر اثر ستم و ناسپاسی

تغییر سرنوشت امّت‌ها بر اثر عملکرد خود

امت برتر

فرجام امّت‌ها در قیامت

منابع

پانویس

↑ التحقیق، ج ۱، ص ۱۳۵، «امم».
↑ مفردات، ص ۸۶؛ مجمع‌البحرین، ج ۱، ص ۱۰۸؛ ترتیب‌العین، ص ۵۴، «امم».
↑ لسان العرب، ج ۱، ص ۲۱۵، «امم».
↑ نصیری، علی، امت، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.
↑ مرتضی مطهری، اسلام و مقتضیات زمان، جلد دوم، ص۲۱۴.
↑ مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۲، ص۴۵۴.
↑ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۱۱۷.
↑ نصیری، علی، امت، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.
↑ «آن، امّتی بود که از میان برخاست» سوره بقره، آیه ۱۳۴.
↑ فقه سیاسی، ج۱۰، ص۸۲-۸۳.
↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص ۳۰۲.

[1] التحقیق، ج ۱، ص ۱۳۵، «امم».

[2] مفردات، ص ۸۶؛ مجمع‌البحرین، ج ۱، ص ۱۰۸؛ ترتیب‌العین، ص ۵۴، «امم».

[3] لسان العرب، ج ۱، ص ۲۱۵، «امم».

[4] نصیری، علی، امت، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.

[5] مرتضی مطهری، اسلام و مقتضیات زمان، جلد دوم، ص۲۱۴.

[6] مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۲، ص۴۵۴.

[7] زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۱۱۷.

[8] نصیری، علی، امت، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.

[9] «آن، امّتی بود که از میان برخاست» سوره بقره، آیه ۱۳۴.

[10] فقه سیاسی، ج۱۰، ص۸۲-۸۳.

[11] عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص ۳۰۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{خرد}}
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[امت در لغت]] - [[امت در قرآن]] - [[امت در فقه سیاسی]] - [[امت در معارف دعا و زیارات]] - [[امت در معارف و سیره سجادی]] - [[امت در معارف و سیره رضوی]] - [[امت در معارف و سیره حسینی]]| پرسش مرتبط  = }}
-{{نبوت}}
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امت در قرآن]] | [[امت در حدیث]] | [[امت در کلام اسلامی]] | [[امت در فلسفه اسلامی]] | [[امت در عرفان اسلامی]]</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-*'''امّت:''' گروهی همسان در دین، آیین، زمان، مکان و ...<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص: ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>.
+'''امّت''' گروهی همسان در [[دین]]، [[آیین]]، [[زمان]]، مکان و... است که در اصطلاح امروزی به آن [[جامعه]] یا [[ملت]] گفته می‌شود.
-==واژه‌شناسی لغوی==
+== واژه‌شناسی لغوی ==
-*امّت بر وزن فُعْلَه، از ریشه "أ ـ م ـ م" که به معنای قصد مخصوص است اشتقاق یافته و به گروهی گفته می‌شود که مورد قصد و توجّه مخصوص دیگران واقع شده<ref>التحقیق، ج ۱، ص ۱۳۵، «امم».</ref> و در یک ویژگی چون [[دین]]، زمان، مکان، نوع یا صنف مشترک و همسان باشند. این ویژگی می‌تواند اختیاری یا غیر اختیاری باشد، بر این اساس به پیروان یک دین و آیین بر اثر همسانی در دین امّت می‌گویند و به مردمی که همزمان با یکدیگر در یک قرن یا در منطقه‌ای از  زمین زندگی می‌کنند یا گروهی از مردم که دارای عملکرد یکسان‌اند، امّت اطلاق می‌شود<ref>مفردات، ص ۸۶ ؛ مجمع‌البحرین، ج ۱، ص ۱۰۸؛ ترتیب‌العین، ص ۵۴ ، «امم».</ref> برخی امت را به معنای قرن و نسل انسانی دانسته‌اند<ref>لسان العرب، ج ۱، ص ۲۱۵، «امم».</ref>. این واژه ۶۵ بار در [[قرآن]] آمده است که ۵۲ مورد آن به صورت مفرد "امّت" و ۱۳ مورد به صورت جمع  "اُمَم" است. واژه امّت در [[قرآن]] بیشتر به معنای همسانی در دین و آیین و همسانی زمانی و مکانی آمده است: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ }}﴾}}<ref> پروردگارا! و ما را فرمانبردار خود بگمار و از فرزندان ما خویشاوندانی را فرمانبردار خویش (برآور) و شیوه‌های پرستشمان را به ما بنما و توبه ما را بپذیر بی‌گمان تویی که توبه‌پذیر مهربانی؛ سوره بقره، آیه: ۱۲۸.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاء اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُم فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ إِلَى اللَّه مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ}}﴾}}<ref> و ما این کتاب را به سوی تو به درستی فرو فرستاده‌ایم که کتاب پیش از خود را راست می‌شمارد و نگاهبان بر آن است؛ پس میان آنان بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری کن و به جای آنچه از حق به تو رسیده است از خواسته‌های آنان پیروی مکن، ما به هر یک از شما شریعت و راهی داده‌ایم و اگر خداوند می‌خواست شما را امّتی یگانه می‌گردانید لیک (نگردانید) تا شما را در آنچه‌تان داده است بیازماید؛ پس در کارهای خیر بر یکدیگر پیشی گیرید، بازگشت همه شما به سوی خداوند است بنابراین شما را از آنچه در آن اختلاف می‌ورزیدید آگاه می‌گرداند؛ سوره مائده، آیه: ۴۸.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُم مَّا كَسَبْتُمْ وَلاَ تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}﴾}}<ref> آن، امّتی بود که از میان برخاست؛ آنان راست آنچه کرده‌اند و شما راست آنچه کرده‌اید و بر آنچه آنان می‌کرده‌اند از شما پرسشی نخواهد شد؛ سوره بقره، آیه: ۱۳۴.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ}}﴾}}<ref> و هر امّتی را زمانه‌ای است و چون زمانه آنان سر آید نه ساعتی واپس می‌روند و نه پیش می‌افتند؛ سوره اعراف، آیه:۳۴.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللَّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ فَمِنْهُم مَّنْ هَدَى اللَّهُ وَمِنْهُم مَّنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلالَةُ فَسِيرُواْ فِي الأَرْضِ فَانظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ}}﴾}}<ref> و به راستی ما، در میان هر امّتی پیامبری برانگیختیم (تا بگوید) که خداوند را بپرستید و از طاغوت دوری گزینید آنگاه برخی از آنان را خداوند راهنمایی کرد و بر برخی دیگر گمراهی سزاوار گشت پس، در زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغ‌انگاران چگونه بوده است؛ سوره نحل، آیه: ۳۶.</ref> امّت به این معنا را می‌توان بر آنچه در اصطلاح به آن "جامعه" گفته می‌شود حمل کرد. جامعه در اصطلاح جامعه‌شناسی جماعتی سازمان یافته از اشخاص است که با هم در سرزمین مشترک  سکونت دارند و با همکاری در گروهها نیازهای اجتماعی ابتدایی و اصلی خود را تأمین می‌کنند و با مشارکت در فرهنگی مشترک به عنوان یک واحد اجتماعی متمایز شناخته می‌شوند<ref>مبانی جامعه‌شناسی، ص ۱۴۲.</ref>. [[قرآن]] همچنین به گروهی خاص از پیروان یک دین یا یک عصر به سبب همسانی در نوع خاصی از عملکرد یا رویکرد فکری، امّت اطلاق کرده است، چنان که از گروهی میانه رو در امر [[دین]] و تسلیم دستورات الهی به امّت مقتصده تعبیر کرده است<ref>المیزان، ج ۶ ، ص ۳۹؛ نثر طوبی، ج ۲، ص ۳۰۲.</ref>{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْهِم مِّن رَّبِّهِمْ لأَكَلُواْ مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِم مِّنْهُمْ أُمَّةٌ مُّقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ سَاء مَا يَعْمَلُونَ}}﴾}}<ref> و اگر آنان تورات و انجیل و آنچه را از پروردگارشان به سوی آنها فرو فرستاده شده است، بر پا می‌داشتند از نعمت‌های آسمانی و زمینی برخوردار می‌شدند؛ برخی از ایشان امتی میانه‌رو هستند و بسیاری از آنان آنچه انجام می‌دهند زشت است؛ سوره مائده، آیه: ۶۶.</ref> و نیز درباره گروهی از مسلمانان که می‌بایست به امر به معروف و نهی از منکر اهتمام ویژه‌ای ورزند امّت آمِر به معروف و ناهی از منکر به‌کار برده است:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}﴾}}<ref> و باید از میان شما گروهی باشند که (مردم را) به نیکی فرا می‌خوانند و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و اینانند که رستگارند؛ سوره آل عمران، آیه: ۱۰۴.</ref> از سوی دیگر در آیه {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَمَا مِن دَابَّةٍ فِي الأَرْضِ وَلاَ طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُكُم مَّا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِن شَيْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ}}﴾}}<ref> و هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست و نیز هیچ پرنده‌ای که با دو بال خود می‌پرد، جز اینکه گروه‌هایی همچون شما هستند؛ ما در این کتاب، هیچ چیز را فرو نگذاشته‌ایم، سپس (همه) به سوی پروردگارشان گرد آورده می‌شوند؛ سوره انعام، آیه:۳۸.</ref> مقصود از امّت، همسانی قهری پرندگان است<ref>مفردات، ص ۸۶ ، «امم».</ref><ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص: ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>.
+[[امّت]] به‌معنای قصد مخصوص است و به گروهی گفته می‌شود که مورد قصد و توجّه مخصوص دیگران واقع شده<ref>التحقیق، ج ۱، ص ۱۳۵، «امم».</ref> و در یک ویژگی مانند [[دین]]، زمان، مکان، نوع یا صنف مشترک و همسان باشند. این ویژگی می‌تواند اختیاری یا غیر اختیاری باشد، بر این اساس به [[پیروان]] یک [[دین]] و [[آیین]] بر اثر همسانی در [[دین]]، [[امّت]] می‌گویند و به مردمی که همزمان با یکدیگر در یک قرن یا در منطقه‌ای از [[زمین]] [[زندگی]] می‌کنند یا گروهی از [[مردم]] که دارای عملکرد یکسان‌اند، [[امّت]] اطلاق می‌شود<ref>مفردات، ص ۸۶؛ مجمع‌البحرین، ج ۱، ص ۱۰۸؛ ترتیب‌العین، ص ۵۴، «امم».</ref> برخی [[امت]] را به معنای قرن و [[نسل]] [[انسانی]] دانسته‌اند<ref>لسان العرب، ج ۱، ص ۲۱۵، «امم».</ref><ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|امت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>.
-*در این بین در آیه{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَقَالَ الَّذِي نَجَا مِنْهُمَا وَادَّكَرَ بَعْدَ أُمَّةٍ أَنَاْ أُنَبِّئُكُم بِتَأْوِيلِهِ فَأَرْسِلُونِ}}﴾}}<ref> و از آن دو (زندانی) کسی که رهایی یافته و پس از مدّتی (یوسف را) به یاد آورده بود گفت: من شما را از تعبیر آن آگاه می‌کنم، مرا (به زندان یوسف) بفرستید!؛ سوره یوسف، آیه: ۴۵.</ref> و نیز آیه {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَلَئِنْ أَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِلَى أُمَّةٍ مَّعْدُودَةٍ لَّيَقُولُنَّ مَا يَحْبِسُهُ أَلاَ يَوْمَ يَأْتِيهِمْ لَيْسَ مَصْرُوفًا عَنْهُمْ وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُواْ بِهِ يَسْتَهْزِؤُونَ}}﴾}}<ref> و اگر عذاب را از آنان چندگاهی پس افکنیم به یقین می‌گویند: چه آن را باز داشت؟ آگاه باشید روزی که به آنان برسد از ایشان بازگردانده نمی‌شود و آنچه به ریشخند می‌گرفتند آنها را فرا می‌گیرد؛ سوره هود، آیه: ۸.</ref> امّت به  معنای پاره‌ای از زمان (سالها) آمده است. راغب معتقد است گرچه در این آیه به خود زمان امّت اطلاق شده؛ اما در حقیقت گذار گروهی از مردم در یک دوره زمانی یا گذار گروهی از اهل یک [[دین]] اراده شده است، بر این اساس امّت به همان معنای حقیقی خود "گروهِ همسانی از مردم در زمان و مکان یا [[دین]]" به‌کار رفته است<ref>مفردات، ص ۸۶ ، «امم».</ref>؛ همچنین باید دانست که در [[قرآن]] از امت به معنای همسانی زمانی یا مکانی گاه با واژه "قرن" یا "قریه" یاد شده است؛ نظیر آیه {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَكَمْ قَصَمْنَا مِن قَرْيَةٍ كَانَتْ ظَالِمَةً وَأَنشَأْنَا بَعْدَهَا قَوْمًا آخَرِينَ}}﴾}}<ref> و بسا شهرهایی را در هم کوفتیم که (مردم آنها) ستمگر بودند و پس از آنها گروهی دیگر پدید آوردیم؛ سوره انبیاء، آیه:۱۱.</ref> و آیه {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|أَفَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَسَاكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّأُولِي النُّهَى}}﴾}}<ref> آیا برای آنان راهگشا نبوده است که پیش از آنها چه بسیار نسل‌ها را از میان بردیم که (اینان اکنون) در خانه‌های آنان راه می‌روند؟ بی‌گمان در این، نشانه‌هایی برای (پندگیری) خردمندان است؛ سوره طه، آیه:۱۲۸.</ref> در آیه نخست قریه ناظر به مکانی است که گروهی از مردم را در خود جای داده است و خداوند به اقتضای اسم قاصم ـ یا قاصم الجبابرة<ref>بحارالانوار، ج ۸۲ ، ص ۲۲۲.</ref>، یا قاصم کل جبار عنید<ref>بحارالانوار، ج ۱۲، ص ۳۲۰؛ ج ۸۳ ، ص ۳۲۴.</ref> و براساس سنت خود هر امّت ستمگر را از بین برده و گروهی دیگر را پدید می‌آورد. در آیه بعدی قرن حکایتگر عصر و زمانی است که جماعتی از مردم را دربرگرفته است<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص: ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>.
-==هویت امت==
-==وحدت یا تکثر امت==
+کلمه امت، مساوی است با آنچه امروز [[جامعه]] و یا [[ملت]] گفته می‌شود<ref>[[مرتضی مطهری]]، اسلام و مقتضیات زمان، جلد دوم، ص۲۱۴.</ref> به عبارت دیگر اُمّت، یعنی جامعه که مرکّب است از گروه‌ها و یا از طبقات مختلف<ref>[[مرتضی مطهری]]، مجموعه آثار، ج۲، ص۴۵۴.</ref><ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۱۱۷.</ref>
-==تشابه امت‌ها==
+== امت در قرآن ==
+واژه امت ۶۵ بار در [[قرآن]] آمده است که ۵۲ مورد آن به صورت مفرد "[[امّت]]" و ۱۳ مورد به صورت جمع "اُمَم" است<ref>[[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[امت (مقاله)|امت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص ۲۵۴ - ۲۶۵.</ref>.
-==[[دین]] و [[شریعت]] امت‌ها==
+==[[مفهوم امت]]==
+#'''معنای لغوی:''' در لغت [[عربی]] است به معنای جماعتی با مقصد واحد و [[قوم]] به مفهوم جمعیتی با رابطه نسبی واحد و [[ملت]] به معنی مردمی با مسیر واحد و بالاخره [[وطن]] به مفهوم سرزمینی که مردمی را در بر می‌گیرد آمده است و در [[حقیقت]] همه این الفاظ حاکی از [[جمعیت]] متشکلی است که یک پیوند خاص آنها را به یکدیگر مرتبط کرده است و عامل ربط و عنصر پیوند را می‌توان از مضاف‌الیه این کلمات به دست آورد، مانند [[امت اسلام]]، قوم [[پیامبر]]{{صل}}، [[ملت یهود]] و [[وطن اسلامی]] و از آنجا که عنصر اصلی پیوند و [[ارتباط]] [[انسان‌ها]] در دیدگاه [[اسلام]] این است، بنابراین از نظر [[تفسیر]] لغوی [[آیات]] مربوط به این واژه‌ها می‌توان گفت که استفاده از این کلمات در مورد اسلام، [[مسیحیت]] و [[یهود]] یکسان است و [[آیه]] {{متن قرآن|تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ}}<ref>«آن، امّتی بود که از میان برخاست» سوره بقره، آیه ۱۳۴.</ref> می‌تواند هر امتی را با [[عقیده]] خاصش شامل شود؛
+#'''مفهوم اصطلاحی:''' تفسیر الفاظ [[قرآن]] و [[حدیث]] به معنای اصطلاحی در صورتی ممکن است که معنای اصطلاحی در [[زمان]] صدور آن دو وجود داشته، باشد و بی‌شک اگر چنین معنی اصطلاحی برای کلماتی چون [[امت]]، قوم، ملت و وطن وجود داشته، آن مفهومی نیست که در سده نوزدهم به بعد در [[علوم سیاسی]] و مباحث [[جامعه‌شناسی]] مطرح شده است؛
+#'''معنای [[عرفی]]:''' تفاوت معانی لغوی با مفاهیم عرفی قابل [[انکار]] نیست و در واژه‌هایی چون [[عقد]]، [[میزان]] و [[وکیل]] کاملاً صادق است و مفاهیم عرفی این کلمات با معانی لغوی آنها متفاوت بوده، اما در [[صدق]] مفهوم عرفی، نیز باید داشتن معنای عرفی، متعلق به زمان صدور، احراز شود<ref>فقه سیاسی، ج۱۰، ص۸۲-۸۳.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۳۰۲.</ref>
-==مکنت و قدرت در امّتهای پیشین==
+== [[هویت امت]] ==
-==سنتهای الهی درباره امت‌ها==
+== [[وحدت]] یا تکثر امت ==
-===ارسال [[پیامبران]]{{عم}}===
+== تشابه [[امت‌ها]] ==
-===تعذیب و هلاک ساختن امّتها پس از اتمام حجت الهی===
+== [[هدایت امت]] ==
-===هلاکت امّتها بر اثر ستم و ناسپاسی===
+== [[دین]] و [[شریعت]] [[امت‌ها]] ==
-===تغییر سرنوشت امّتها بر اثر عملکرد خود===
+== [[مکنت]] و [[قدرت]] در امّت‌های پیشین ==
-==امت برتر==
+== [[سنت‌های الهی]] درباره [[امت‌ها]] ==
-==فرجام امّتها در قیامت==
+=== ارسال [[پیامبران]] {{عم}} ===
-==منابع==
+=== [[تعذیب]] و [[هلاک ساختن]] [[امّت‌ها]] پس از [[اتمام حجت الهی]] ===
-* [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴''']]؛
-==پانویس==
+=== [[هلاکت]] [[امّت‌ها]] بر اثر [[ستم]] و [[ناسپاسی]] ===
-{{یادآوری پانویس}}
-{{پانویس2}}
-[[رده:مدخل‌های درجه دو دانشنامه]]
+=== [[تغییر]] [[سرنوشت]] [[امّت‌ها]] بر اثر عملکرد خود ===
-[[رده:رستگاری]]
+== امت [[برتر]] ==
+==[[امت قائمه]]==
+==[[امت مسلمه]]==
+==[[امت مقتصده]]==
+== فرجام [[امّت‌ها]] در [[قیامت]] ==
+== منابع ==
+{{منابع}}
+# [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴''']]
+# [[پرونده:1100662.jpg|22px]] [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|'''فرهنگ مطهر''']]
+# [[پرونده: 1100699.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه فقه سیاسی ج۱''']]
+{{پایان منابع}}
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
+[[رده:امت]]