علم غیب مطلق: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۹

مقدمه

به حقیقت و واقعیت ناشناخته‌ای «غيب مطلق» گفته می‌شود که اطلاع از آن جز از راه دریافت علم از خدای متعال برای هیچ کس، در هیچ زمان و شرایطی امکان‌پذیر نیست^[۱]. این غیب مطلق نیز بر دو گونه است:

نخست: غیبی است که تنها برای برخی از برگزیدگان خود آشکار می‌‌کند: ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا * إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ﴾^[۲]؛ مانند: ذات خدا یا برخی از نشانه‌های او؛ همچون: وحی، فرشتگان، بهشت و جهنم و رستاخیز که همه آنها از حواس ما غایب‌اند^[۳].

دوم: غیبی است که نزد خود نگاه داشته و مختص ذات اوست. به این غیب مطلق دوم، «غیب مستأثر» یا «علم مستأثر» می‌‌گویند: ﴿إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ﴾^[۴]. لذا آگاهی از این نوع از غیب، «علم به غیب مطلق» نامیده می‌شود که در اصل مختص خدای تبارک و تعالی است، اما مانعی عقلی یا نقلی از دادن جزئیاتی از آن به برخی برگزیدگان الهی وجود ندارد؛ البته به مخلوق تعلیم‌یافته از این علم، در تعبیر قرآن و روایات، صفت «عالم به غیب» داده نمی‌شود؛ بلکه لفظ «اطلاع بر مغیبات» یا «اِخبار از غیب» به‌کار رفته است.

مصادیق غیب مطلق

از بزرگترین مصادیق غیب مطلق، ذات خداوند متعال است^[۵] که نه با علم حصولی قابل درک است و نه با علم حضوری^[۶]، نه با حواس: ﴿لاَّ تُدْرِكُهُ الأَبْصَارُ﴾^[۷] و نه با قلب و فکر: «يَا مَنْ لَا تَحْوِيهِ الْفِكَرُ»^[۸]، «يَا مَنْ لَا تُحِيطُ بِهِ الْفِكَرُ»^[۹]، «لَا يُدْرِكُهُ بُعْدُ الْهِمَمِ وَلَا يَنَالُهُ غَوْصُ الْفِطَنِ»^[۱۰]. برای هیچ بشری امکان اینکه احاطه به ذات پروردگار پیدا کند نیست؛ لذا او را "غیب الغیوب" می‌نامند^[۱۱] شاید به همین دلیل بود که پیامبر خاتم(ص) می‌فرماید: «مَا عَرَفْنَاكَ حَقَّ مَعْرِفَتِك‏»^[۱۲] و امام سجاد(ع) می‌فرماید: «أنتَ الّذي قَصُرَتِ الاَوهامُ عَنْ ذاتيّتِك، وَ عَجَزَتِ الأوهامُ عَنْ كيفيّتكَ، وَ لَم تُدرِكُ الأبصَارُ مَوضِعَ أيْنَيّتِكَ»^[۱۳] البته باید دانست خداوند برای خودش مشهود است^[۱۴]؛ زیرا غیب مطلق به معنای آنکه برای خودش هم روشن نباشد وجود ندارد و آن معدوم محض است^[۱۵] چون خودش عین عدم است، یعنی خودی ندارد تا چیزی برای او معلوم باشد^[۱۶].

از مصادیق دیگر غیب مطلق، می‌توان از قیامت نام برد که بر پایۀ روایات علم به روز قیامت از علوم غیبی مطلق است که کسی جز خداوند از آن آگاهی ندارد^[۱۷] و نیز عالم فرشتگان و به طور کلی عالم ماوراءالطبیعه^[۱۸].

جستارهای وابسته

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان ج۳، ص ۴۱۴، مطهری، احمد، کاردان، غلام رضا، علم پیامبر و امام در قرآن، ص ۱۰؛ فاضل لنکرانی، اشراقی، پاسداران وحی، ص ۱۶۷؛ مروی، مصطفوی، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ص ۱۳ و ۱۵؛ الهی، عباس، تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود، ماهنامه معرفت، شماره ۲۱۶، ص ٢۶.
↑ «او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند. جز فرستاده‌ای را که بپسندد» سورۀ جن، آیات ۲۷-۲۸.
↑ ر.ک: تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۱۵۷.
↑ «بی‌گمان، تنها خداوند است که دانش رستخیز نزد اوست و او باران را فرو می‌فرستد و از آنچه در زهدان‌هاست آگاه است و هیچ کس نمی‌داند فردا چه به دست خواهد آورد و هیچ کس نمی‌داند در کدام سرزمین خواهد مرد؛ بی‌گمان خداوند دانایی آگاه است» سوره لقمان، آیه ٣٤.
↑ نقوی، سید نسیم عباس، علم پیامبر و ائمه به غیب، ص۹.
↑ عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی، ص۱۴.
↑ چشم‌ها او را در نمی‌یابند؛ سوره انعام، آیه ۱۰۳.
↑ مهج الدعوات، ص۱۵۴.
↑ بحارالأنوار، ج۸۳، ص۳۳۵.
↑ نهج البلاغه، خطبه ۱.
↑ مرتضی مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۶ ص۱۷۳؛ رضوانی، علی اصغر، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ج ۱، ص۵۴۲.
↑ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۸۳، ص۳۳۵.
↑ واژه‌ها در توصیف تو ناتوانند و به هنگام ترسیم ارزش‌هایت، از ناتوانی به گمراهی می‌روند و تار و پود الفاظ در زیر بار ستایش تو از هم می‌گسلد؛ صحيفه سجادیه، دعاى عرفه امام سجاد(ع)
↑ جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان ج۳، ص۴۱۴.
↑ الهی، عباس، تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود، ماهنامه معرفت، شماره ۲۱۶، ص٢۶.
↑ نقوی، سید نسیم عباس، علم پیامبر و ائمه به غیب، ص۹.
↑ علی خیاط، محمد امین انسان، امامت در استنادهای قرآنی امام رضا، دوفصلنامه کتاب و سنت، شماره ۱، زمستان ۱۳۹۲، ص۶۶.
↑ عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص۱۰.

[1] ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان ج۳، ص ۴۱۴، مطهری، احمد، کاردان، غلام رضا، علم پیامبر و امام در قرآن، ص ۱۰؛ فاضل لنکرانی، اشراقی، پاسداران وحی، ص ۱۶۷؛ مروی، مصطفوی، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ص ۱۳ و ۱۵؛ الهی، عباس، تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود، ماهنامه معرفت، شماره ۲۱۶، ص ٢۶.

[2] «او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند. جز فرستاده‌ای را که بپسندد» سورۀ جن، آیات ۲۷-۲۸.

[3] ر.ک: تحریری، محمد باقر، جلوه‌های لاهوتی، ج ۱، ص ۱۵۷.

[4] «بی‌گمان، تنها خداوند است که دانش رستخیز نزد اوست و او باران را فرو می‌فرستد و از آنچه در زهدان‌هاست آگاه است و هیچ کس نمی‌داند فردا چه به دست خواهد آورد و هیچ کس نمی‌داند در کدام سرزمین خواهد مرد؛ بی‌گمان خداوند دانایی آگاه است» سوره لقمان، آیه ٣٤.

[5] نقوی، سید نسیم عباس، علم پیامبر و ائمه به غیب، ص۹.

[6] عظیمی، محمد صادق، سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی، ص۱۴.

[7] چشم‌ها او را در نمی‌یابند؛ سوره انعام، آیه ۱۰۳.

[8] مهج الدعوات، ص۱۵۴.

[9] بحارالأنوار، ج۸۳، ص۳۳۵.

[10] نهج البلاغه، خطبه ۱.

[11] مرتضی مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۶ ص۱۷۳؛ رضوانی، علی اصغر، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ج ۱، ص۵۴۲.

[12] علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۸۳، ص۳۳۵.

[13] واژه‌ها در توصیف تو ناتوانند و به هنگام ترسیم ارزش‌هایت، از ناتوانی به گمراهی می‌روند و تار و پود الفاظ در زیر بار ستایش تو از هم می‌گسلد؛ صحيفه سجادیه، دعاى عرفه امام سجاد(ع)

[14] جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان ج۳، ص۴۱۴.

[15] الهی، عباس، تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود، ماهنامه معرفت، شماره ۲۱۶، ص٢۶.

[16] نقوی، سید نسیم عباس، علم پیامبر و ائمه به غیب، ص۹.

[17] علی خیاط، محمد امین انسان، امامت در استنادهای قرآنی امام رضا، دوفصلنامه کتاب و سنت، شماره ۱، زمستان ۱۳۹۲، ص۶۶.

[18] عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص۱۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{علم معصوم}}
+{{مدخل مرتبط
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+| موضوع مرتبط = غیب
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[علم غیب]]''' است. "'''علم غیب'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+| عنوان مدخل  =
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+| مداخل مرتبط =
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[علم غیب مطلق در قرآن]] - [[علم غیب مطلق در حدیث]] - [[علم غیب مطلق در کلام اسلامی]] - [[علم غیب مطلق در فلسفه اسلامی]] - [[علم غیب مطلق در عرفان اسلامی]]</div>
+| پرسش مرتبط  = علم غیب (پرسش)
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+}}
-: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم غیب (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-به [[حقیقت]] و [[واقعیت]] ناشناخته‌ای «[[غيب مطلق]]» گفته می‌شود که اطلاع از آن جز از راه [[دریافت علم از خدای متعال]] برای هیچ کس، در هیچ [[زمان]] و شرایطی امکان پذیر نیست<ref>ر.ک. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج ۲۶، ص ۱۷۳؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۳ (کتاب)|ادب فنای مقربان ج۳]]، ص ۴۱۴، [[احمد مطهری|مطهری، احمد]]، [[غلام رضا کاردان|کاردان، غلام رضا]]، [[علم پیامبر و امام در قرآن (کتاب)|علم پیامبر و امام در قرآن]]، ص ۱۰؛[[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، [[شهاب‌الدین اشراقی|اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۶۷؛ [[احمد مروی|مروی]]، [[سید حسن مصطفوی|مصطفوی]]، [[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم]]، فصلنامه قبسات، ص ۱۳ و ۱۵؛ [[عباس الهی|الهی، عباس]]، [[تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود (مقاله)|تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود]]، ماهنامه معرفت، شماره ۲۱۶، ص ٢۶</ref>. این غیب مطلق نیز بر دو گونه است:
+به [[حقیقت]] و واقعیت ناشناخته‌ای «غيب مطلق» گفته می‌شود که اطلاع از آن جز از راه دریافت علم از خدای متعال برای هیچ کس، در هیچ [[زمان]] و شرایطی امکان‌پذیر نیست<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۳ (کتاب)|ادب فنای مقربان ج۳]]، ص ۴۱۴، [[احمد مطهری|مطهری، احمد]]، [[غلام رضا کاردان|کاردان، غلام رضا]]، [[علم پیامبر و امام در قرآن (کتاب)|علم پیامبر و امام در قرآن]]، ص ۱۰؛ [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، [[شهاب‌الدین اشراقی|اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|پاسداران وحی]]، ص ۱۶۷؛ [[احمد مروی|مروی]]، [[سید حسن مصطفوی|مصطفوی]]، [[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم]]، فصلنامه قبسات، ص ۱۳ و ۱۵؛ [[عباس الهی|الهی، عباس]]، [[تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود (مقاله)|تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود]]، ماهنامه معرفت، شماره ۲۱۶، ص ٢۶.</ref>. این غیب مطلق نیز بر دو گونه است:
-'''نخست''': [[غیبی]] است که تنها برای برخی از [[برگزیدگان]] خود آشکار می‌‌کند: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا * إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ}}<ref>«او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند. جز فرستاده‌ای را که بپسندد» سورۀ جن، آیات ۲۷-۲۸.</ref>؛ مانند: [[ذات خدا]] یا برخی از نشانه‌های او؛ همچون: [[وحی]]، [[فرشتگان]]، [[بهشت]] و [[جهنم]] و [[رستاخیز]] که همه آنها از حواس ما غایب‌اند<ref>ر.ک: [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص ۱۵۷.</ref>.
+'''نخست''': [[غیبی]] است که تنها برای برخی از [[برگزیدگان]] خود آشکار می‌‌کند: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا * إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ}}<ref>«او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند. جز فرستاده‌ای را که بپسندد» سورۀ جن، آیات ۲۷-۲۸.</ref>؛ مانند: ذات خدا یا برخی از نشانه‌های او؛ همچون: [[وحی]]، [[فرشتگان]]، [[بهشت]] و [[جهنم]] و [[رستاخیز]] که همه آنها از حواس ما غایب‌اند<ref>ر.ک: [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص ۱۵۷.</ref>.
-'''دوم''': غیبی است که نزد خود نگاه داشته و مختص ذات اوست. به این [[غیب مطلق]] دوم، «[[غیب مستأثر]]» یا «[[علم مستأثر]]» می‌‌گویند: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ}}<ref>«بی‌گمان، تنها خداوند است که دانش رستخیز نزد اوست و او باران را فرو می‌فرستد و از آنچه در زهدان‌هاست آگاه است و هیچ کس نمی‌داند فردا چه به دست خواهد آورد و هیچ کس نمی‌داند در کدام سرزمین خواهد مرد؛ بی‌گمان خداوند دانایی آگاه است» سوره لقمان، آیه ٣٤.</ref>. لذا [[آگاهی]] از این نوع از [[غیب]]، «علم به غیب مطلق» نامیده می‌شود که در اصل مختص [[خدای تبارک و تعالی]] است، اما مانعی [[عقلی]] یا [[نقلی]] از دادن جزئیاتی از آن به برخی [[برگزیدگان الهی]] وجود ندارد؛ البته به مخلوق تعلیم‌یافته از این [[علم]]، در تعبیر [[قرآن]] و [[روایات]]، صفت «[[عالم به غیب]]» داده نمی‌شود؛ بلکه لفظ «[[اطلاع بر مغیبات]]» یا «اِخبار از غیب» به‌کار رفته است
+'''دوم''': غیبی است که نزد خود نگاه داشته و مختص ذات اوست. به این غیب مطلق دوم، «غیب مستأثر» یا «[[علم مستأثر]]» می‌‌گویند: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ}}<ref>«بی‌گمان، تنها خداوند است که دانش رستخیز نزد اوست و او باران را فرو می‌فرستد و از آنچه در زهدان‌هاست آگاه است و هیچ کس نمی‌داند فردا چه به دست خواهد آورد و هیچ کس نمی‌داند در کدام سرزمین خواهد مرد؛ بی‌گمان خداوند دانایی آگاه است» سوره لقمان، آیه ٣٤.</ref>. لذا [[آگاهی]] از این نوع از [[غیب]]، «علم به غیب مطلق» نامیده می‌شود که در اصل مختص [[خدای تبارک و تعالی]] است، اما مانعی [[عقلی]] یا [[نقلی]] از دادن جزئیاتی از آن به برخی [[برگزیدگان الهی]] وجود ندارد؛ البته به مخلوق تعلیم‌یافته از این [[علم]]، در تعبیر [[قرآن]] و [[روایات]]، صفت «[[عالم به غیب]]» داده نمی‌شود؛ بلکه لفظ «اطلاع بر مغیبات» یا «اِخبار از غیب» به‌کار رفته است.
+== مصادیق غیب مطلق ==
+از بزرگترین مصادیق غیب مطلق، ذات [[خداوند متعال]] است<ref>[[سید نسیم عباس نقوی|نقوی، سید نسیم عباس]]، [[علم پیامبر و ائمه به غیب (پایان‌نامه)|علم پیامبر و ائمه به غیب]]، ص۹.</ref> که نه با [[علم حصولی]] قابل [[درک]] است و نه با [[علم حضوری]]<ref>[[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص۱۴.</ref>، نه با حواس: {{متن قرآن|لاَّ تُدْرِكُهُ الأَبْصَارُ}}<ref>چشم‌ها او را در نمی‌یابند؛ سوره انعام، آیه ۱۰۳.</ref> و نه با [[قلب]] و [[فکر]]: {{متن حدیث|يَا مَنْ لَا تَحْوِيهِ الْفِكَرُ}}<ref>مهج الدعوات، ص۱۵۴.</ref>، {{متن حدیث|يَا مَنْ لَا تُحِيطُ بِهِ الْفِكَرُ}}<ref>بحارالأنوار، ج۸۳، ص۳۳۵.</ref>، {{متن حدیث|لَا يُدْرِكُهُ بُعْدُ الْهِمَمِ وَلَا يَنَالُهُ غَوْصُ الْفِطَنِ}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱.</ref>. برای هیچ بشری امکان اینکه احاطه به ذات [[پروردگار]] پیدا کند نیست؛ لذا او را "[[غیب]] الغیوب" می‌نامند<ref>[http://www.mortezamotahari.com/fa/BookView.html?BookId=440&BookArticleID=131640 مرتضی مطهری، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۶ ص۱۷۳]؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات]]، ج ۱، ص۵۴۲.</ref> شاید به همین دلیل بود که [[پیامبر خاتم]]{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|مَا عَرَفْنَاكَ حَقَّ مَعْرِفَتِك‏}}<ref>علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج۸۳، ص۳۳۵.</ref> و [[امام سجاد]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|أنتَ الّذي قَصُرَتِ الاَوهامُ عَنْ ذاتيّتِك، وَ عَجَزَتِ الأوهامُ عَنْ كيفيّتكَ، وَ لَم تُدرِكُ الأبصَارُ مَوضِعَ أيْنَيّتِكَ}}<ref>واژه‌ها در توصیف تو ناتوانند و به هنگام ترسیم ارزش‌هایت، از ناتوانی به گمراهی می‌روند و تار و پود الفاظ در زیر بار ستایش تو از هم می‌گسلد؛ صحيفه سجادیه، دعاى عرفه امام سجاد{{ع}}</ref> البته باید دانست [[خداوند]] برای خودش مشهود است<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۳ (کتاب)|ادب فنای مقربان ج۳]]، ص۴۱۴.</ref>؛ زیرا غیب مطلق به معنای آنکه برای خودش هم روشن نباشد وجود ندارد و آن معدوم محض است<ref>[[عباس الهی|الهی، عباس]]، [[تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود (مقاله)|تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود]]، [[معرفت (نشریه)|ماهنامه معرفت]]، شماره ۲۱۶، ص٢۶.</ref> چون خودش عین عدم است، یعنی خودی ندارد تا چیزی برای او معلوم باشد<ref>[[سید نسیم عباس نقوی|نقوی، سید نسیم عباس]]، [[علم پیامبر و ائمه به غیب (پایان‌نامه)|علم پیامبر و ائمه به غیب]]، ص۹.</ref>.
+از مصادیق دیگر غیب مطلق، می‌توان از [[قیامت]] نام برد که بر پایۀ [[روایات]] [[علم]] به [[روز قیامت]] از [[علوم غیبی]] مطلق است که کسی جز خداوند از آن [[آگاهی]] ندارد<ref>[[علی خیاط]]، [[محمد امین انسان]]، [[امامت در استنادهای قرآنی امام رضا (مقاله)|امامت در استنادهای قرآنی امام رضا]]، [[دوفصلنامه کتاب و سنت (نشریه)|دوفصلنامه کتاب و سنت]]، شماره ۱، زمستان ۱۳۹۲، ص۶۶.</ref> و نیز عالم [[فرشتگان]] و به طور کلی عالم ماوراءالطبیعه<ref> [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص۱۰.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==
+{{مدخل وابسته}}
+* [[علم غیب معصوم]]
+* [[علم غیب (پرسش)]]
+{{پایان مدخل‌ وابسته}}
+== پرسش‌های وابسته ==
+{{پرسش وابسته}}
+# [[اقسام و انواع غیب کدام‌اند؟ (پرسش)]]
+# [[غیب مطلق چیست و مصداق‌های آن کدام‌اند؟ (پرسش)]]
+# [[آیا غیب مطلق برای خدا هم غیب است یا برای او قابل ادارک است؟ (پرسش)]]
+# [[چرا خداوند را غیب مطلق خوانده‌اند؟ (پرسش)]]
+# [[غیب اضافی یا نسبی چیست و مصداق‌های آن کدام‌اند؟ (پرسش)]]
+# [[به چه دلیل برای خداوند غیبی وجود ندارد؟ (پرسش)]]
+# [[اگر برای خدا غیبی وجود ندارد معنای عالم الغیب والشهادة چیست؟ (پرسش)]]
+# [[آیا غیب و شهادت مراتب و درجات دارند؟ (پرسش)]]
+# [[اقسام و انواع علم غیب کدام‌اند؟ (پرسش)]]
+# [[علم غیب ذاتی چیست؟ (پرسش)]]
+# [[علم غیب غیر ذاتی چیست؟ (پرسش)]]
+# [[علم غیب فعلی یا حضوری یا دائمی و احاطی به چه معناست؟ (پرسش)]]
+# [[علم غیب شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری به چه معناست؟ (پرسش)]]
+# [[فرق بین علم غیب فعلی و شأنى چیست؟ (پرسش)]]
+# [[آیا علم غیب معصوم متوقف بر اراده اوست یا بر صرف التفات و توجه؟ (پرسش)]]
+# [[آیا علم غیب مراتب و درجات دارد؟ (پرسش)]]
+# [[فرق علم غیب پیامبر با امام چیست؟ (پرسش)]]
+# [[فرق بین آگاهی معصوم از غیب و آگاهی غیر معصوم از آن چیست؟ (پرسش)]]
+# [[آیا علم غیب پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)]]
+{{پایان مدخل‌ وابسته}}
-==منابع==
+== منابع ==
 {{منابع}}
+# [[پرونده:Adab-3.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۳ (کتاب)|'''ادب فنای مقربان ج۳''']]
+# [[پرونده:113.jpg|22px]] [[محمد فاضل‌ لنکرانی]] و [[شهاب‌الدین اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|'''پاسداران وحی''']]
+# [[پرونده:Mar.jpg|22px]] [[عباس الهی|الهی، عباس]]، [[تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود (مقاله)|'''تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود''']]، [[معرفت (نشریه)|ماهنامه معرفت]]
+# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید نسیم عباس نقوی|نقوی، سید نسیم عباس]]، [[علم پیامبر و ائمه به غیب (پایان‌نامه)|'''علم پیامبر و ائمه به غیب''']]
+# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|'''سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی''']]
+# [[پرونده:136891.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|'''شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات''']]
+# [[پرونده:000029.jpg|22px]] [[علی خیاط]]، [[محمد امین انسان]]، [[امامت در استنادهای قرآنی امام رضا (مقاله)|'''امامت در استنادهای قرآنی امام رضا''']]، [[دوفصلنامه کتاب و سنت (نشریه)|دوفصلنامه کتاب و سنت]]
+# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|'''بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین''']]
 # [[پرونده:lahuti1.jpg|22px]] [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی ج۱ (کتاب)|'''جلوه‌های لاهوتی ج۱''']]
 # [[پرونده:Qabasat.jpg|22px]] [[احمد مروی|مروی]]، [[سید حسن مصطفوی|مصطفوی]]، [[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|'''دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم''']]
-# [[پرونده:Adab-3.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۳ (کتاب)|'''ادب فنای مقربان ج۳''']]
 # [[پرونده:10029327.jpg|22px]] [[احمد مطهری|مطهری]]، [[غلام رضا کاردان|کاردان]]، [[علم پیامبر و امام در قرآن (کتاب)|'''علم پیامبر و امام در قرآن''']]
-# [[پرونده:113.jpg|22px]] [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، [[شهاب‌الدین اشراقی|اشراقی]]، [[پاسداران وحی (کتاب)|'''پاسداران وحی''']]
-# [[پرونده:Mar.jpg|22px]] [[عباس الهی|الهی، عباس]]، [[تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود (مقاله)|'''تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی درباره غیب و شهود''']]
 {{پایان منابع}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
 [[رده:علم غیب]]
-[[رده:مدخل]]