شهید (مقتول فی سبیل الله): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[شهید در لغت]] - [[شهید در قرآن]] - [[شهید در حقوق اسلامی]] - [[شهید در فقه سیاسی]] - [[شهید در معارف و سیره امام کاظم]]| پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[شهید در لغت]] - [[شهید در قرآن]] - [[شهید در حقوق اسلامی]] - [[شهید در فقه سیاسی]] - [[شهید در معارف و سیره امام کاظم]]| پرسش مرتبط = }} | ||
== | == معناشناسی == | ||
[[شهید]] یعنی حاضر و ناظر بر امری. هنگامی که این واژه به طور مطلق به کار می‌رود، حضور و [[آگاهی]] کامل بر ظاهر و [[باطن]] چیزی و بر [[اعتقاد]] و عمل در غیب و شهادت را می‌رساند<ref>برای توضیح بیشتر، ر.ک: برهان دوازدهم: آیه شهادت.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص۲۹.</ref> | |||
== شهید در قرآن == | |||
{{اصلی|شهید در قرآن}} | |||
{{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>. | |||
در | یکی از [[اسمای الهی]] در [[قرآن کریم]] عنوان [[شهید]] است؛ چون هیچ عمل و نیتی از [[بندگان]] و [[جهان هستی]] نزد او [[غایب]] نیست<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۳۸.</ref>؛ به کشته شدۀ [[راه خدا]] نیز "[[شهید]]" گفته می‌شود. کشته شدگان در [[راه خدا]] را از آن روی [[شهید]] گویند که [[فرشتگان]] [[رحمت]] بر پیکر او حاضر می‌شوند، [[خداوند]] و فرشتگانش بر [[رستگاری]] او [[گواهی]] می‌دهند و [[روز قیامت]] از او [[شهادت]] می‌طلبند<ref>مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.</ref>. | ||
[[قرآن کریم]] برای [[شهید]] [[فضایل]] عظیمی برشمرده است<ref>مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.</ref>: | |||
# '''زنده بودن [[شهیدان]]:''' {{متن قرآن|وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَكِنْ لَا تَشْعُرُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته می‌شوند مرده نخوانید که زنده‌اند امّا شما درنمی‌یابید» سوره بقره، آیه ۱۵۴.</ref>. شاید مراد از {{متن قرآن|أَحْيَاءٌ}} ادامه حضور [[معنوی]] و تأثیرگذاری آنان در [[جامعه دینی]] باشد. عده‌ای از [[مفسران]] "[[حیات]] [[شهدا]]" را ادامه [[زندگی]] در عالمی دیگر [[تفسیر]] کرده‌اند. | |||
# '''روزی‌خوار پروردگارند:''' {{متن قرآن|بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.</ref>. | |||
# '''مشمول [[مغفرت]] و [[رحمت]] الهی‌اند:''' {{متن قرآن|وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ}}<ref>«اگر در راه خداوند کشته شوید یا بمیرید (بدانید) که آمرزش و بخشایشی از خداوند، از هر آنچه فراهم آورند بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۵۷.</ref>. | |||
# '''[[شهادت]]، کفّاره [[گناهان]] و ضمانت [[بهشت]] است:''' {{متن قرآن|فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ}}<ref>«بنابراین بی‌گمان از گناه آنان که مهاجرت کردند و از دیار خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کارزار کردند یا کشته شدند چشم می‌پوشم و آنان را به بوستان‌هایی در خواهم آورد که از بن آنها جویباران روان است، به پاداشی از نزد خداوند؛ و پاداش نیک (تنها) نزد خداوند است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۵.</ref>. | |||
# '''اجر عظیم، پاداش شهیدان:''' {{متن قرآن|وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«آری، کسانی باید در راه خدا نبرد کنند که زندگی این جهان را به جهان واپسین می‌فروشند و هر که در راه خداوند نبرد کند چه کشته شود و چه پیروز گردد زودا که به او پاداشی سترگ ارزانی داریم» سوره نساء، آیه ۷۴.</ref>. | |||
# [[رضایتمندی]] [[شهیدان]] از [[جایگاه]] خود در [[آخرت]]: {{متن قرآن|لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ}}<ref>«به یقین آنان را به جایگاهی که آن را می‌پسندند در می‌آورد و بی‌گمان خداوند بردباری داناست» سوره حج، آیه ۵۹.</ref>. | |||
# تباه نشدن [[عمل]] [[شهیدان]]: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ}}<ref>«آنان که در راه خداوند کشته شدند هرگز (خداوند) کارهایشان را بیراه نمی‌سازد» سوره محمد، آیه ۴.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۳۷۶-۳۷۸.</ref> | |||
== [[شهید]] و [[مجاهد در راه خدا]] در حدیث == | |||
# [[موسی بن جعفر]]{{ع}} از پدرش از پدرانش از [[رسول خدا]]{{صل}} نقل کرده که فرمود: «بالاتر از هرنیکی، [[نیکی]] است تا اینکه [[انسان]] در [[راه خدا]] شهید شود و بالاتر از هربدی و [[سرکشی]]، بدی و سرکشی است تا اینکه انسان پدر یا مادر خود را بکشد»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ فَوْقَ كُلِّ بِرٍّ بِرّاً حَتَّى يُقْتَلَ الرَّجُلُ شَهِيداً فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ فَوْقَ كُلِّ عُقُوقٍ عُقُوقاً حَتَّى يَقْتُلَ الرَّجُلُ أَحَدَ وَالِدَيْهِ}}؛ بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۱۵.</ref>. | |||
# نیز حضرتش از [[پیامبر]]{{صل}} نقل کرده است که فرمود: «اسب جنگجویان در راه خدا در این [[دنیا]]، همانا مرکب آنان در [[بهشت]] خواهد بود»<ref>{{متن حدیث|خُيُولُ الْغُزَاةِ فِي الدُّنْيَا هِيَ خُيُولُهُمْ فِي الْجَنَّةِ}}؛ بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۱۵.</ref>. | |||
# و نیز از پیامبر{{صل}} نقل کرده است که فرمود: «حاملان (حافظان) [[قرآن]]، تاجداران [[اهل بهشت]]، [[مجاهدان در راه خدا]] سرداران اهل بهشت و [[پیامبران]]، مهتران و سروران اهل بهشت هستند»<ref>{{متن حدیث|حَمَلَةُ الْقُرْآنِ عُرَفَاءُ أَهْلِ الْجَنَّةِ، وَ الْمُجَاهِدُونَ فِي اللَّهِ تَعَالَى قُوَّادُ أَهْلِ الْجَنَّةِ، وَ الرُّسُلُ سَادَاتُ أَهْلِ الْجَنَّةِ}}؛ بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۱۵.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|سید منذر حکیم،سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۹ (کتاب)| پیشوایان هدایت ج۹]]، ص ۳۲۹.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده: | # [[پرونده:1379153.jpg|22px]] [[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|'''ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵''']] | ||
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | |||
# [[پرونده:151923.jpg|22px]] [[سید منذر حکیم|سید منذر حکیم،سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۹ (کتاب)|'''پیشوایان هدایت ج۹''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۹
شهید (مقتول فی سبیل الله) از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شهید در لغت - شهید در قرآن - شهید در حقوق اسلامی - شهید در فقه سیاسی - شهید در معارف و سیره امام کاظم - پرسش مرتبط نداردمعناشناسی
شهید یعنی حاضر و ناظر بر امری. هنگامی که این واژه به طور مطلق به کار می‌رود، حضور و آگاهی کامل بر ظاهر و باطن چیزی و بر اعتقاد و عمل در غیب و شهادت را می‌رساند[۱].[۲]
شهید در قرآن
﴿وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا﴾[۳].
یکی از اسمای الهی در قرآن کریم عنوان شهید است؛ چون هیچ عمل و نیتی از بندگان و جهان هستی نزد او غایب نیست[۴]؛ به کشته شدۀ راه خدا نیز "شهید" گفته می‌شود. کشته شدگان در راه خدا را از آن روی شهید گویند که فرشتگان رحمت بر پیکر او حاضر می‌شوند، خداوند و فرشتگانش بر رستگاری او گواهی می‌دهند و روز قیامت از او شهادت می‌طلبند[۵].
قرآن کریم برای شهید فضایل عظیمی برشمرده است[۶]:
- زنده بودن شهیدان: ﴿وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَكِنْ لَا تَشْعُرُونَ﴾[۷]. شاید مراد از ﴿أَحْيَاءٌ﴾ ادامه حضور معنوی و تأثیرگذاری آنان در جامعه دینی باشد. عده‌ای از مفسران "حیات شهدا" را ادامه زندگی در عالمی دیگر تفسیر کرده‌اند.
- روزی‌خوار پروردگارند: ﴿بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ﴾[۸].
- مشمول مغفرت و رحمت الهی‌اند: ﴿وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ﴾[۹].
- شهادت، کفّاره گناهان و ضمانت بهشت است: ﴿فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ﴾[۱۰].
- اجر عظیم، پاداش شهیدان: ﴿وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا﴾[۱۱].
- رضایتمندی شهیدان از جایگاه خود در آخرت: ﴿لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ﴾[۱۲].
- تباه نشدن عمل شهیدان: ﴿وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ﴾[۱۳].[۱۴]
شهید و مجاهد در راه خدا در حدیث
- موسی بن جعفر(ع) از پدرش از پدرانش از رسول خدا(ص) نقل کرده که فرمود: «بالاتر از هرنیکی، نیکی است تا اینکه انسان در راه خدا شهید شود و بالاتر از هربدی و سرکشی، بدی و سرکشی است تا اینکه انسان پدر یا مادر خود را بکشد»[۱۵].
- نیز حضرتش از پیامبر(ص) نقل کرده است که فرمود: «اسب جنگجویان در راه خدا در این دنیا، همانا مرکب آنان در بهشت خواهد بود»[۱۶].
- و نیز از پیامبر(ص) نقل کرده است که فرمود: «حاملان (حافظان) قرآن، تاجداران اهل بهشت، مجاهدان در راه خدا سرداران اهل بهشت و پیامبران، مهتران و سروران اهل بهشت هستند»[۱۷].[۱۸]
منابع
پانویس
- ↑ برای توضیح بیشتر، ر.ک: برهان دوازدهم: آیه شهادت.
- ↑ فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۵ ص۲۹.
- ↑ «و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۳۸.
- ↑ مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.
- ↑ مسعود انصاری، «شهید»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۳۳۸-۱۳۳۹.
- ↑ «و کسانی را که در راه خداوند کشته می‌شوند مرده نخوانید که زنده‌اند امّا شما درنمی‌یابید» سوره بقره، آیه ۱۵۴.
- ↑ «و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.
- ↑ «اگر در راه خداوند کشته شوید یا بمیرید (بدانید) که آمرزش و بخشایشی از خداوند، از هر آنچه فراهم آورند بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۵۷.
- ↑ «بنابراین بی‌گمان از گناه آنان که مهاجرت کردند و از دیار خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کارزار کردند یا کشته شدند چشم می‌پوشم و آنان را به بوستان‌هایی در خواهم آورد که از بن آنها جویباران روان است، به پاداشی از نزد خداوند؛ و پاداش نیک (تنها) نزد خداوند است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۵.
- ↑ «آری، کسانی باید در راه خدا نبرد کنند که زندگی این جهان را به جهان واپسین می‌فروشند و هر که در راه خداوند نبرد کند چه کشته شود و چه پیروز گردد زودا که به او پاداشی سترگ ارزانی داریم» سوره نساء، آیه ۷۴.
- ↑ «به یقین آنان را به جایگاهی که آن را می‌پسندند در می‌آورد و بی‌گمان خداوند بردباری داناست» سوره حج، آیه ۵۹.
- ↑ «آنان که در راه خداوند کشته شدند هرگز (خداوند) کارهایشان را بیراه نمی‌سازد» سوره محمد، آیه ۴.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۳۷۶-۳۷۸.
- ↑ «إِنَّ فَوْقَ كُلِّ بِرٍّ بِرّاً حَتَّى يُقْتَلَ الرَّجُلُ شَهِيداً فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ فَوْقَ كُلِّ عُقُوقٍ عُقُوقاً حَتَّى يَقْتُلَ الرَّجُلُ أَحَدَ وَالِدَيْهِ»؛ بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۱۵.
- ↑ «خُيُولُ الْغُزَاةِ فِي الدُّنْيَا هِيَ خُيُولُهُمْ فِي الْجَنَّةِ»؛ بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۱۵.
- ↑ «حَمَلَةُ الْقُرْآنِ عُرَفَاءُ أَهْلِ الْجَنَّةِ، وَ الْمُجَاهِدُونَ فِي اللَّهِ تَعَالَى قُوَّادُ أَهْلِ الْجَنَّةِ، وَ الرُّسُلُ سَادَاتُ أَهْلِ الْجَنَّةِ»؛ بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۱۵.
- ↑ سید منذر حکیم،سید منذر، پیشوایان هدایت ج۹، ص ۳۲۹.