التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== +== پانویس ==))
جز (جایگزینی متن - 'سال' به 'سال')
 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات مجموعه کتاب
| عنوان           = التبیان فی تفسیر القرآن
| عنوان پیشین =
| عنوان اصلی     =  
| عنوان = التبیان فی تفسیر القرآن
| تصویر           = 202037.jpg
| عنوان پسین =
| اندازه تصویر   = 200px
| عنوان اصلی =  
| از مجموعه   =  
| تصویر = 202037.jpg
| زبان           = عربی
| اندازه تصویر = 200px
|زبان اصلی     =
| از مجموعه =  
| نویسنده         =[[اب‍ی‌ج‍ع‍ف‍ر م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ن‌ طوس‍ی‌]] مشهور به [[شیخ طوسی]]
| زبان = عربی
| نویسندگان         =  
| زبان اصلی =  
| تحقیق یا تدوین   =
| نویسنده = [[شیخ طوسی]]
| زیر نظر           =  
| نویسندگان =  
| به کوشش           =
| تحقیق یا تدوین =  
| مترجم             =
| زیر نظر =  
| مترجمان           =
| به کوشش =  
| ویراستار         =
| مترجم =  
| ویراستاران       =
| مترجمان =  
| موضوع           =  
| ویراستار =  
| مذهب           =  
| ویراستاران =  
| ناشر           = [[انتشارات دار احیاء التراث العربی]]
| موضوع =  
| به همت           =
| مذهب =  
| وابسته به         =  
| ناشر = دار احیاء التراث العربی
| محل نشر   = بیروت، لبنان
| به همت =  
| سال نشر       =     ۱۴۱۳ق، ۱۳۷۱ش
| وابسته به =  
| تعداد جلد         = ۱۰
| محل نشر = بیروت، لبنان
| صفحه            =
| سال نشر = ۱۴۱۳ ق
| قطع            = وزیری
| تعداد جلد = ۱۰
| نوع جلد        = 
| فهرست جلدها =  
| شابک           = 
| شابک =  
| رده‌بندی کنگره    = ‏‫‬‭BP۹۴‏‫‬‭/ط۹ت۲ ۱۳۰۰ی
| شماره ملی = ‭م‌۷۵-۵۵۴۶
| رده‌بندی دیویی    = ۲۹۷/۱۷۲۶
| شماره ملی         = ‭م‌۷۵-۵۵۴۶
}}
}}
'''التبیان فی تفسیر القرآن''' کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر [[تأویل]] و [[تفسیر]] [[قرآن کریم]] می‌‏باشد. این کتاب اثر [[اب‍ی‌ج‍ع‍ف‍ر م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ن‌ طوس‍ی‌]] مشهور به [[شیخ طوسی]] است و [[انتشارات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات]] انتشار آن را به عهده داشته‌ است.<ref name=p1>[https://www.gisoom.com/book/1658154/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AC%D9%84%D8%AF-1/ شبکه جامع کتاب گیسوم]</ref>
'''التبیان فی تفسیر القرآن''' کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر [[تأویل]] و [[تفسیر]] [[قرآن کریم]] می‌‏باشد. این کتاب اثر [[اب‍ی‌ج‍ع‍ف‍ر م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ن‌ طوس‍ی‌]] مشهور به [[شیخ طوسی]] است و [[انتشارات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات]] انتشار آن را به عهده داشته‌ است.<ref name=p1>[https://www.gisoom.com/book/1658154/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AC%D9%84%D8%AF-1/ شبکه جامع کتاب گیسوم]</ref>


==درباره کتاب==
== دربارهٔ کتاب ==
«التبیان فی تفسیر القرآن» به [[زبان عربی]]، از آثار پر [[ارج]] و اعتبار [[محمد حسن طوسی]]، شیخ الطوسی مشهور به «شیخ الطائفة»، [[فقیه]]، [[مفسر]] و عالم جامع [[عظیم]] الشأن [[شیعی]] است. او در [[ماه رمضان]] [[سال]] ۳۸۵ ق بعد از گذشت چهار سال از [[وفات]] [[صدوق]] در [[طوس]] [[خراسان]] [[چشم]] به [[جهان]] گشود و در ۲۳ سالگی، در سال ۴۰۸ ق به [[بغداد]] [[هجرت]] نمود و از محضر [[عالمان]] بزرگی چون [[شیخ مفید]] و [[ابن غضائری]] و [[نجاشی]] و [[سید مرتضی علم الهدی]] استفاده فراوان برد و پس از درگذشت [[سید مرتضی]] به عنوان [[مرجع]] [[دینی]] مستقل مورد توجه [[شیعیان]] قرار گرفت و [[زعامت دینی]] آنان را عهده‌دار شد. او در [[کرخ بغداد]] به عنوان مرجع [[عامه]] [[امامیه]]، مشکل گشای [[امور دینی]] همه شیعیان شناخته شد تا جایی که از سوی [[خلیفه عباسی]] [[القائم بامرالله]] بر [[کرسی]] [[تدریس]] [[فقه]] و [[کلام]] نشست و آوازه [[علمی]] او، تمام اقصا نقاط دنیای [[اسلام]] آن [[روز]] را فرا گرفت.
«التبیان فی تفسیر القرآن» به [[زبان عربی]]، از آثار پر [[ارج]] و اعتبار [[محمد حسن طوسی]]، شیخ الطوسی مشهور به «شیخ الطائفة»، [[فقیه]]، [[مفسر]] و عالم جامع [[عظیم]] الشأن [[شیعی]] است. او در [[ماه رمضان]] سال ۳۸۵ ق بعد از گذشت چهار سال از [[وفات]] [[صدوق]] در [[طوس]] [[خراسان]] [[چشم]] به [[جهان]] گشود و در ۲۳ سالگی، در سال ۴۰۸ ق به [[بغداد]] [[هجرت]] نمود و از محضر [[عالمان]] بزرگی چون [[شیخ مفید]] و [[ابن غضائری]] و [[نجاشی]] و [[سید مرتضی علم الهدی]] استفاده فراوان برد و پس از درگذشت [[سید مرتضی]] به عنوان [[مرجع]] [[دینی]] مستقل مورد توجه [[شیعیان]] قرار گرفت و [[زعامت دینی]] آنان را عهده‌دار شد. او در [[کرخ بغداد]] به عنوان مرجع [[عامه]] [[امامیه]]، مشکل گشای [[امور دینی]] همه شیعیان شناخته شد تا جایی که از سوی [[خلیفه عباسی]] [[القائم بامرالله]] بر [[کرسی]] [[تدریس]] [[فقه]] و [[کلام]] نشست و آوازه [[علمی]] او، تمام اقصا نقاط دنیای [[اسلام]] آن [[روز]] را فرا گرفت.


در [[حمله]] طغرل بیک سلجوقی به کرخ بغداد، کتابخانه طوسی به [[آتش]] کشیده شد. این کتابخانه بزرگ که ده‌ها هزار جلد کتاب در آن گردیده بود، همراه با نسخه‌های دست‌نویس، همگی به خاکستر تبدیل شد و به همین علت او مجبور شد در سال ۴۴۹ق به [[نجف اشرف]] هجرت کند و [[حوزه علمیه]] آنجا را تأسیس نماید. او با [[پشتکار]] و [[ایمان]] به بازنویسی آثار از بین رفته خویش پرداخت و آثار پر ارزشی از خود بر جای نهاد. مهم‌ترین کتاب‌های طوسی عبارتند از: المبسوط، الخلاف و النهایة در فقه و [[تهذیب]] الاحکام و الاستبصار در [[حدیث]] و تمهید الاصول و تلخیص الشافی در [[علم کلام]] و [[اختیار]] معرفة الرجال در [[علم رجال]] و التبیان فی تفسیر القرآن در [[تفسیر قرآن]].
در [[حمله]] طغرل بیک سلجوقی به کرخ بغداد، کتابخانه طوسی به [[آتش]] کشیده شد. این کتابخانه بزرگ که ده‌ها هزار جلد کتاب در آن گردیده بود، همراه با نسخه‌های دست‌نویس، همگی به خاکستر تبدیل شد و به همین علت او مجبور شد در سال ۴۴۹ق به [[نجف اشرف]] هجرت کند و [[حوزه علمیه]] آنجا را تأسیس نماید. او با [[پشتکار]] و [[ایمان]] به بازنویسی آثار از بین رفته خویش پرداخت و آثار پر ارزشی از خود بر جای نهاد. مهم‌ترین کتاب‌های طوسی عبارتند از: المبسوط، الخلاف و النهایة در فقه و [[تهذیب]] الاحکام و الاستبصار در [[حدیث]] و تمهید الاصول و تلخیص الشافی در [[علم کلام]] و [[اختیار]] معرفة الرجال در [[علم رجال]] و التبیان فی تفسیر القرآن در [[تفسیر قرآن]].
خط ۴۶: خط ۴۴:
وی در مقدمه خود، این [[حقیقت]] را یادآور شده است که من به خواست [[خدای یکتا]] به گونه جامع و کوتاه، تمامی [[فنون]] و [[علوم]] [[تفسیری]] را در این اثر مدّ نظر داشته‌ام و بدان‌ها پرداخته‌ام، اما نه به گونه طولانی و خسته کننده و نه به شیوه کوتاه و مبهم، بی‌هیچ [[افراط]] و تفریطی راه میانه را برگزیده‌ام و این اثر را عرضه داشته‌ام.
وی در مقدمه خود، این [[حقیقت]] را یادآور شده است که من به خواست [[خدای یکتا]] به گونه جامع و کوتاه، تمامی [[فنون]] و [[علوم]] [[تفسیری]] را در این اثر مدّ نظر داشته‌ام و بدان‌ها پرداخته‌ام، اما نه به گونه طولانی و خسته کننده و نه به شیوه کوتاه و مبهم، بی‌هیچ [[افراط]] و تفریطی راه میانه را برگزیده‌ام و این اثر را عرضه داشته‌ام.


او [[قرآن کریم]] را بزرگ‌ترین [[معجزه پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[بهترین]] دلیل بر [[صدق]] [[نبوت]] او می‌داند و آن را بدون هیچ کم و زیادی، محفوظ از هر گونه [[تحریف]] میشمارد و [[روایات]] نقل شده درباره [[تحریف قرآن]] را، [[اخبار]] آحادی می‌داند که هیچ اثر علمی بر آنها مترتب نیست و [[اعراض]] از آنها را لازم و بر فرض [[صحت حدیث]]، [[تأویل]] آنها را ممکن دانسته است. آنگاه در دو فصل: فصلی در [[معرفت]] [[تفسیر قرآن]] و فصلی دیگر، در ذکر اسامی [[قرآن]] و نام [[سوره‌ها]] و [[آیات]]، به بحث پرداخته و نکات عالمانه و قابل توجهی را یادآور شده است.
او [[قرآن کریم]] را بزرگ‌ترین [[معجزه پیامبر اسلام]] {{صل}} و [[بهترین]] دلیل بر [[صدق]] [[نبوت]] او می‌داند و آن را بدون هیچ کم و زیادی، محفوظ از هر گونه [[تحریف]] میشمارد و [[روایات]] نقل شده درباره [[تحریف قرآن]] را، [[اخبار]] آحادی می‌داند که هیچ اثر علمی بر آنها مترتب نیست و [[اعراض]] از آنها را لازم و بر فرض [[صحت حدیث]]، [[تأویل]] آنها را ممکن دانسته است. آنگاه در دو فصل: فصلی در [[معرفت]] [[تفسیر قرآن]] و فصلی دیگر، در ذکر اسامی [[قرآن]] و نام [[سوره‌ها]] و [[آیات]]، به بحث پرداخته و نکات عالمانه و قابل توجهی را یادآور شده است.


شیوه او در [[تفسیر]] چنین است: نخست با عنوان «الحجّة» بحثی در قرائت آیات نموده و سپس با عنوان «الإعراب»، نکات ادبی را یادآور شده و آنگاه با عنوان «اللّغة» به بیان [[شناخت]] واژه‌ها و اشتقاق آنها پرداخته و با عنوان «المعنی و اللغة» یا گاهی «اللغة و التفسیر» یا «التفسیر» به توضیح و بیان مقصود آیات اهتمام ورزیده است. ولی در بیشتر موارد عنوان المعنی، القراءة، الإعراب، اللغة، التفسیر و النّزول را اتخاذ نموده است.
شیوه او در [[تفسیر]] چنین است: نخست با عنوان «الحجّة» بحثی در قرائت آیات نموده و سپس با عنوان «الإعراب»، نکات ادبی را یادآور شده و آنگاه با عنوان «اللّغة» به بیان [[شناخت]] واژه‌ها و اشتقاق آنها پرداخته و با عنوان «المعنی و اللغة» یا گاهی «اللغة و التفسیر» یا «التفسیر» به توضیح و بیان مقصود آیات اهتمام ورزیده است. ولی در بیشتر موارد عنوان المعنی، القراءة، الإعراب، اللغة، التفسیر و النّزول را اتخاذ نموده است.


او در مسائل اختلافی، کمال [[ادب]] را رعایت نموده و بحث عالمانه مستدلّ و معقول را جایگزین هر گونه تندگویی و تعصب‌ورزی نموده است و هیچ گاه در [[مقام]] [[تحقیر]] و توهین دیگران برنیامده است و در تفسیر [[آیات الاحکام]] به [[مذاهب چهارگانه]] [[فقهی]] توجه نموده و سپس دیدگاه [[فقیهان]] [[امامیه]] را یادآور شده است. عمده امتیاز [[تفسیر تبیان]]، [[جامعیت]] [[تفسیری]]، ایجاز و اختصار مفید، ترتیب و تنسیق روشمندانه مطالب، [[پرهیز]] از [[نقل روایات]] [[اسرائیلیات]] و تحلیل معقول و منطقی [[آیات]] است<ref>التبیان، شیخ طوسی، بیروت، نشرة الأمیرة، ۱۴۳۱ق.</ref>.<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[تفسیر تبیان (مقاله)|مقاله «تفسیر تبیان»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>
او در مسائل اختلافی، کمال [[ادب]] را رعایت نموده و بحث عالمانه مستدلّ و معقول را جایگزین هر گونه تندگویی و تعصب‌ورزی نموده است و هیچ گاه در [[مقام]] [[تحقیر]] و توهین دیگران برنیامده است و در تفسیر [[آیات الاحکام]] به [[مذاهب چهارگانه]] [[فقهی]] توجه نموده و سپس دیدگاه [[فقیهان]] [[امامیه]] را یادآور شده است. عمده امتیاز [[تفسیر تبیان]]، [[جامعیت]] [[تفسیری]]، ایجاز و اختصار مفید، ترتیب و تنسیق روشمندانه مطالب، [[پرهیز]] از [[نقل روایات]] [[اسرائیلیات]] و تحلیل معقول و منطقی [[آیات]] است<ref>التبیان، شیخ طوسی، بیروت، نشرة الأمیرة، ۱۴۳۱ق.</ref><ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[تفسیر تبیان (مقاله)|مقاله «تفسیر تبیان»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>


== فهرست کتاب ==
== فهرست کتاب ==
خط ۵۶: خط ۵۴:


== دربارهٔ پدیدآورنده ==
== دربارهٔ پدیدآورنده ==
{{:طوسی}}
{{پدیدآورنده ساده
| پدیدآورنده کتاب = شیخ طوسی
| فضای نام = پدیدآورنده}}


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


==دریافت متن ==
== دریافت متن ==
*[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/11779 دریافت متن PDF کتاب از کتابخانه دیجیتال نور]
* [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/11779 دریافت متن PDF کتاب از کتابخانه دیجیتال نور]
*[http://lib.eshia.ir/86469/1/0 دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت]
* [http://lib.eshia.ir/86469/1/0 دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت]
*[https://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=1004810004&Itemid=&lang=fa دریافت متن دیجیتال و PDF کتاب از بازار کتاب قائمیه]
* [https://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=1004810004&Itemid=&lang=fa دریافت متن دیجیتال و PDF کتاب از بازار کتاب قائمیه]
 
==پیوند به بیرون==
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/545980 سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران]
*[http://alfeker.net/library.php?id=5062 شبکه الفکر]


[[رده:کتاب]]
[[رده:کتاب]]
[[رده:منبع‌شناسى دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]
[[رده:منبع‌شناسى دانشنامه مجازی امامت و ولایت به زبان عربی]]
[[رده:کتاب‌شناسی دانشنامه مجازی امامت و ولایت به زبان عربی]]
[[رده:کتاب‌های شیخ طوسی]]
[[رده:کتاب‌های شیخ طوسی]]
[[رده:آثار شیخ طوسی]]
[[رده:آثار شیخ طوسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی امامت تک جلدی]]
[[رده:کتاب‌شناسی امامت با تعداد صفحات بیش از ۳۰۰]]
[[رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت منتشر‌شده در ۱۳۷۱]]
[[رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت انتشارات دار احیاء التراث العربی]]
[[رده:کتاب‌های دارای چکیده]]
[[رده:کتاب‌های دارای چکیده]]
[[رده:کتاب‌های فاقد فهرست]]
[[رده:کتاب‌های فاقد فهرست]]
[[رده:کتاب‌های دارای متن دیجیتال]]
[[رده:کتاب‌های دارای متن دیجیتال]]
[[رده:کتاب‌های دارای متن PDF]]
[[رده:کتاب‌های دارای متن PDF]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۸

التبیان فی تفسیر القرآن
زبانعربی
نویسندهشیخ طوسی
ناشرانتشارات دار احیاء التراث العربی
محل نشربیروت، لبنان
سال نشر۱۴۱۳ ق، ۱۳۷۲ ش
تعداد جلد۱۰
فهرست جلدهاجلد اول، جلد دوم، جلد سوم، جلد چهارم، جلد پنجم، جلد ششم، جلد هفتم، جلد هشتم، جلد نهم، جلد دهم
شماره ملی‭م‌۷۵-۵۵۴۶

التبیان فی تفسیر القرآن کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویل و تفسیر قرآن کریم می‌‏باشد. این کتاب اثر اب‍ی‌ج‍ع‍ف‍ر م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ن‌ طوس‍ی‌ مشهور به شیخ طوسی است و انتشارات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات انتشار آن را به عهده داشته‌ است.[۱]

دربارهٔ کتاب

«التبیان فی تفسیر القرآن» به زبان عربی، از آثار پر ارج و اعتبار محمد حسن طوسی، شیخ الطوسی مشهور به «شیخ الطائفة»، فقیه، مفسر و عالم جامع عظیم الشأن شیعی است. او در ماه رمضان سال ۳۸۵ ق بعد از گذشت چهار سال از وفات صدوق در طوس خراسان چشم به جهان گشود و در ۲۳ سالگی، در سال ۴۰۸ ق به بغداد هجرت نمود و از محضر عالمان بزرگی چون شیخ مفید و ابن غضائری و نجاشی و سید مرتضی علم الهدی استفاده فراوان برد و پس از درگذشت سید مرتضی به عنوان مرجع دینی مستقل مورد توجه شیعیان قرار گرفت و زعامت دینی آنان را عهده‌دار شد. او در کرخ بغداد به عنوان مرجع عامه امامیه، مشکل گشای امور دینی همه شیعیان شناخته شد تا جایی که از سوی خلیفه عباسی القائم بامرالله بر کرسی تدریس فقه و کلام نشست و آوازه علمی او، تمام اقصا نقاط دنیای اسلام آن روز را فرا گرفت.

در حمله طغرل بیک سلجوقی به کرخ بغداد، کتابخانه طوسی به آتش کشیده شد. این کتابخانه بزرگ که ده‌ها هزار جلد کتاب در آن گردیده بود، همراه با نسخه‌های دست‌نویس، همگی به خاکستر تبدیل شد و به همین علت او مجبور شد در سال ۴۴۹ق به نجف اشرف هجرت کند و حوزه علمیه آنجا را تأسیس نماید. او با پشتکار و ایمان به بازنویسی آثار از بین رفته خویش پرداخت و آثار پر ارزشی از خود بر جای نهاد. مهم‌ترین کتاب‌های طوسی عبارتند از: المبسوط، الخلاف و النهایة در فقه و تهذیب الاحکام و الاستبصار در حدیث و تمهید الاصول و تلخیص الشافی در علم کلام و اختیار معرفة الرجال در علم رجال و التبیان فی تفسیر القرآن در تفسیر قرآن.

در عظمت مقام علمی و فقاهتی طوسی همین بس که آثار فقهی او از زمان تألیف آنها تاکنون مأخذ و منبع معتبر و اثرگذار تمامی فقیهان شیعی و حتی مورد توجه عالمان اهل سنت بوده است. او نخستین فقیه امامی است که «فقه مقارن» را در حوزه نجف به صورت رسمی تدریس و مورد اهتمام قرار داد و در واقع می‌‌توان او را پرچمدار بزرگ «تقریب مذاهب» در دنیای اسلام دانست. در حدیث‌شناسی او همین بس که دو اثر از کتب اربعه شیعه یعنی «تهذیب» و «استبصار» از آن اوست. مجموعه آثار قلمی او را تا ۴۷ اثر برشمرده‌اند که تسلط کامل و احاطه او را بر علوم اسلامی به نمایش میگذارد و در واقع او، از نظر جامعیت علمی از نوادر روزگار است.

طوسی در ۲۲ محرم سال ۴۶۰ق در سن ۷۵ سالگی در نجف اشرف چشم از جهان فروبست و به سرای باقی شتافت و با اعمال صالح و آثار ماندگارش، جاودانه تاریخ گردید. بی‌گمان، طوسی در تألیف این تفسیر از همه منابع تفسیری، لغوی، حدیثی، تاریخی، فقهی و کلامی پیش از خود بهره برده است، به‌ویژه در نقل روایات تفسیری علاوه بر منقولات صحابه و تابعین به تفسیر طبری اهتمام ورزیده است. ارجاعات او در این تفسیر، نشانگر کمال استفاده او از آثار پیشینیان مخصوص تفسیر رمانی و ابومسلم بحر اصفهانی است.

به یقین، تفسیر تبیان نخستین تفسیر جامع شیعی است که در آن به قرائت، لغت، اشتقاق، ادب، فقه، کلام، بلاغت، حدیث و تفسیر قرآن با قرآن، توجه شده است. آثار مفسران پیش از طوسی معمولاً به یکی از جوانب تفسیر می‌پرداختند؛ در صورتی که در این اثر، اقوال گوناگون و نظریات مفسران پیشین در ضمن موضوعات مختلف به گونه مختصر اما جامع، دسته‌بندی شده و مفید ارائه شده است. در واقع تفسیر تبیان، پایه‌گذار تفسیر قرآن به صورت جامع برای مفسران بعد از خود گردیده که در آن شیوه تفسیر نویسی بر اساس «جامع نگری»، «نگاه اجتهادی» و «تحلیلی»، چراغ راه آیندگان شده است؛ تا جایی که اگر «تفسیر تبیان» نمی‌بود، تفسیر جامعی چون «مجمع البیان» به جامعه علمی و فرهنگی عرضه نمی‌شد. وی در مقدمه خود، این حقیقت را یادآور شده است که من به خواست خدای یکتا به گونه جامع و کوتاه، تمامی فنون و علوم تفسیری را در این اثر مدّ نظر داشته‌ام و بدان‌ها پرداخته‌ام، اما نه به گونه طولانی و خسته کننده و نه به شیوه کوتاه و مبهم، بی‌هیچ افراط و تفریطی راه میانه را برگزیده‌ام و این اثر را عرضه داشته‌ام.

او قرآن کریم را بزرگ‌ترین معجزه پیامبر اسلام (ص) و بهترین دلیل بر صدق نبوت او می‌داند و آن را بدون هیچ کم و زیادی، محفوظ از هر گونه تحریف میشمارد و روایات نقل شده درباره تحریف قرآن را، اخبار آحادی می‌داند که هیچ اثر علمی بر آنها مترتب نیست و اعراض از آنها را لازم و بر فرض صحت حدیث، تأویل آنها را ممکن دانسته است. آنگاه در دو فصل: فصلی در معرفت تفسیر قرآن و فصلی دیگر، در ذکر اسامی قرآن و نام سوره‌ها و آیات، به بحث پرداخته و نکات عالمانه و قابل توجهی را یادآور شده است.

شیوه او در تفسیر چنین است: نخست با عنوان «الحجّة» بحثی در قرائت آیات نموده و سپس با عنوان «الإعراب»، نکات ادبی را یادآور شده و آنگاه با عنوان «اللّغة» به بیان شناخت واژه‌ها و اشتقاق آنها پرداخته و با عنوان «المعنی و اللغة» یا گاهی «اللغة و التفسیر» یا «التفسیر» به توضیح و بیان مقصود آیات اهتمام ورزیده است. ولی در بیشتر موارد عنوان المعنی، القراءة، الإعراب، اللغة، التفسیر و النّزول را اتخاذ نموده است.

او در مسائل اختلافی، کمال ادب را رعایت نموده و بحث عالمانه مستدلّ و معقول را جایگزین هر گونه تندگویی و تعصب‌ورزی نموده است و هیچ گاه در مقام تحقیر و توهین دیگران برنیامده است و در تفسیر آیات الاحکام به مذاهب چهارگانه فقهی توجه نموده و سپس دیدگاه فقیهان امامیه را یادآور شده است. عمده امتیاز تفسیر تبیان، جامعیت تفسیری، ایجاز و اختصار مفید، ترتیب و تنسیق روشمندانه مطالب، پرهیز از نقل روایات اسرائیلیات و تحلیل معقول و منطقی آیات است[۲][۳]

فهرست کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

دربارهٔ پدیدآورنده

شیخ طوسی
محمد بن حسن بن علی بن حسن، (متولد ۳۸۵ ق، خراسان و متوفی ۴۶۰ ق، نجف اشرف)، مشهور به شیخ طوسی و شیخ الطائفه، تحصیلات دینی خود را در محضر اساتیدی همچون: شیخ مفید، حسین بن عبیدالله غضائری، ابن حاشر بزاز، ابن ابی جید، سید مرتضی و ابن صلت اهوازی به اتمام رساند. او از مشهورترین محدثان و فقیهان شیعه بوده است. او علاوه بر تدریس دروس دینی و پرورش شاگردانی چون ابوالصلاح تقی بن نجم‌الدین حلبی، حسن بن محمد بن حسن طوسی، محمد بن علی کراجکی و محمد بن حسن فتال نیشابوری، چندین جلد کتاب به رشته تحریر درآورده است. «تهذیب الاحکام»، «الاستبصار فیما اختلف فیه الاخبار»، «الغیبة»، «تمهید الاصول»، «رجال الطوسی»، «الفهرست» و «المبسوط فی فقه الامامیه» برخی از این آثار است.[۴]

پانویس

دریافت متن