آیه در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== +== منابع ==)) |
جز (جایگزینی متن - 'محمدبن' به 'محمد بن') |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = آیه | |||
| عنوان مدخل = [[آیه]] | |||
| مداخل مرتبط = [[آیه در قرآن]] - [[آیه در علوم قرآنی]] - [[آیه در کلام اسلامی]] - [[آیه در فقه اسلامی]] - [[آیه در معارف دعا و زیارات]] - [[آیه در معارف و سیره سجادی]] - [[آیه در معارف و سیره رضوی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[آیه]]، به معنای علامت، نشانه، [[عبرت]]، [[دلیل]] و [[معجزه]] است<ref>قاموس قرآن.</ref>. آیه در اصل و ریشه خود (أَوَیَ) به معنای توجه و قصد کردن است<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم.</ref>. معنای اصلی و [[حقیقی]] آیه را می‌توان همان نشانه و وسیله دانست<ref>همان و نیز قاموس قرآن.</ref>. یکی از اصلی‌ترین و شایع‌ترین راه‌ها برای [[ادراک]] [[حقیقت]] و دست‌یابی به مقصود مواجهه با نشانه‌هاست. | [[آیه]]، به معنای علامت، نشانه، [[عبرت]]، [[دلیل]] و [[معجزه]] است<ref>قاموس قرآن.</ref>. آیه در اصل و ریشه خود (أَوَیَ) به معنای توجه و قصد کردن است<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم.</ref>. معنای اصلی و [[حقیقی]] آیه را می‌توان همان نشانه و وسیله دانست<ref>همان و نیز قاموس قرآن.</ref>. یکی از اصلی‌ترین و شایع‌ترین راه‌ها برای [[ادراک]] [[حقیقت]] و دست‌یابی به مقصود مواجهه با نشانه‌هاست. | ||
آیه در [[متون دینی]]، بیشتر به حقایقی اشاره دارد که ما را به [[خدای متعال]] متذکر می‌کند. آیات خدای متعال [[مخلوقات]] او هستند: {{متن قرآن|إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ}}<ref>«بی‌گمان در آفرینش آسمان‌ها و زمین و پیاپی آمدن شب و روز نشانه‌هایی برای خردمندان است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۰.</ref>. | آیه در [[متون دینی]]، بیشتر به حقایقی اشاره دارد که ما را به [[خدای متعال]] متذکر می‌کند. آیات خدای متعال [[مخلوقات]] او هستند: {{متن قرآن|إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ}}<ref>«بی‌گمان در آفرینش آسمان‌ها و زمین و پیاپی آمدن شب و روز نشانه‌هایی برای خردمندان است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۰.</ref>. | ||
[[امام سجاد]]{{ع}}، در موارد متعدد به نمونه‌هایی از مخلوقات و [[آیات الهی]] اشاره کرده است؛ از جمله [[آسمان]] و [[زمین]]؛ [[شب]] و [[روز]]<ref>نیایش ششم.</ref>، ماه<ref>نیایش چهل و سوم.</ref>، گیاهان و میوه‌ها<ref>نیایش نوزدهم و بیست و هفتم.</ref>، [[ابر]] و [[باران]] و رعد و برق؛ برف و تگرگ<ref>نیایش سوم و سی و ششم.</ref>. آن [[حضرت]] هنگام دیدن ماه نو (هلال) چنین می‌گوید: {{متن حدیث|أَيُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِيعُ... وَ جَعَلَكَ آيَةً مِنْ آيَاتِ مُلْكِهِ، وَ عَلَامَةً مِنْ عَلَامَاتِ سُلْطَانِهِ}}؛ «ای [[آفریده]] [[فرمانبردار]]، ای گردشگر سریع، ای رفت‌و‌آمد کننده در جایگاه‌های مقدر شده، ای [[متصرف]] در [[فلک]] و مدار [[تدبیر]]، [[ایمان]] آوردم به آن خداوندی که تاریکی‌ها را به فروغ تو روشن ساخت و سایه‌های مبهم را به پرتو تو پدیدار کرد و تو را آیتی از آیات عرصه [[فرمانروایی]] و نشانی از نشانه‌های [[قدرت]] خویش گردانید»<ref>نیایش چهل و سوم | [[امام سجاد]] {{ع}}، در موارد متعدد به نمونه‌هایی از مخلوقات و [[آیات الهی]] اشاره کرده است؛ از جمله [[آسمان]] و [[زمین]]؛ [[شب]] و [[روز]]<ref>نیایش ششم.</ref>، ماه<ref>نیایش چهل و سوم.</ref>، گیاهان و میوه‌ها<ref>نیایش نوزدهم و بیست و هفتم.</ref>، [[ابر]] و [[باران]] و رعد و برق؛ برف و تگرگ<ref>نیایش سوم و سی و ششم.</ref>. آن [[حضرت]] هنگام دیدن ماه نو (هلال) چنین می‌گوید: {{متن حدیث|أَيُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِيعُ... وَ جَعَلَكَ آيَةً مِنْ آيَاتِ مُلْكِهِ، وَ عَلَامَةً مِنْ عَلَامَاتِ سُلْطَانِهِ}}؛ «ای [[آفریده]] [[فرمانبردار]]، ای گردشگر سریع، ای رفت‌و‌آمد کننده در جایگاه‌های مقدر شده، ای [[متصرف]] در [[فلک]] و مدار [[تدبیر]]، [[ایمان]] آوردم به آن خداوندی که تاریکی‌ها را به فروغ تو روشن ساخت و سایه‌های مبهم را به پرتو تو پدیدار کرد و تو را آیتی از آیات عرصه [[فرمانروایی]] و نشانی از نشانه‌های [[قدرت]] خویش گردانید»<ref>نیایش چهل و سوم.</ref>. | ||
از | باید توجه داشت که خدای متعال از شدت [[ظهور]]، نیازی به دلالت و نشانه ندارد اما [[انسان]] از شدت [[غفلت]] نیاز به آیه و مذکّر دارد. امام سجاد {{ع}} [[خدا]] را صاحب آیات روشن و آشکار می‌داند و اوست که آفریننده [[آسمان‌ها]] و مخلوقات است: منزّهی تو ای [[خداوند]]، آثار قدرتت آشکار است. آفریننده آسمان‌هایی و [[خالق]] جان‌هایی<ref>نیایش چهل و هفتم.</ref>. | ||
از دیگر [[آیات]] و نشانه‌های بزرگ [[الهی]] [[قرآن]] است. [[قرآن مجید]] دارای سوره‌های متعدد است و هر [[سوره]] خود از قسمت‌های مختلفی که هر یک [[آیه]] نامیده می‌شود تشکیل شده است. بنابر آیه هفتم از [[سوره آل عمران]] [[آیات قرآن]] به دو دسته [[محکم و متشابه]] تقسیم می‌شود. [[آیات محکم]] آیاتی هستند که معنای آنها برای ما روشن است و می‌توان به آنها عمل کرد. اما آیات [[متشابه]]، آن دسته از آیاتی هستند که معنای آنها برای ما روشن نیست و نمی‌توان آن را ملاک عمل قرار داد<ref>تفسیر عیاشی.</ref>. [[امام]] {{ع}} در مورد [[وظیفه]] ما در قبال این دو دسته از آیات می‌فرماید: «ای [[خداوند]]،... ما را از کسانی قرار ده که... با [[اعتقاد]] به [[تسلیم]] در برابر آیات محکماتش، تو را [[عبادت]] می‌کنند و در برابر [[متشابهات]] و [[دلایل]] واضحاتش از سر تسلیم [[اقرار]] می‌نمایند»<ref>نیایش چهل و دوم.</ref>. و نیز از خداوند می‌طلبد که به هنگام [[تلاوت آیات]] قرآن بیمناک (از [[عظمت]] [[کلام الهی]]) باشیم<ref>نیایش چهل و هفتم.</ref><ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم؛ کتاب التفسیر، محمد بن مسعود عیاشی، تحقیق: سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپخانه علمیه، تهران، ۱۳۸۰، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، ۱۳۷۵؛ قاموس قرآن، سیدعلی اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم.</ref>..<ref>[[محمد پارچه‌باف دولتی|پارچه‌باف دولتی، محمد]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «آیات»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۰.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۲: | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:آیه در معارف و سیره سجادی]] | [[رده:آیه در معارف و سیره سجادی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۲۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آیه است. آیه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیه در قرآن - آیه در علوم قرآنی - آیه در کلام اسلامی - آیه در فقه اسلامی - آیه در معارف دعا و زیارات - آیه در معارف و سیره سجادی - آیه در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
آیه، به معنای علامت، نشانه، عبرت، دلیل و معجزه است[۱]. آیه در اصل و ریشه خود (أَوَیَ) به معنای توجه و قصد کردن است[۲]. معنای اصلی و حقیقی آیه را می‌توان همان نشانه و وسیله دانست[۳]. یکی از اصلی‌ترین و شایع‌ترین راه‌ها برای ادراک حقیقت و دست‌یابی به مقصود مواجهه با نشانه‌هاست.
آیه در متون دینی، بیشتر به حقایقی اشاره دارد که ما را به خدای متعال متذکر می‌کند. آیات خدای متعال مخلوقات او هستند: 
إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ
[۴].
امام سجاد (ع)، در موارد متعدد به نمونه‌هایی از مخلوقات و آیات الهی اشاره کرده است؛ از جمله آسمان و زمین؛ شب و روز[۵]، ماه[۶]، گیاهان و میوه‌ها[۷]، ابر و باران و رعد و برق؛ برف و تگرگ[۸]. آن حضرت هنگام دیدن ماه نو (هلال) چنین می‌گوید: «أَيُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِيعُ... وَ جَعَلَكَ آيَةً مِنْ آيَاتِ مُلْكِهِ، وَ عَلَامَةً مِنْ عَلَامَاتِ سُلْطَانِهِ»؛ «ای آفریده فرمانبردار، ای گردشگر سریع، ای رفت‌و‌آمد کننده در جایگاه‌های مقدر شده، ای متصرف در فلک و مدار تدبیر، ایمان آوردم به آن خداوندی که تاریکی‌ها را به فروغ تو روشن ساخت و سایه‌های مبهم را به پرتو تو پدیدار کرد و تو را آیتی از آیات عرصه فرمانروایی و نشانی از نشانه‌های قدرت خویش گردانید»[۹].
باید توجه داشت که خدای متعال از شدت ظهور، نیازی به دلالت و نشانه ندارد اما انسان از شدت غفلت نیاز به آیه و مذکّر دارد. امام سجاد (ع) خدا را صاحب آیات روشن و آشکار می‌داند و اوست که آفریننده آسمان‌ها و مخلوقات است: منزّهی تو ای خداوند، آثار قدرتت آشکار است. آفریننده آسمان‌هایی و خالق جان‌هایی[۱۰].
از دیگر آیات و نشانه‌های بزرگ الهی قرآن است. قرآن مجید دارای سوره‌های متعدد است و هر سوره خود از قسمت‌های مختلفی که هر یک آیه نامیده می‌شود تشکیل شده است. بنابر آیه هفتم از سوره آل عمران آیات قرآن به دو دسته محکم و متشابه تقسیم می‌شود. آیات محکم آیاتی هستند که معنای آنها برای ما روشن است و می‌توان به آنها عمل کرد. اما آیات متشابه، آن دسته از آیاتی هستند که معنای آنها برای ما روشن نیست و نمی‌توان آن را ملاک عمل قرار داد[۱۱]. امام (ع) در مورد وظیفه ما در قبال این دو دسته از آیات می‌فرماید: «ای خداوند،... ما را از کسانی قرار ده که... با اعتقاد به تسلیم در برابر آیات محکماتش، تو را عبادت می‌کنند و در برابر متشابهات و دلایل واضحاتش از سر تسلیم اقرار می‌نمایند»[۱۲]. و نیز از خداوند می‌طلبد که به هنگام تلاوت آیات قرآن بیمناک (از عظمت کلام الهی) باشیم[۱۳][۱۴]..[۱۵]
منابع
پانویس
- ↑ قاموس قرآن.
- ↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم.
- ↑ همان و نیز قاموس قرآن.
- ↑ «بی‌گمان در آفرینش آسمان‌ها و زمین و پیاپی آمدن شب و روز نشانه‌هایی برای خردمندان است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۰.
- ↑ نیایش ششم.
- ↑ نیایش چهل و سوم.
- ↑ نیایش نوزدهم و بیست و هفتم.
- ↑ نیایش سوم و سی و ششم.
- ↑ نیایش چهل و سوم.
- ↑ نیایش چهل و هفتم.
- ↑ تفسیر عیاشی.
- ↑ نیایش چهل و دوم.
- ↑ نیایش چهل و هفتم.
- ↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم؛ کتاب التفسیر، محمد بن مسعود عیاشی، تحقیق: سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپخانه علمیه، تهران، ۱۳۸۰، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، ۱۳۷۵؛ قاموس قرآن، سیدعلی اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم.
- ↑ پارچه‌باف دولتی، محمد، مقاله «آیات»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۰.