بندگی خدا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-</div>\n<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> +</div>)) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[عبودیت در لغت]] - [[بندگی خدا در قرآن]] - [[بندگی خدا در نهج البلاغه]] - [[بندگی خدا در فقه سیاسی]] - [[بندگی خدا در معارف دعا و زیارات]] - [[بندگی خدا در معارف و سیره سجادی]] - [[بندگی خدا در معارف و سیره علوی]] - [[بندگی خدا در جامعه‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | |||
'''بندگی خدا''' یعنی اطاعت محض از [[الله|خداوند]] و بنده خدا کسی است که تنها خواست خداوند را انتخاب کند و براساس [[استعداد]] خود، مسیر کمال را طی نماید. بنده خدا تمام [[همت]] خود را باید در راه [[اطاعت خداوند]] صرف کرده و موانع بندگی مانند [[شیطان]] و [[هوای نفس]] و کسالت و ... را رفع نماید. | |||
== معناشناسی == | |||
[[بنده]] در لغت یعنی مملوک<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۲۰۵.</ref> و برده، در مقابل حُرّ و [[آزاد]]<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷۰.</ref> و در اصطلاح بنده به کسی می‌گویند که در [[خدمت]] [[انسان]] دیگری قرار دارد و از خود هیچ اختیاری ندارد. در نتیجه بنده و عبد خدا کسی است که راه را برای اجرای [[فرامین]] پروردگار عالم هموار می‌نماید<ref>مجمع البحرین.</ref> و تنها خواست خداوند را انتخاب کند و از [[کمالات]] والای [[اخلاقی]] است. انسان در سایه [[عبودیت]] به کمال [[آفرینش]] که همان بندگی خداست، دست می‌یابد و براساس استعداد خود، مسیر کمال را می‌پیماید<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۰۷-۴۰۸؛ [[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۱۱۷-۱۲۰؛ [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص۵۴۶- ۵۴۷.</ref>. | |||
== | == بندگی در [[قرآن]] == | ||
[[ | در [[فرهنگ قرآن]] واژه [[عبد]] به معنی عام آن، یعنی همه موجودات و [[مخلوقات]] که تحت [[سلطه]] [[خدا]] هستند به کار رفته است: {{متن قرآن|إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا}}<ref>«جز این نیست که هر که در آسمان‌ها و زمین است به بندگی به درگاه (خداوند) بخشنده می‌آید» سوره مریم، آیه ۹۳.</ref> و {{متن قرآن|بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ}}<ref>«بلکه (فرشته‌ها تنها) بندگانی ارجمندند؛» سوره انبیاء، آیه ۲۶.</ref>. | ||
نکته مهم آن است که چون [[خداوند]] می‌خواهد از [[بندگان]] [[نیک]] و [[مطیع]] خود سخن بگوید واژه عبد را به واژه دیگری متصل می‌کند، مانند: {{متن قرآن|عَبْدِنَا}}، {{متن قرآن|عِبَادِنَا}} و {{متن قرآن|عِبَادُ الرَّحْمَنِ}}: {{متن قرآن|وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا}}<ref>«و بندگان (خداوند) بخشنده آنانند که بر زمین فروتنانه گام برمی‌دارند» سوره فرقان، آیه ۶۳.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref> | |||
== بندگی در [[روایات]] == | |||
[[پیامبر اسلام]] {{صل}} می‌فرمایند: «[[مؤمن]] اگر بخواهد بنده شایسته‌ای باشد باید حدود خدا را نگه دارد و در [[عمل]] [[بندگی]] خود را نشان دهد»<ref>بحارالانوار، ج۱۷، ص۴۸.</ref>. در [[فرهنگ]] [[سخنان امام علی]] {{ع}} نیز واژه بندگی به معنی [[اطاعت]] کامل و در [[اختیار]] بودن و [[تسلیم شدن]] در مقابل خداست. آن [[حضرت]] می‌فرماید: «خویشتن را برای اطاعت کامل خدا رام و مهیّا سازید»<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۸.</ref>. | |||
هم‌چنین می‌فرماید: «[[مردم]]! بدانید من و شما بندگانی هستیم برای پروردگارمان، همان خدایی که جز او خدایی نیست و ما را جز او مسیری به صواب یافت نمی‌شود»<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۲۱۶.</ref>. و در [[حکمت]] ۹۶ [[نهج‌البلاغه]] فرموده: «[[دوست]] [[پیامبر]] {{صل}} کسی است که خدا را اطاعت و بندگی کند حتی اگر با [[محمد]] {{صل}} [[خویشی]] نداشته باشد و دشمنش کسی است که [[خدا]] را [[نافرمانی]] کند حتی اگر با او خویشی داشته باشد». | |||
هم‌چنین می‌فرماید: «[[مردم]]! بدانید من و شما بندگانی هستیم برای پروردگارمان، همان خدایی که جز او خدایی نیست و ما را جز او مسیری به صواب یافت نمی‌شود»<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۲۱۶.</ref>. و در [[حکمت]] ۹۶ [[نهج‌البلاغه]] فرموده: «[[دوست]] [[پیامبر]]{{صل}} کسی است که خدا را اطاعت و بندگی کند حتی اگر با [[محمد]]{{صل}} [[خویشی]] نداشته باشد و دشمنش کسی است که [[خدا]] را [[نافرمانی]] کند حتی اگر با او خویشی داشته باشد». | |||
[[امام سجاد]]{{ع}} نیز که خود [[بنده]] واقعی خداست و تمام توان خود را برای ادای [[حق بندگی]] به کار برده است، [[بندگی]] را [[اطاعت]] کامل می‌داند: «[[سپاس]] خدای را، سپاسی که موجب [[یاری]] من باشد بر انجام [[وظایف]] بندگی و [[ادای حق]] [[خداوند]]»<ref>نیایش یکم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، | [[امام سجاد]] {{ع}} نیز که خود [[بنده]] واقعی خداست و تمام توان خود را برای ادای [[حق بندگی]] به کار برده است، [[بندگی]] را [[اطاعت]] کامل می‌داند: «[[سپاس]] خدای را، سپاسی که موجب [[یاری]] من باشد بر انجام [[وظایف]] بندگی و [[ادای حق]] [[خداوند]]»<ref>نیایش یکم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref> | ||
==نشانه‌های [[بندگان خدا]]== | == نشانه‌های [[بندگان خدا]] == | ||
برخی از نشانه‌های [[بندگان خدا]] از دیدگاه امام سجاد{{ع}} عبارت است از: | برخی از نشانه‌های [[بندگان خدا]] از دیدگاه امام سجاد {{ع}} عبارت است از: | ||
#[[تقوای الهی]]: «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... ما را [[تقوا]] و خودداری از [[گناه]] بسیار [[عنایت]] کن تا [[فریب]] [[شیطان]] را نخوریم»<ref>نیایش هفدهم.</ref>. | # [[تقوای الهی]]: «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... ما را [[تقوا]] و خودداری از [[گناه]] بسیار [[عنایت]] کن تا [[فریب]] [[شیطان]] را نخوریم»<ref>نیایش هفدهم.</ref>. | ||
# [[رضایت]] به [[خشنودی]] [[حق تعالی]]: «خدای را [[سپاس]] می‌گویم... و می‌خواهم از هر کس که به رضای او [[خشنود]] شد پیشی گیرم و [[راضی]] به آن‌چه باشم که [[خدا]] می‌خواهد»<ref>نیایش یکم.</ref>. | # [[رضایت]] به [[خشنودی]] [[حق تعالی]]: «خدای را [[سپاس]] می‌گویم... و می‌خواهم از هر کس که به رضای او [[خشنود]] شد پیشی گیرم و [[راضی]] به آن‌چه باشم که [[خدا]] می‌خواهد»<ref>نیایش یکم.</ref>. | ||
# [[سپاس‌گزاری]]: «سپاس خدای را، که اگر بندگانش را از شناختن سپاس‌گزاری خود بر [[نعمت‌ها]] باز می‌داشت، نمی‌توانستند او را سپاس گویند و از [[نعمت]] تشکر از خدا [[محروم]] می‌شدند»<ref>نیایش اول.</ref>. | # [[سپاس‌گزاری]]: «سپاس خدای را، که اگر بندگانش را از شناختن سپاس‌گزاری خود بر [[نعمت‌ها]] باز می‌داشت، نمی‌توانستند او را سپاس گویند و از [[نعمت]] تشکر از خدا [[محروم]] می‌شدند»<ref>نیایش اول.</ref>. | ||
#عرض نیاز به درگاه [[بی‌نیاز]]: «سپاس خدای را که درِ [[نیازمندی]] را، جز به سوی خود، به روی ما بست»<ref>نیایش اول.</ref>. | # عرض نیاز به درگاه [[بی‌نیاز]]: «سپاس خدای را که درِ [[نیازمندی]] را، جز به سوی خود، به روی ما بست»<ref>نیایش اول.</ref>. | ||
#عمل با [[بصیرت]] و آگاهانه: «ای [[خدای بزرگ]]... مرا در مسیر [[عبادت]] خودت [[بینا]] و [[آگاه]] قرار بده»<ref>نیایش سی‌ویکم.</ref>. | # عمل با [[بصیرت]] و آگاهانه: «ای [[خدای بزرگ]]... مرا در مسیر [[عبادت]] خودت [[بینا]] و [[آگاه]] قرار بده»<ref>نیایش سی‌ویکم.</ref>. | ||
# [[تکبر]] نکردن مقابل خدا: «خدایا!...... [[بهترین]] [[بندگان]] نزد تو کسی است که در مقابل تو، خود را بزرگ نشمارد و چیزی محسوب نکند»<ref>نیایش دوازدهم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، | # [[تکبر]] نکردن مقابل خدا: «خدایا!...... [[بهترین]] [[بندگان]] نزد تو کسی است که در مقابل تو، خود را بزرگ نشمارد و چیزی محسوب نکند»<ref>نیایش دوازدهم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref> | ||
==موانع بندگی خدا== | == موانع بندگی خدا == | ||
برخی از عواملی که بندگان خدا را [[تهدید]] می‌کند و به [[اطاعت]] آنها آسیب می‌رساند عبارت‌اند از: | برخی از عواملی که بندگان خدا را [[تهدید]] می‌کند و به [[اطاعت]] آنها آسیب می‌رساند عبارت‌اند از: | ||
# [[فریب خوردن]] از شیطان‌های گوناگون؛ «خدایا! [[پدران]] و [[مادران]] ما و [[مؤمنین]] و [[مؤمنات]] را از [[شرّ]] [[شیطان]] در [[پناهگاه]] و محافظت خودت قرار بده»<ref>نیایش هفدهم.</ref>. | # [[فریب خوردن]] از شیطان‌های گوناگون؛ «خدایا! [[پدران]] و [[مادران]] ما و [[مؤمنین]] و [[مؤمنات]] را از [[شرّ]] [[شیطان]] در [[پناهگاه]] و محافظت خودت قرار بده»<ref>نیایش هفدهم.</ref>. | ||
# [[عجب]] و [[خودبینی]]؛ «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... عبادت خالصانه مرا به خودبینی [[فاسد]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>. | # [[عجب]] و [[خودبینی]]؛ «پروردگارا! بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و... عبادت خالصانه مرا به خودبینی [[فاسد]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>. | ||
# [[سستی]] و کسالت؛ «خدایا مرا به سستی و کسالت در عبادت [[مبتلا]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>. | # [[سستی]] و کسالت؛ «خدایا مرا به سستی و کسالت در عبادت [[مبتلا]] مکن»<ref>نیایش بیستم.</ref>. | ||
#مشغول شدن به [[امور دنیا]]؛ «خدایا مرا [[یاری]] کن تا برای به‌دست آوردن روزی و متاع [[دنیا]] از [[بندگی]] تو بازنمانم»<ref>نیایش بیستم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، | # مشغول شدن به [[امور دنیا]]؛ «خدایا مرا [[یاری]] کن تا برای به‌دست آوردن روزی و متاع [[دنیا]] از [[بندگی]] تو بازنمانم»<ref>نیایش بیستم.</ref>.<ref>[[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۱۱۷-۱۲۰.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[عبادت]] | * [[عبادت]] | ||
* [[عبادات شرعیه]] | * [[عبادات شرعیه]] | ||
| خط ۷۵: | خط ۶۹: | ||
* [[فراغت برای عبادت]] | * [[فراغت برای عبادت]] | ||
* [[نگاه به صورت مؤمن]] | * [[نگاه به صورت مؤمن]] | ||
{{پایان | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']] | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']] | |||
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | # [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | ||
# [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] | # [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[محمد رضا دهدست|دهدست، محمد رضا]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده: | [[رده:عبادت]] | ||
[[رده:مدخل نهج البلاغه]] | [[رده:مدخل نهج البلاغه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۰۵
بندگی خدا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عبودیت در لغت - بندگی خدا در قرآن - بندگی خدا در نهج البلاغه - بندگی خدا در فقه سیاسی - بندگی خدا در معارف دعا و زیارات - بندگی خدا در معارف و سیره سجادی - بندگی خدا در معارف و سیره علوی - بندگی خدا در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردبندگی خدا یعنی اطاعت محض از خداوند و بنده خدا کسی است که تنها خواست خداوند را انتخاب کند و براساس استعداد خود، مسیر کمال را طی نماید. بنده خدا تمام همت خود را باید در راه اطاعت خداوند صرف کرده و موانع بندگی مانند شیطان و هوای نفس و کسالت و ... را رفع نماید.
معناشناسی
بنده در لغت یعنی مملوک[۱] و برده، در مقابل حُرّ و آزاد[۲] و در اصطلاح بنده به کسی می‌گویند که در خدمت انسان دیگری قرار دارد و از خود هیچ اختیاری ندارد. در نتیجه بنده و عبد خدا کسی است که راه را برای اجرای فرامین پروردگار عالم هموار می‌نماید[۳] و تنها خواست خداوند را انتخاب کند و از کمالات والای اخلاقی است. انسان در سایه عبودیت به کمال آفرینش که همان بندگی خداست، دست می‌یابد و براساس استعداد خود، مسیر کمال را می‌پیماید[۴].
بندگی در قرآن
در فرهنگ قرآن واژه عبد به معنی عام آن، یعنی همه موجودات و مخلوقات که تحت سلطه خدا هستند به کار رفته است: ﴿إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا﴾[۵] و ﴿بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ﴾[۶].
نکته مهم آن است که چون خداوند می‌خواهد از بندگان نیک و مطیع خود سخن بگوید واژه عبد را به واژه دیگری متصل می‌کند، مانند: ﴿عَبْدِنَا﴾، ﴿عِبَادِنَا﴾ و ﴿عِبَادُ الرَّحْمَنِ﴾: ﴿وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا﴾[۷].[۸]
بندگی در روایات
پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند: «مؤمن اگر بخواهد بنده شایسته‌ای باشد باید حدود خدا را نگه دارد و در عمل بندگی خود را نشان دهد»[۹]. در فرهنگ سخنان امام علی (ع) نیز واژه بندگی به معنی اطاعت کامل و در اختیار بودن و تسلیم شدن در مقابل خداست. آن حضرت می‌فرماید: «خویشتن را برای اطاعت کامل خدا رام و مهیّا سازید»[۱۰].
هم‌چنین می‌فرماید: «مردم! بدانید من و شما بندگانی هستیم برای پروردگارمان، همان خدایی که جز او خدایی نیست و ما را جز او مسیری به صواب یافت نمی‌شود»[۱۱]. و در حکمت ۹۶ نهج‌البلاغه فرموده: «دوست پیامبر (ص) کسی است که خدا را اطاعت و بندگی کند حتی اگر با محمد (ص) خویشی نداشته باشد و دشمنش کسی است که خدا را نافرمانی کند حتی اگر با او خویشی داشته باشد».
امام سجاد (ع) نیز که خود بنده واقعی خداست و تمام توان خود را برای ادای حق بندگی به کار برده است، بندگی را اطاعت کامل می‌داند: «سپاس خدای را، سپاسی که موجب یاری من باشد بر انجام وظایف بندگی و ادای حق خداوند»[۱۲].[۱۳]
نشانه‌های بندگان خدا
برخی از نشانه‌های بندگان خدا از دیدگاه امام سجاد (ع) عبارت است از:
- تقوای الهی: «پروردگارا! بر محمد و خاندانش درود فرست و... ما را تقوا و خودداری از گناه بسیار عنایت کن تا فریب شیطان را نخوریم»[۱۴].
- رضایت به خشنودی حق تعالی: «خدای را سپاس می‌گویم... و می‌خواهم از هر کس که به رضای او خشنود شد پیشی گیرم و راضی به آن‌چه باشم که خدا می‌خواهد»[۱۵].
- سپاس‌گزاری: «سپاس خدای را، که اگر بندگانش را از شناختن سپاس‌گزاری خود بر نعمت‌ها باز می‌داشت، نمی‌توانستند او را سپاس گویند و از نعمت تشکر از خدا محروم می‌شدند»[۱۶].
- عرض نیاز به درگاه بی‌نیاز: «سپاس خدای را که درِ نیازمندی را، جز به سوی خود، به روی ما بست»[۱۷].
- عمل با بصیرت و آگاهانه: «ای خدای بزرگ... مرا در مسیر عبادت خودت بینا و آگاه قرار بده»[۱۸].
- تکبر نکردن مقابل خدا: «خدایا!...... بهترین بندگان نزد تو کسی است که در مقابل تو، خود را بزرگ نشمارد و چیزی محسوب نکند»[۱۹].[۲۰]
موانع بندگی خدا
برخی از عواملی که بندگان خدا را تهدید می‌کند و به اطاعت آنها آسیب می‌رساند عبارت‌اند از:
- فریب خوردن از شیطان‌های گوناگون؛ «خدایا! پدران و مادران ما و مؤمنین و مؤمنات را از شرّ شیطان در پناهگاه و محافظت خودت قرار بده»[۲۱].
- عجب و خودبینی؛ «پروردگارا! بر محمد و خاندانش درود فرست و... عبادت خالصانه مرا به خودبینی فاسد مکن»[۲۲].
- سستی و کسالت؛ «خدایا مرا به سستی و کسالت در عبادت مبتلا مکن»[۲۳].
- مشغول شدن به امور دنیا؛ «خدایا مرا یاری کن تا برای به‌دست آوردن روزی و متاع دنیا از بندگی تو بازنمانم»[۲۴].[۲۵]
جستارهای وابسته
- عبادت
- عبادات شرعیه
- عبادت اهل بهشت
- عبادت غیر مولی به امر مولی
- عبادت بشر
- عبادت مشرکین
- عبادت مقربین
- عبادت عملی
- عبادت قلبی
- عبادت قولی
- عبادت خدا
- عبادت غیر خدا
- یگانه پرستی
- استحقاق عبادت
- اعمال عبادی
- تفاوت عبادت با تعظیم
- معبود
- وجوب عبادات
- بهترین عبادت
- رکوع
- سجده
- نگاه به صورت عالم
- نیکو ترین عبادت
- استنکاف از عبادت
- آفت عبادت
- برتری فضیلت علم از فضیلت عبادت
- تحرج
- دلبستگی
- رغبت عبادت
- سرکشی
- عابد
- فراغت برای عبادت
- نگاه به صورت مؤمن
منابع
پانویس
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۲۰۵.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷۰.
- ↑ مجمع البحرین.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۰۷-۴۰۸؛ دهدست، محمد رضا، مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۱۷-۱۲۰؛ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص۵۴۶- ۵۴۷.
- ↑ «جز این نیست که هر که در آسمان‌ها و زمین است به بندگی به درگاه (خداوند) بخشنده می‌آید» سوره مریم، آیه ۹۳.
- ↑ «بلکه (فرشته‌ها تنها) بندگانی ارجمندند؛» سوره انبیاء، آیه ۲۶.
- ↑ «و بندگان (خداوند) بخشنده آنانند که بر زمین فروتنانه گام برمی‌دارند» سوره فرقان، آیه ۶۳.
- ↑ دهدست، محمد رضا، مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص۱۱۷-۱۲۰.
- ↑ بحارالانوار، ج۱۷، ص۴۸.
- ↑ نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۸.
- ↑ نهج‌البلاغه، خطبه ۲۱۶.
- ↑ نیایش یکم.
- ↑ دهدست، محمد رضا، مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص۱۱۷-۱۲۰.
- ↑ نیایش هفدهم.
- ↑ نیایش یکم.
- ↑ نیایش اول.
- ↑ نیایش اول.
- ↑ نیایش سی‌ویکم.
- ↑ نیایش دوازدهم.
- ↑ دهدست، محمد رضا، مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص۱۱۷-۱۲۰.
- ↑ نیایش هفدهم.
- ↑ نیایش بیستم.
- ↑ نیایش بیستم.
- ↑ نیایش بیستم.
- ↑ دهدست، محمد رضا، مقاله «بندگان خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص۱۱۷-۱۲۰.