نقض عهد: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
(صفحه‌ای تازه حاوی «==موارد نقض عهد با پیامبر== #{{متن قرآن|أَوَكُلَّمَا عَاهَدُوا عَهْدًا نَب...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
==موارد نقض [[عهد]] با [[پیامبر]]==
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[نقض عهد در قرآن]] - [[نقض عهد در فقه سیاسی]] - [[نفی نقض عهد در معارف و سیره نبوی]]| پرسش مرتبط  = }}
#{{متن قرآن|أَوَكُلَّمَا عَاهَدُوا عَهْدًا نَبَذَهُ فَرِيقٌ مِنْهُمْ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ * وَلَمَّا جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِيقٌ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ كِتَابَ اللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«و چرا هر بار پیمانی بستند برخی از ایشان آن را شکستند؟ (نه) بلکه بیشتر ایشان ایمان ندارند * و چون فرستاده‌ای از سوی خدا نزدشان آمد که آنچه را آنان با خود داشتند راست می‌شمرد، گروهی از اهل کتاب، کتاب خداوند را پس پشت افکندند گویی (چیزی) نمی‌دانند» سوره بقره، آیه ۱۰۰-۱۰۱.</ref>
#{{متن قرآن|إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ * الَّذِينَ عَاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِي كُلِّ مَرَّةٍ وَهُمْ لَا يَتَّقُونَ}}<ref>«بی‌گمان بدترین جنبندگان نزد خداوند کافرانند که ایمان نمی‌آورند * همان کسانی از ایشان که با آنان پیمان بستی سپس هر بار پیمان خود را می‌شکنند و پرهیزگاری نمی‌ورزند» سوره انفال، آیه ۵۵-۵۶.</ref>.
#{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ وَمَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«بی‌گمان آنان که با تو بیعت می‌کنند جز این نیست که با خداوند بیعت می‌کنند؛ دست خداوند بالای دست‌های آنان است؛ از این روی هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند و هر کس به آنچه با خداوند پیمان بسته است وفا کند به زودی به او پاداشی سترگ خواهد داد» سوره فتح، آیه ۱۰.</ref>.
#{{متن قرآن|لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا * وَمَغَانِمَ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَهَا وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا * وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغَانِمَ كَثِيرَةً تَأْخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَكُمْ هَذِهِ وَكَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنْكُمْ وَلِتَكُونَ آيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ وَيَهْدِيَكُمْ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا}}<ref>«به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این‌رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد * و نیز به غنیمت‌های فراوانی که به دست خواهند آورد؛ و خداوند، پیروزمندی فرزانه است خداوند غنیمت‌های فراوانی را به شما وعده داد که به دست می‌آورید، آنگاه این (وعده) را برایتان پیش افکند و دست مردم را از شما کوتاه کرد و (چنین کرد) تا نشانه‌ای برای مؤمنان باشد و شما را به راهی راست رهنمون گردد» سوره فتح، آیه ۱۸-۲۰.</ref>.
#{{متن قرآن|وَمَا لَكُمْ لَا تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَبِّكُمْ وَقَدْ أَخَذَ مِيثَاقَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«و شما را چه می‌شود که به خداوند ایمان نمی‌آورید در حالی که پیامبر شما را فرا می‌خواند که به پروردگارتان ایمان آورید و اگر مؤمن باشید از شما پیمان گرفته است» سوره حدید، آیه ۸.</ref>.
#{{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِنْ دِيَارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ مَا ظَنَنْتُمْ أَنْ يَخْرُجُوا وَظَنُّوا أَنَّهُمْ مَانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا وَقَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَأَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ * وَلَوْلَا أَنْ كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاءَ لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابُ النَّارِ}}<ref>«اوست که کافران اهل کتاب را از خانه‌هایشان در نخستین گردآوری بیرون راند (هر چند) شما گمان نمی‌کردید که بیرون روند و (خودشان) گمان می‌کردند که دژهایشان بازدارنده آنان در برابر خداوند است اما (اراده) خداوند از جایی که گمان نمی‌بردند بدیشان رسید و در دل‌هایشان هراس افکند؛ به دست خویش و به دست مؤمنان خانه‌های خویش را ویران می‌کردند؛ پس ای دیده‌وران پند بگیرید! * و اگر خداوند آوارگی را بر آنان مقرّر نکرده بود بی‌گمان در این جهان عذابشان می‌کرد و آنان را در جهان واپسین عذاب آتش (دوزخ) خواهد بود» سوره حشر، آیه ۲-۳.</ref>.


'''نتیجه''': در [[آیات]] فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
'''نقض عهد''' به‌معنای [[بیعت‌شکنی]] و [[تخلف از عهد]] به معنای نقض چیزی یا اهمال با خلاف‌کاری است که از [[رذایل اخلاقی]] محسوب می‌شود و در مقابل آن [[وفای به عهد]] قرار دارد که از [[ارزش‌های اخلاقی]] و [[اجتماعی]] محسوب می‌شود و حتی [[ایمان]] با وفا به عهد الهی [[ظهور]] می‌یابد و در عرصه اجتماعی با [[وفا]] به [[پیمان‌ها]] وجود خود را به [[اثبات]] می‌رساند.
#برخی [[دانشمندان]] [[اهل کتاب]]، ناقض [[پیمان]] خود با [[خداوند]]، در [[ایمان به پیامبر]] [[اسلام]]: {{متن قرآن|أَوَكُلَّمَا عَاهَدُوا عَهْدًا نَبَذَهُ فَرِيقٌ مِنْهُمْ}}؛
 
# [[خداوند]] میگوید: بدترین جنبندگان نزد [[خدا]] کسانی هستند که راه [[کفر]] پیش گرفتند و همچنان به آن ادامه می‌دهند و به هیچ رو [[ایمان]] نمی‌آورند {{متن قرآن|إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ}} اینها همان کسانی بودند که با آنها [[عهد]] و [[پیمان]] بستی که لااقلّ بی‌طرفی را رعایت کنند ولی آنها هر بار [[پیمان]] خود را می‌شکستند {{متن قرآن|الَّذِينَ عَاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِي كُلِّ مَرَّةٍ وَهُمْ لَا يَتَّقُونَ}} نه از [[خدا]] [[شرم]] می‌کردند و نه از [[مخالفت]] [[فرمان]] او [[پرهیز]] داشتند و نه از زیر پا گذاردن اصول [[انسانی]] [[پروا]] می‌نمودند {{متن قرآن|وَهُمْ لَا يَتَّقُونَ}}؛
== معناشناسی ==
# [[خداوند]] می‌فرماید: کسانی که با تو [[بیعت]] می‌کنند در [[حقیقت]] تنها با [[خدا]] [[بیعت]] می‌کنند {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ}} و [[دست خدا]] بالای دست آنهاست {{متن قرآن|يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ}} سپس می‌افزاید: پس هر کس [[پیمان‌شکنی]] کند تنها به زیان خود [[پیمان]] شکسته است {{متن قرآن|فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ}} و آن کس که نسبت به عهدی که با [[خدا]] بسته [[وفا]] کند، به زودی، [[پاداش]] عظیمی به او خواهد داد {{متن قرآن|وَمَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا}} و چون [[بیعت]] با [[خدا]] است برهم زدن آن به [[خدا]] نمی‌تواند زیانی برساند؛ بلکه زیان و [[خسران]] نصیب خودش می‌شود ولی پای‌بندی به [[عهد]] و [[پیمان]] از سوی [[خداوند]] اجری [[عظیم]] خواهد داشت؛
نقض عهد عبارت است از: [[بیعت‌شکنی]]، [[پیمان‌شکنی]]<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۸۲۵.</ref> و [[تخلف از عهد]]<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۸۲۲.</ref>. اصل آن به معنای نقض چیزی<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۴۷۵.</ref> یا [[اهمال]] با خلاف‌کاری است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۲، ص۲۳۲.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۵۰۲.</ref>
# [[عهد]] و [[پیمان]] [[مؤمنان]] با [[پیامبر]] و [[وفاداری]] به آن، مایه [[رضایت‌مندی]] [[خدا]] از آنان: {{متن قرآن|لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ}}؛
 
# [[آرامش]] [[قلوب]] [[مؤمنان]]، بر اثر [[وفای به عهد]]، در [[بیعت]] با [[پیامبر]]: {{متن قرآن|فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ}}؛
همچنین خُلف [[عهد]] و [[وعده]] به معنای [[پیمان‌شکنی]]<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص‌۷۵۱.</ref> و تخلّف از [[قرارداد]] است<ref>احمد بن یوسف حلبی، عمدة الحفاظ، ص‌۵۲۵.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۶۰-۲۶۱.</ref>
# [[پیمان]] [[پیامبر]] از [[مردم]] برای [[ایمان به خدا]] و [[رسول]]: {{متن قرآن|وَمَا لَكُمْ لَا تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَبِّكُمْ وَقَدْ أَخَذَ مِيثَاقَكُمْ...}}.
 
=== ناکثین ===
پس از عصر [[تنزیل]]، [[ناکثین]] به دسته‌ای از [[مسلمانان]] اطلاق می‌شد که [[نقض]] [[بیعت]] با امیرالمؤمنین علی {{ع}} کردند و [[آتش]] [[جنگ جمل]] را برافروختند<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۵۰۲.</ref>.
 
== نقض عهد در قرآن ==
در [[قرآن کریم]] در این باره آمده است: {{متن قرآن|وَإِنْ نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ}}<ref>«و اگر پیمانشان را پس از بستن بشکنند و به دینتان طعنه زنند با پیشگامان کفر که به هیچ پیمانی پایبند نیستند کارزار کنید باشد که باز ایستند» سوره توبه، آیه ۱۲.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ}}<ref>«بگو: آیا از خداوند پیمانی گرفته‌اید (اگر گرفته باشید) خداوند هرگز پیمان خود را نمی‌شکند» سوره بقره، آیه ۸۰.</ref>.
 
[[وفای به عهد]] و [[تعهد]] به آن، از [[ارزش‌های اخلاقی]] و [[اجتماعی]] محسوب می‌شود و در مقابل آن، [[نکث بیعت]] و تخلف از عهد، از ضدارزش‌های [[فرهنگ]] [[قرآنی]] است: {{متن قرآن|فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ}}<ref>«هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند» سوره فتح، آیه ۱۰.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۵۰۲.</ref>
 
در [[قرآن کریم]] [[وفای به عهد]] به عنوان صفت [[پسندیده]] و یک [[وظیفه الهی]] [[اجتماعی]] بر همه لازم و [[واجب]] شده است: {{متن قرآن|وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا}}<ref>«به پیمان وفا کنید که از پیمان خواهند پرسید» سوره اسراء، آیه ۳۴.</ref>. در مقابل، [[خلف وعده]] و [[نقض پیمان]] از موارد منهی در [[قرآن کریم]] است: {{متن قرآن|وَلَوْ تَوَاعَدْتُمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِي الْمِيعَادِ}}<ref>«اگر با هم وعده (ی کارزار) می‌گذاشتید در آن خلاف می‌کردید» سوره انفال، آیه ۴۲.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۶۰-۲۶۱.</ref>
 
== رابطه [[ایمان]] و [[وفای به عهد]] ==
[[ایمان]] با [[وفا به عهد]] الهی [[ظهور]] می‌یابد و در عرصه [[اجتماعی]] با [[وفا]] به [[پیمان‌ها]] وجود خود را به [[اثبات]] می‌رساند. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} دراین‌باره فرمود: {{متن حدیث|مَنْ‏ كانَ‏ يُؤْمِنُ‏ بِاللَّهِ‏ وَ الْيَوْمِ‏ الْآخِرِ فَلْيَفِ إِذَا وَعَدَ}}<ref>«هر که به خدا و روز جزا ایمان دارد باید به وعده‌ای که می‌کند وفا کند». الکافی، ج۲، ص۳۶۳-۳۶۴؛ وسائل الشیعة، ج۸، ص۵۱۵.</ref>.
 
موضوع [[وفای به عهد]] آن‌قدر اهمیت و اعتبار دارد که [[هشام بن سالم]]<ref>وی از شخصیت‌های برجسته اصحاب امام صادق و امام کاظم {{عم}} و از راویان ثقه است. ر. ک: رجال النجاشی، ص۴۳۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۹، ص۲۹۷-۳۰۲؛ قاموس الرجال، ج۱۰، ص۵۵۹-۵۶۳.</ref> می‌گوید: از [[امام صادق]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{متن حدیث|عِدَةُ الْمُؤْمِنِ أَخَاهُ نَذْرٌ لَا كَفَّارَةَ لَهُ فَمَنْ أَخْلَفَ فَبِخُلْفِ اللَّهِ‏ بَدَأَ وَ لِمَقْتِهِ تَعَرَّضَ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ-}} {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ* كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! چرا چیزی می‌گویید که (خود) انجام نمی‌دهید؟ * نزد خداوند، بسیار ناپسند است که چیزی را بگویید که (خود) انجام نمی‌دهید» سوره صف، آیه ۲.</ref>.<ref>الکافی، ج۲، ص۳۶۳-۳۶۴.</ref>؛ [[وعده]] [[مؤمن]] به [[برادر]] دینی‌اش [[نذری]] است که کفّاره ندارد<ref>یعنی از شدت اهمیت چون نذر است یا به سبب لزوم وفا مانند نذر باید تلقی شود. ر. ک: مرآة العقول، ج۱۱، ص۲۲.</ref>. پس هر که به آن وفا نکند به [[مخالفت]] وعده با [[خدا]] برخاسته و خود را در [[غضب الهی]] انداخته است. این است گفتار [[خداوند]] که فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید چرا چیزی می‌گویید که انجام نمی‌دهید؟ نزد خدا سخت [[ناپسند]] است که چیزی را بگویید و انجام ندهید»<ref>[[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۲، ص ۶۲۵.</ref>.
 
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
* [[ناکثین]]
* [[عهد]]
* [[وفای به عهد]]
* [[وفاداری]]
{{پایان مدخل‌ وابسته}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
# [[پرونده:1100683.jpg|22px]] [[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|'''سیره نبوی ج۲''']]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
[[رده: مدخل]]
[[رده:رذایل اخلاقی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۳۲

نقض عهد از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: نقض عهد در قرآن - نقض عهد در فقه سیاسی - نفی نقض عهد در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط ندارد

نقض عهد به‌معنای بیعت‌شکنی و تخلف از عهد به معنای نقض چیزی یا اهمال با خلاف‌کاری است که از رذایل اخلاقی محسوب می‌شود و در مقابل آن وفای به عهد قرار دارد که از ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی محسوب می‌شود و حتی ایمان با وفا به عهد الهی ظهور می‌یابد و در عرصه اجتماعی با وفا به پیمان‌ها وجود خود را به اثبات می‌رساند.

معناشناسی

نقض عهد عبارت است از: بیعت‌شکنی، پیمان‌شکنی[۱] و تخلف از عهد[۲]. اصل آن به معنای نقض چیزی[۳] یا اهمال با خلاف‌کاری است[۴].[۵]

همچنین خُلف عهد و وعده به معنای پیمان‌شکنی[۶] و تخلّف از قرارداد است[۷].[۸]

ناکثین

پس از عصر تنزیل، ناکثین به دسته‌ای از مسلمانان اطلاق می‌شد که نقض بیعت با امیرالمؤمنین علی (ع) کردند و آتش جنگ جمل را برافروختند[۹].

نقض عهد در قرآن

در قرآن کریم در این باره آمده است: ﴿وَإِنْ نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ﴾[۱۰]، ﴿قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ﴾[۱۱].

وفای به عهد و تعهد به آن، از ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی محسوب می‌شود و در مقابل آن، نکث بیعت و تخلف از عهد، از ضدارزش‌های فرهنگ قرآنی است: ﴿فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ﴾[۱۲].[۱۳]

در قرآن کریم وفای به عهد به عنوان صفت پسندیده و یک وظیفه الهی اجتماعی بر همه لازم و واجب شده است: ﴿وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا﴾[۱۴]. در مقابل، خلف وعده و نقض پیمان از موارد منهی در قرآن کریم است: ﴿وَلَوْ تَوَاعَدْتُمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِي الْمِيعَادِ﴾[۱۵].[۱۶]

رابطه ایمان و وفای به عهد

ایمان با وفا به عهد الهی ظهور می‌یابد و در عرصه اجتماعی با وفا به پیمان‌ها وجود خود را به اثبات می‌رساند. پیامبر اکرم (ص) دراین‌باره فرمود: «مَنْ‏ كانَ‏ يُؤْمِنُ‏ بِاللَّهِ‏ وَ الْيَوْمِ‏ الْآخِرِ فَلْيَفِ إِذَا وَعَدَ»[۱۷].

موضوع وفای به عهد آن‌قدر اهمیت و اعتبار دارد که هشام بن سالم[۱۸] می‌گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: «عِدَةُ الْمُؤْمِنِ أَخَاهُ نَذْرٌ لَا كَفَّارَةَ لَهُ فَمَنْ أَخْلَفَ فَبِخُلْفِ اللَّهِ‏ بَدَأَ وَ لِمَقْتِهِ تَعَرَّضَ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ-» ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ* كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ﴾[۱۹].[۲۰]؛ وعده مؤمن به برادر دینی‌اش نذری است که کفّاره ندارد[۲۱]. پس هر که به آن وفا نکند به مخالفت وعده با خدا برخاسته و خود را در غضب الهی انداخته است. این است گفتار خداوند که فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید چرا چیزی می‌گویید که انجام نمی‌دهید؟ نزد خدا سخت ناپسند است که چیزی را بگویید و انجام ندهید»[۲۲].

جستارهای وابسته

منابع

  1. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم
  2. دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌، سیره نبوی ج۲

پانویس

  1. ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۸۲۵.
  2. ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۸۲۲.
  3. ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۴۷۵.
  4. ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۲، ص۲۳۲.
  5. ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۵۰۲.
  6. ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص‌۷۵۱.
  7. ↑ احمد بن یوسف حلبی، عمدة الحفاظ، ص‌۵۲۵.
  8. ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۲۶۰-۲۶۱.
  9. ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۵۰۲.
  10. ↑ «و اگر پیمانشان را پس از بستن بشکنند و به دینتان طعنه زنند با پیشگامان کفر که به هیچ پیمانی پایبند نیستند کارزار کنید باشد که باز ایستند» سوره توبه، آیه ۱۲.
  11. ↑ «بگو: آیا از خداوند پیمانی گرفته‌اید (اگر گرفته باشید) خداوند هرگز پیمان خود را نمی‌شکند» سوره بقره، آیه ۸۰.
  12. ↑ «هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند» سوره فتح، آیه ۱۰.
  13. ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۵۰۲.
  14. ↑ «به پیمان وفا کنید که از پیمان خواهند پرسید» سوره اسراء، آیه ۳۴.
  15. ↑ «اگر با هم وعده (ی کارزار) می‌گذاشتید در آن خلاف می‌کردید» سوره انفال، آیه ۴۲.
  16. ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۲۶۰-۲۶۱.
  17. ↑ «هر که به خدا و روز جزا ایمان دارد باید به وعده‌ای که می‌کند وفا کند». الکافی، ج۲، ص۳۶۳-۳۶۴؛ وسائل الشیعة، ج۸، ص۵۱۵.
  18. ↑ وی از شخصیت‌های برجسته اصحاب امام صادق و امام کاظم (ع) و از راویان ثقه است. ر. ک: رجال النجاشی، ص۴۳۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۹، ص۲۹۷-۳۰۲؛ قاموس الرجال، ج۱۰، ص۵۵۹-۵۶۳.
  19. ↑ «ای مؤمنان! چرا چیزی می‌گویید که (خود) انجام نمی‌دهید؟ * نزد خداوند، بسیار ناپسند است که چیزی را بگویید که (خود) انجام نمی‌دهید» سوره صف، آیه ۲.
  20. ↑ الکافی، ج۲، ص۳۶۳-۳۶۴.
  21. ↑ یعنی از شدت اهمیت چون نذر است یا به سبب لزوم وفا مانند نذر باید تلقی شود. ر. ک: مرآة العقول، ج۱۱، ص۲۲.
  22. ↑ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌، سیره نبوی، ج۲، ص ۶۲۵.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=نقض_عهد&oldid=1226953»