سوره تغابن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">\n: +)) |
|||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = سوره | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[سوره تغابن در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
«تغابن» به معنای گول خوردن، [[حسرت]]، [[احساس]] خسارت و [[پشیمانی]]، یکی از نام‌های [[روز قیامت]] است که در [[آیه]] {{متن قرآن|يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ وَمَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«روزی که شما را برای روز رستخیز گرد می‌آورد، آن روز، روز افسوس خوردن است و هر که به خداوند ایمان آورد و کاری شایسته کند (خداوند) گناهانش را می‌پوشاند و او را در بوستان‌هایی درمی‌آورد که از بن آنها جویباران روان است، هماره در آنها جاودانند، این همان رستگ» سوره تغابن، آیه ۹.</ref> آمده است؛ زیرا در [[قیامت]] گروهی از [[انسان‌ها]] از اینکه برای [[حیات]] [[ابدی]] آن [[جهان]] عمل صالحی [[ذخیره]] نکرده‌اند یا [[گناه]] و [[معصیت]] و [[فساد]] همراه آورده‌اند، احساس ضرر و [[خسران]] می‌کنند و [[حسرت]] و [[افسوس]] می‌خورند. | «تغابن» به معنای گول خوردن، [[حسرت]]، [[احساس]] خسارت و [[پشیمانی]]، یکی از نام‌های [[روز قیامت]] است که در [[آیه]] {{متن قرآن|يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ وَمَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«روزی که شما را برای روز رستخیز گرد می‌آورد، آن روز، روز افسوس خوردن است و هر که به خداوند ایمان آورد و کاری شایسته کند (خداوند) گناهانش را می‌پوشاند و او را در بوستان‌هایی درمی‌آورد که از بن آنها جویباران روان است، هماره در آنها جاودانند، این همان رستگ» سوره تغابن، آیه ۹.</ref> آمده است؛ زیرا در [[قیامت]] گروهی از [[انسان‌ها]] از اینکه برای [[حیات]] [[ابدی]] آن [[جهان]] عمل صالحی [[ذخیره]] نکرده‌اند یا [[گناه]] و [[معصیت]] و [[فساد]] همراه آورده‌اند، احساس ضرر و [[خسران]] می‌کنند و [[حسرت]] و [[افسوس]] می‌خورند. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۰: | ||
و آیاتی که در صدر [[سوره]] واقع شده جنبه مقدمه و [[زمینه‌چینی]] برای بیان این غرض را دارد، در آن [[آیات]] بیان می‌کند که اسمای حسنا و صفات علیای [[خدا]] اقتضا می‌کند که برای [[بشر]] [[بعث]] و بازگشتی فراهم سازد، تا همه به سویش برگردند و در آن بازگشت [[اهل]] [[ایمان]] و [[عمل صالح]] به سوی [[بهشت]] جاودان [[هدایت]] شوند، و [[اهل کفر]] و [[تکذیب]] به سوی [[آتش]] [[ابدی]] رانده شوند، پس این مطالب مقدمه چینی است برای آیات بعد که می‌فرماید: باید خدا و [[رسول]] را [[اطاعت]] کنید و بر مصائب و نیز در برابر [[انفاق در راه خدا]] خویشتن‌دار باشید، بدون اینکه از منع موانع متاثر و از ملامت شماتتگران بیمی به خود راه دهید. | و آیاتی که در صدر [[سوره]] واقع شده جنبه مقدمه و [[زمینه‌چینی]] برای بیان این غرض را دارد، در آن [[آیات]] بیان می‌کند که اسمای حسنا و صفات علیای [[خدا]] اقتضا می‌کند که برای [[بشر]] [[بعث]] و بازگشتی فراهم سازد، تا همه به سویش برگردند و در آن بازگشت [[اهل]] [[ایمان]] و [[عمل صالح]] به سوی [[بهشت]] جاودان [[هدایت]] شوند، و [[اهل کفر]] و [[تکذیب]] به سوی [[آتش]] [[ابدی]] رانده شوند، پس این مطالب مقدمه چینی است برای آیات بعد که می‌فرماید: باید خدا و [[رسول]] را [[اطاعت]] کنید و بر مصائب و نیز در برابر [[انفاق در راه خدا]] خویشتن‌دار باشید، بدون اینکه از منع موانع متاثر و از ملامت شماتتگران بیمی به خود راه دهید. | ||
==ویژگی‌های | == ویژگی‌های سوره تغابن == | ||
#هجده [[آیه]]، ۲۴۱ کلمه و ۱۰۷۰ یا ۱۰۹۱ حرف دارد. | # هجده [[آیه]]، ۲۴۱ کلمه و ۱۰۷۰ یا ۱۰۹۱ حرف دارد. | ||
#در | # در ترتیب نزول، یکصد و هشتمین سوره است و پس از [[سوره تحریم]] و پیش از [[سوره صف]] فرود آمد، و در ترتیب [[مصحف شریف]]، شصت و چهارمین سوره است. | ||
#پس از [[هجرت]] در [[مدینه]] نازل شد و سوره‌ای | # پس از [[هجرت]] در [[مدینه]] نازل شد و سوره‌ای مدنی به‌شمار می‌آید؛ مگر آیات {{متن قرآن| يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِيعُوا وَأَنفِقُوا خَيْرًا لّأَنفُسِكُمْ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ }}<ref>«ای مؤمنان! برخی از همسران و فرزندانتان دشمن شمایند پس، از آنان دوری گزینید و اگر درگذرید و ببخشایید و چشم بپوشید بی‌گمان خداوند (نیز) آمرزنده‌ای بخشاینده است. جز این نیست که دارایی‌ها و فرزندانتان مایه آزمونند و خداوند است که پاداش سترگ نزد اوست. هر چه می‌توانید از خداوند پروا کنید و سخن نیوش باشید و فرمان برید و (در راه خداوند) هزینه کنید که برای خودتان بهتر است؛ و کسانی که از آزمندی جان خویش در امانند، رستگارند. اگر به خداوند وامی نیکو دهید (خداوند) برای شما آن را دو چندان می‌کند و شما را می‌آمرزد و خداوند سپاس‌پذیری بردبار است. دانای پنهان و آشکار، پیروزمند فرزانه است» سوره تغابن، آیه ۱۴-۱۸.</ref> که گفته‌اند مکی است. برخی از [[مفسران]] قائل‌اند که این [[سوره مکی]] است. | ||
#از نظر حجم از سوره‌های مفصّل و از گروه طوال آن به شمار می‌آید که بخشی از یک [[حزب]] [[قرآن]] را تشکیل می‌دهد. | # از نظر حجم از سوره‌های مفصّل و از گروه طوال آن به شمار می‌آید که بخشی از یک [[حزب]] [[قرآن]] را تشکیل می‌دهد. | ||
#ششمین [[سوره]] از سوره‌های مسبّحات است. | # ششمین [[سوره]] از سوره‌های مسبّحات است. | ||
#فقط یک [[آیه]] [[ناسخ]] دارد و هیچ آیه منسوخی ندارد. | # فقط یک [[آیه]] [[ناسخ]] دارد و هیچ آیه منسوخی ندارد. | ||
==مطالب برجسته این سوره== | == مطالب برجسته این سوره == | ||
# [[تسبیح خداوند]] توسط موجودات عالم؛ | # [[تسبیح خداوند]] توسط موجودات عالم؛ | ||
#اشاره به [[خلقت]] [[زمین]] و [[آسمان]]؛ | # اشاره به [[خلقت]] [[زمین]] و [[آسمان]]؛ | ||
#وسیله بودن [[مال]]، [[زن]] و فرزند برای [[آزمایش]] [[انسان]]؛ | # وسیله بودن [[مال]]، [[زن]] و فرزند برای [[آزمایش]] [[انسان]]؛ | ||
# [[معاد]] و ترسیم [[سرنوشت]] [[نیکوکاران]] و بدکاران<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۹، صفحه ۲۹۴؛ فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۶۷؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۷؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۴؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۸.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۲۸۳۵.</ref> | # [[معاد]] و ترسیم [[سرنوشت]] [[نیکوکاران]] و بدکاران<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۹، صفحه ۲۹۴؛ فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۶۷؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۷؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۴؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۸.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۲۸۳۵.</ref> | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']] | # [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:سوره‌های قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سوره است. سوره تغابن از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سوره تغابن در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
«تغابن» به معنای گول خوردن، حسرت، احساس خسارت و پشیمانی، یکی از نام‌های روز قیامت است که در آیه ﴿يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ وَمَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴾[۱] آمده است؛ زیرا در قیامت گروهی از انسان‌ها از اینکه برای حیات ابدی آن جهان عمل صالحی ذخیره نکرده‌اند یا گناه و معصیت و فساد همراه آورده‌اند، احساس ضرر و خسران می‌کنند و حسرت و افسوس می‌خورند.
در آیه ﴿يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ وَمَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴾[۲] از رستاخیز به ﴿يَوْمُ التَّغَابُنِ﴾ یاد می‌کند. در این سوره، بسیار به «انفاق» تشویق می‌کند تا انسان مفتون اموال و اولاد نشود و در قیامت مغبون و زیانکار نباشد؛ از این رو، «تغابن» نام گرفته است.
این سوره از نظر سیاق و نظم شبیه به سوره حدید است، و گویی خلاصه‌ای از آن است، و غرض سوره این است که مؤمنین را تشویق و تحریک کند که در راه خدا انفاق کنند، و غرض دیگرش این است که ناراحتی‌ها و تاسف‌هایی که در اثر هجوم مصائب در دلهاشان نشسته برطرف سازد، و نوید دهد که اگر در راه ایمان به خدا و جهاد در راه او و انفاق در آن راه مشقاتی را متحمل می‌شوند، همه به اذن خدا است.
و آیاتی که در صدر سوره واقع شده جنبه مقدمه و زمینه‌چینی برای بیان این غرض را دارد، در آن آیات بیان می‌کند که اسمای حسنا و صفات علیای خدا اقتضا می‌کند که برای بشر بعث و بازگشتی فراهم سازد، تا همه به سویش برگردند و در آن بازگشت اهل ایمان و عمل صالح به سوی بهشت جاودان هدایت شوند، و اهل کفر و تکذیب به سوی آتش ابدی رانده شوند، پس این مطالب مقدمه چینی است برای آیات بعد که می‌فرماید: باید خدا و رسول را اطاعت کنید و بر مصائب و نیز در برابر انفاق در راه خدا خویشتن‌دار باشید، بدون اینکه از منع موانع متاثر و از ملامت شماتتگران بیمی به خود راه دهید.
ویژگی‌های سوره تغابن
- هجده آیه، ۲۴۱ کلمه و ۱۰۷۰ یا ۱۰۹۱ حرف دارد.
- در ترتیب نزول، یکصد و هشتمین سوره است و پس از سوره تحریم و پیش از سوره صف فرود آمد، و در ترتیب مصحف شریف، شصت و چهارمین سوره است.
- پس از هجرت در مدینه نازل شد و سوره‌ای مدنی به‌شمار می‌آید؛ مگر آیات ﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِيعُوا وَأَنفِقُوا خَيْرًا لّأَنفُسِكُمْ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴾[۳] که گفته‌اند مکی است. برخی از مفسران قائل‌اند که این سوره مکی است.
- از نظر حجم از سوره‌های مفصّل و از گروه طوال آن به شمار می‌آید که بخشی از یک حزب قرآن را تشکیل می‌دهد.
- ششمین سوره از سوره‌های مسبّحات است.
- فقط یک آیه ناسخ دارد و هیچ آیه منسوخی ندارد.
مطالب برجسته این سوره
- تسبیح خداوند توسط موجودات عالم؛
- اشاره به خلقت زمین و آسمان؛
- وسیله بودن مال، زن و فرزند برای آزمایش انسان؛
- معاد و ترسیم سرنوشت نیکوکاران و بدکاران[۴].[۵]
منابع
پانویس
- ↑ «روزی که شما را برای روز رستخیز گرد می‌آورد، آن روز، روز افسوس خوردن است و هر که به خداوند ایمان آورد و کاری شایسته کند (خداوند) گناهانش را می‌پوشاند و او را در بوستان‌هایی درمی‌آورد که از بن آنها جویباران روان است، هماره در آنها جاودانند، این همان رستگ» سوره تغابن، آیه ۹.
- ↑ «روزی که شما را برای روز رستخیز گرد می‌آورد، آن روز، روز افسوس خوردن است و هر که به خداوند ایمان آورد و کاری شایسته کند (خداوند) گناهانش را می‌پوشاند و او را در بوستان‌هایی درمی‌آورد که از بن آنها جویباران روان است، هماره در آنها جاودانند، این همان رستگ» سوره تغابن، آیه ۹.
- ↑ «ای مؤمنان! برخی از همسران و فرزندانتان دشمن شمایند پس، از آنان دوری گزینید و اگر درگذرید و ببخشایید و چشم بپوشید بی‌گمان خداوند (نیز) آمرزنده‌ای بخشاینده است. جز این نیست که دارایی‌ها و فرزندانتان مایه آزمونند و خداوند است که پاداش سترگ نزد اوست. هر چه می‌توانید از خداوند پروا کنید و سخن نیوش باشید و فرمان برید و (در راه خداوند) هزینه کنید که برای خودتان بهتر است؛ و کسانی که از آزمندی جان خویش در امانند، رستگارند. اگر به خداوند وامی نیکو دهید (خداوند) برای شما آن را دو چندان می‌کند و شما را می‌آمرزد و خداوند سپاس‌پذیری بردبار است. دانای پنهان و آشکار، پیروزمند فرزانه است» سوره تغابن، آیه ۱۴-۱۸.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۹، صفحه ۲۹۴؛ فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۶۷؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۷؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۴؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۸.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۲۸۳۵.