شیبة بن ربیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== +== پانویس ==))
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[شیبة بن ربیعه در قرآن]] - [[شیبة بن ربیعه در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شیبة بن ربیعه در قرآن]] - [[شیبة بن ربیعه در تاریخ اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
== مقدمه ==
[[شیبة بن ربیعه]] فرزند [[عبدشمس بن عبدمناف بن قصی]]<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۷۰۹؛ النسب، ص۲۰۲؛ جمهرة انساب العرب، ص۷۶؛ الطبقات، ج۸، ص۱۹۰؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۲۶۴.</ref> از اشراف و [[بت پرستان]] [[قریش]] در [[جاهلیت]] <ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۶۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۷۰؛ الاغانی، ج۴، ص۳۸۸.</ref> و از [[دشمنان]] سرسخت [[پیامبر اکرم]]{{صل}} <ref>سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴، ۱۹۷؛ تفسیر قرطبی، ج۱۲، ص ۱۷.</ref> بود. برخی منابع سن وی را بیشتر از برادرش [[عتبه]]<ref> انساب الاشراف، ج۱، ص۱۷۲.</ref> می‌دانند که وی نیز از دشمنان [[رسول خدا]] بود.<ref>المغازی، ج۱، ص۷۰.</ref> نام [[همسر]] [[شیبه]]، [[ام‌شراک بنت واقدان]] از تیره [[بنی‌عامر]] قریش <ref> الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.</ref> و نام‌های فرزندانش، عبیدالله،<ref>جمهرة انساب العرب، ص۷۷.</ref> [[عبدالرحمن]] <ref>امتاع الاسماع، ج۶، ص۲۵۷.</ref> و [[رمله]] (همسر [[عثمان]]<ref> الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.</ref> و پس از او همسر [[محمد بن مروان بن حکم]]) [[ثبت]] شده است.<ref>جمهرة انساب العرب، ص۷۷.</ref> شیبه با علنی شدن [[دعوت]] رسول خدا{{صل}} با [[جدیت]] فراوان همراه [[قریش]] به شیوه‌های گوناگون در [[آزار پیامبر]] کوشید <ref> سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.</ref> و [[اندرز]] وی در او اثر نکرد.<ref> التفسیر الکبیر، ج۳۱، ص۵۴.</ref> برخی، شیبه را همراه برادرش عتبه و دیگر سران قریش از مصادیق "مستهزئین" برشمرده‌اند.<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.</ref> عیبجویی از [[پیامبر]]{{صل}}،<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.</ref> ریختن سرگین و احشای حیوانات بر سر و شانه پیامبر{{صل}}،<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.</ref> [[مجادله]] با آن [[حضرت]]،<ref> اسباب النزول، ص۳۰۰؛ روض الجنان، ج۱۲، ص۲۸۷ - ۲۸۹؛ مجمع البیان، ج۶، ص۶۷۸.</ref>ممانعت از [[ارتباط]] حجگزاران با پیامبر{{صل}}در ایام [[حج]]،<ref>المحبّر، ص۱۶۰؛ الاعلام، ج۳، ص۱۸۱.</ref> نسبت دادن [[دروغ]]، فریبکاری،<ref>المغازی، ج۱، ص۳۳ - ۳۵.</ref> دیوانگی، ساحر بودن <ref>تفسیر مقاتل، ج۴، ص۴۰۳؛ زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.</ref> و [[کهانت]] <ref>زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.</ref>به آن حضرت از دیگر اقدامات او بود.
[[شیبة بن ربیعه]] فرزند [[عبدشمس بن عبدمناف بن قصی]]<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۷۰۹؛ النسب، ص۲۰۲؛ جمهرة انساب العرب، ص۷۶؛ الطبقات، ج۸، ص۱۹۰؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۲۶۴.</ref> از اشراف و [[بت پرستان]] [[قریش]] در [[جاهلیت]] <ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۶۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۷۰؛ الاغانی، ج۴، ص۳۸۸.</ref> و از [[دشمنان]] سرسخت [[پیامبر اکرم]] {{صل}} <ref>سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴، ۱۹۷؛ تفسیر قرطبی، ج۱۲، ص ۱۷.</ref> بود. برخی منابع سن وی را بیشتر از برادرش [[عتبه]]<ref> انساب الاشراف، ج۱، ص۱۷۲.</ref> می‌دانند که وی نیز از دشمنان [[رسول خدا]] بود.<ref>المغازی، ج۱، ص۷۰.</ref> نام [[همسر]] [[شیبه]]، [[ام‌شراک بنت واقدان]] از تیره [[بنی‌عامر]] قریش <ref> الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.</ref> و نام‌های فرزندانش، عبیدالله،<ref>جمهرة انساب العرب، ص۷۷.</ref> [[عبدالرحمن]] <ref>امتاع الاسماع، ج۶، ص۲۵۷.</ref> و [[رمله]] (همسر [[عثمان]]<ref> الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.</ref> و پس از او همسر [[محمد بن مروان بن حکم]]) [[ثبت]] شده است.<ref>جمهرة انساب العرب، ص۷۷.</ref> شیبه با علنی شدن [[دعوت]] رسول خدا {{صل}} با [[جدیت]] فراوان همراه [[قریش]] به شیوه‌های گوناگون در [[آزار پیامبر]] کوشید <ref> سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.</ref> و [[اندرز]] وی در او اثر نکرد.<ref> التفسیر الکبیر، ج۳۱، ص۵۴.</ref> برخی، شیبه را همراه برادرش عتبه و دیگر سران قریش از مصادیق "مستهزئین" برشمرده‌اند.<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.</ref> عیبجویی از [[پیامبر]] {{صل}}،<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.</ref> ریختن سرگین و احشای حیوانات بر سر و شانه پیامبر {{صل}}،<ref>سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.</ref> [[مجادله]] با آن [[حضرت]]،<ref> اسباب النزول، ص۳۰۰؛ روض الجنان، ج۱۲، ص۲۸۷ - ۲۸۹؛ مجمع البیان، ج۶، ص۶۷۸.</ref>ممانعت از [[ارتباط]] حجگزاران با پیامبر {{صل}}در ایام [[حج]]،<ref>المحبّر، ص۱۶۰؛ الاعلام، ج۳، ص۱۸۱.</ref> نسبت دادن [[دروغ]]، فریبکاری،<ref>المغازی، ج۱، ص۳۳ - ۳۵.</ref> دیوانگی، ساحر بودن <ref>تفسیر مقاتل، ج۴، ص۴۰۳؛ زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.</ref> و [[کهانت]] <ref>زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.</ref>به آن حضرت از دیگر اقدامات او بود.


به گفته [[مورخان]]، وی چندین بار از [[ابوطالب]] خواست تا برادرزاده‌اش را از [[تبلیغ]] رسالتش باز دارد.<ref> سیره ابن اسحاق، ص۲۳۶؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۲۳.</ref> او از جمله ۷ نفری دانسته شده که [[پیامبر]]{{صل}}در [[مقام ابراهیم]] رو به [[کعبه]] آنان را [[نفرین]] کرد؛<ref> سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.</ref> نیز [[روایت]] شده [[رسول خدا]]{{صل}}در [[سفر به طائف]] ([[سال دهم بعثت]]) هنگامی که مورد [[آزار]] واذیت [[مشرکان]] قرار گرفت، کنار باغ [[شیبه]] و برادرش [[عتبه]] نشست و با دیدن آنان بسیار [[غمگین]] شد و ایشان را از [[دشمنان]] خود خواند <ref> السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۴ - ۳۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۶.</ref> در این [[سفر]] که [[عداس]]، [[غلام]] شیبه [[مسلمان]] شد، مورد [[شماتت]] و آزار شیبه قرار گرفت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۵؛ روض الجنان، ج۱۷، ص۲۷۷ - ۲۷۸.</ref>
به گفته [[مورخان]]، وی چندین بار از [[ابوطالب]] خواست تا برادرزاده‌اش را از [[تبلیغ]] رسالتش باز دارد.<ref> سیره ابن اسحاق، ص۲۳۶؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۲۳.</ref> او از جمله ۷ نفری دانسته شده که [[پیامبر]] {{صل}}در [[مقام ابراهیم]] رو به [[کعبه]] آنان را [[نفرین]] کرد؛<ref> سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.</ref> نیز [[روایت]] شده [[رسول خدا]] {{صل}}در [[سفر به طائف]] ([[سال دهم بعثت]]) هنگامی که مورد [[آزار]] واذیت [[مشرکان]] قرار گرفت، کنار باغ [[شیبه]] و برادرش [[عتبه]] نشست و با دیدن آنان بسیار [[غمگین]] شد و ایشان را از [[دشمنان]] خود خواند <ref> السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۴ - ۳۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۶.</ref> در این [[سفر]] که [[عداس]]، [[غلام]] شیبه [[مسلمان]] شد، مورد [[شماتت]] و آزار شیبه قرار گرفت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۵؛ روض الجنان، ج۱۷، ص۲۷۷ - ۲۷۸.</ref>


شیبه از عوامل مؤثر در توطئه‌های مشرکان [[مکه]] بر ضدّ رسول خدا{{صل}} بود، چنان که در نشست مشورتی [[دارالندوه]] (سال سیزدهم [[بعثت]]) و اتخاذ [[تصمیم]] به [[قتل]] آن [[حضرت]] شرکت کرد.<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۷۹ - ۲۸۰؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۱۷۵.</ref> شیبه از [[رهبران]] و نیز از [[اطعام]] کنندگان [[سپاه]] [[کفر]] در [[غزوه بدر]] دانسته شده است <ref>المغازی، ج۱، ص۱۲۸.</ref> که ۹ یا ۱۰ شتر <ref>امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.</ref> در نوبت خود <ref> المحبر، ص۱۶۲؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۵؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.</ref> نحر کرد. سرانجام شیبه در غزوه بدر و در [[نبرد تن به تن]] کشته شد.<ref>السیرة النبویه، ج ۱، ص ۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۴۲۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۱۷۱.</ref>
شیبه از عوامل مؤثر در توطئه‌های مشرکان [[مکه]] بر ضدّ رسول خدا {{صل}} بود، چنان که در نشست مشورتی [[دارالندوه]] (سال سیزدهم [[بعثت]]) و اتخاذ [[تصمیم]] به [[قتل]] آن [[حضرت]] شرکت کرد.<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۷۹ - ۲۸۰؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۱۷۵.</ref> شیبه از [[رهبران]] و نیز از [[اطعام]] کنندگان [[سپاه]] [[کفر]] در [[غزوه بدر]] دانسته شده است <ref>المغازی، ج۱، ص۱۲۸.</ref> که ۹ یا ۱۰ شتر <ref>امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.</ref> در نوبت خود <ref> المحبر، ص۱۶۲؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۵؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.</ref> نحر کرد. سرانجام شیبه در غزوه بدر و در [[نبرد تن به تن]] کشته شد.<ref>السیرة النبویه، ج ۱، ص ۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۴۲۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۱۷۱.</ref>


گزارش‌ها درباره [[قاتل]] وی متفاوت‌اند: بیشتر گزارش‌ها هلاک شیبه را به دست [[حمزه]] [[سیدالشهداء]] <ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۴۵؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۷۲.</ref> و برخی نیز قتل وی را به [[امیرمؤمنان]] [[امام علی]]{{ع}} و حمزه نسبت داده<ref>الطبقات، ج۲، ص۱۲؛ المغازی، ج۱، ص۶۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۹ - ۳۵۶.</ref> و آورده‌اند هنگامی که آن حضرت و حمزه به شیبه [[حمله]] کردند، این عمل، باعث [[خشم]] و حمله جمعی [[مشرکان]] شد.<ref>الدر المنثور، ج۳، ص۱۶۸.</ref> بر پایه گزارشی دیگر، کشتن [[شیبه]] تنها به دست [[امیرمؤمنان]] بود <ref>دلائل النبوه، ج۳، ص۷۱؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۱۷۱.</ref> و در [[نقلی]] دیگر به [[عبیدة]] بن [[حارث بن عبد المطلب]] نسبت داده شده است.<ref>المغازی، ج۱، ص۱۰۰؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۲.</ref> هنگام [[دفن]] اجساد مشرکان، جنازه شیبه و برخی دیگر از سران [[کفر]] در بدترین وضع، درون چاهی به نام قلیب افکنده شد <ref>روض الجنان، ج۴، ص۲۵۹؛ الکامل، ج۲، ص۱۲۹.</ref> و [[پیامبر]]{{صل}} هنگام حضور در کنار این [[چاه]]، با نام بردن از آنان، به [[سرزنش]] آنان پرداخت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۶۳۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ المغازی، ج۱، ص۱۱۲.</ref> کشته شدن شیبه و دیگر سران [[قریش]]، چنان برای پیامبر مهم بود که آن [[حضرت]] کسانی مانند [[زید بن حارثه]] و عبداللّه بن رواحه را برای رساندن این خبر به [[مدینه]] روانه کرد.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۱۳۲، ۱۸۷؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۳۰۴.</ref> برپایه برخی منابع، [[حیسمان بن عبداللّه خزاعی]]، نخستین کسی بود که خبر [[قتل]] شیبه و دیگر سران قریش را به [[مردم]] [[مکّه]] رساند<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶؛ الاغانی، ج۴، ص۳۹۷؛ الکامل، ج۲، ص۱۳۱.</ref>.<ref>[[محمد زاهدی مقدم |زاهدی مقدم، محمد]]، [[شیبة بن ربیعه (مقاله)|مقاله «شیبة بن ربیعه»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۶.</ref>
گزارش‌ها درباره [[قاتل]] وی متفاوت‌اند: بیشتر گزارش‌ها هلاک شیبه را به دست [[حمزه]] [[سیدالشهداء]] <ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۴۵؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۷۲.</ref> و برخی نیز قتل وی را به [[امیرمؤمنان]] [[امام علی]] {{ع}} و حمزه نسبت داده<ref>الطبقات، ج۲، ص۱۲؛ المغازی، ج۱، ص۶۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۹ - ۳۵۶.</ref> و آورده‌اند هنگامی که آن حضرت و حمزه به شیبه [[حمله]] کردند، این عمل، باعث [[خشم]] و حمله جمعی [[مشرکان]] شد.<ref>الدر المنثور، ج۳، ص۱۶۸.</ref> بر پایه گزارشی دیگر، کشتن [[شیبه]] تنها به دست [[امیرمؤمنان]] بود <ref>دلائل النبوه، ج۳، ص۷۱؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۱۷۱.</ref> و در [[نقلی]] دیگر به [[عبیدة]] بن [[حارث بن عبد المطلب]] نسبت داده شده است.<ref>المغازی، ج۱، ص۱۰۰؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۲.</ref> هنگام [[دفن]] اجساد مشرکان، جنازه شیبه و برخی دیگر از سران [[کفر]] در بدترین وضع، درون چاهی به نام قلیب افکنده شد <ref>روض الجنان، ج۴، ص۲۵۹؛ الکامل، ج۲، ص۱۲۹.</ref> و [[پیامبر]] {{صل}} هنگام حضور در کنار این [[چاه]]، با نام بردن از آنان، به [[سرزنش]] آنان پرداخت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۶۳۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ المغازی، ج۱، ص۱۱۲.</ref> کشته شدن شیبه و دیگر سران [[قریش]]، چنان برای پیامبر مهم بود که آن [[حضرت]] کسانی مانند [[زید بن حارثه]] و عبداللّه بن رواحه را برای رساندن این خبر به [[مدینه]] روانه کرد.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۱۳۲، ۱۸۷؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۳۰۴.</ref> برپایه برخی منابع، [[حیسمان بن عبداللّه خزاعی]]، نخستین کسی بود که خبر [[قتل]] شیبه و دیگر سران قریش را به [[مردم]] [[مکّه]] رساند<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶؛ الاغانی، ج۴، ص۳۹۷؛ الکامل، ج۲، ص۱۳۱.</ref>.<ref>[[محمد زاهدی مقدم |زاهدی مقدم، محمد]]، [[شیبة بن ربیعه (مقاله)|مقاله «شیبة بن ربیعه»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۶.</ref>


==شیبه در [[شأن نزول]] و گزارش‌های [[تفسیری]]==
== شیبه در [[شأن نزول]] و گزارش‌های [[تفسیری]] ==


== منابع ==
== منابع ==
خط ۱۹: خط ۱۶:
* [[پرونده:1100410.jpg|22px]] [[محمد زاهدی مقدم |زاهدی مقدم، محمد]]، [[شیبة بن ربیعه (مقاله)|مقاله «شیبة بن ربیعه»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶''']]
* [[پرونده:1100410.jpg|22px]] [[محمد زاهدی مقدم |زاهدی مقدم، محمد]]، [[شیبة بن ربیعه (مقاله)|مقاله «شیبة بن ربیعه»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}
== جستارهای وابسته ==


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۲۶: خط ۲۱:


[[رده:شیبة بن ربیعه]]
[[رده:شیبة بن ربیعه]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۱۳

مقدمه

شیبة بن ربیعه فرزند عبدشمس بن عبدمناف بن قصی[۱] از اشراف و بت پرستان قریش در جاهلیت [۲] و از دشمنان سرسخت پیامبر اکرم (ص) [۳] بود. برخی منابع سن وی را بیشتر از برادرش عتبه[۴] می‌دانند که وی نیز از دشمنان رسول خدا بود.[۵] نام همسر شیبه، ام‌شراک بنت واقدان از تیره بنی‌عامر قریش [۶] و نام‌های فرزندانش، عبیدالله،[۷] عبدالرحمن [۸] و رمله (همسر عثمان[۹] و پس از او همسر محمد بن مروان بن حکم) ثبت شده است.[۱۰] شیبه با علنی شدن دعوت رسول خدا (ص) با جدیت فراوان همراه قریش به شیوه‌های گوناگون در آزار پیامبر کوشید [۱۱] و اندرز وی در او اثر نکرد.[۱۲] برخی، شیبه را همراه برادرش عتبه و دیگر سران قریش از مصادیق "مستهزئین" برشمرده‌اند.[۱۳] عیبجویی از پیامبر (ص)،[۱۴] ریختن سرگین و احشای حیوانات بر سر و شانه پیامبر (ص)،[۱۵] مجادله با آن حضرت،[۱۶]ممانعت از ارتباط حجگزاران با پیامبر (ص)در ایام حج،[۱۷] نسبت دادن دروغ، فریبکاری،[۱۸] دیوانگی، ساحر بودن [۱۹] و کهانت [۲۰]به آن حضرت از دیگر اقدامات او بود.

به گفته مورخان، وی چندین بار از ابوطالب خواست تا برادرزاده‌اش را از تبلیغ رسالتش باز دارد.[۲۱] او از جمله ۷ نفری دانسته شده که پیامبر (ص)در مقام ابراهیم رو به کعبه آنان را نفرین کرد؛[۲۲] نیز روایت شده رسول خدا (ص)در سفر به طائف (سال دهم بعثت) هنگامی که مورد آزار واذیت مشرکان قرار گرفت، کنار باغ شیبه و برادرش عتبه نشست و با دیدن آنان بسیار غمگین شد و ایشان را از دشمنان خود خواند [۲۳] در این سفر که عداس، غلام شیبه مسلمان شد، مورد شماتت و آزار شیبه قرار گرفت.[۲۴]

شیبه از عوامل مؤثر در توطئه‌های مشرکان مکه بر ضدّ رسول خدا (ص) بود، چنان که در نشست مشورتی دارالندوه (سال سیزدهم بعثت) و اتخاذ تصمیم به قتل آن حضرت شرکت کرد.[۲۵] شیبه از رهبران و نیز از اطعام کنندگان سپاه کفر در غزوه بدر دانسته شده است [۲۶] که ۹ یا ۱۰ شتر [۲۷] در نوبت خود [۲۸] نحر کرد. سرانجام شیبه در غزوه بدر و در نبرد تن به تن کشته شد.[۲۹]

گزارش‌ها درباره قاتل وی متفاوت‌اند: بیشتر گزارش‌ها هلاک شیبه را به دست حمزه سیدالشهداء [۳۰] و برخی نیز قتل وی را به امیرمؤمنان امام علی (ع) و حمزه نسبت داده[۳۱] و آورده‌اند هنگامی که آن حضرت و حمزه به شیبه حمله کردند، این عمل، باعث خشم و حمله جمعی مشرکان شد.[۳۲] بر پایه گزارشی دیگر، کشتن شیبه تنها به دست امیرمؤمنان بود [۳۳] و در نقلی دیگر به عبیدة بن حارث بن عبد المطلب نسبت داده شده است.[۳۴] هنگام دفن اجساد مشرکان، جنازه شیبه و برخی دیگر از سران کفر در بدترین وضع، درون چاهی به نام قلیب افکنده شد [۳۵] و پیامبر (ص) هنگام حضور در کنار این چاه، با نام بردن از آنان، به سرزنش آنان پرداخت.[۳۶] کشته شدن شیبه و دیگر سران قریش، چنان برای پیامبر مهم بود که آن حضرت کسانی مانند زید بن حارثه و عبداللّه بن رواحه را برای رساندن این خبر به مدینه روانه کرد.[۳۷] برپایه برخی منابع، حیسمان بن عبداللّه خزاعی، نخستین کسی بود که خبر قتل شیبه و دیگر سران قریش را به مردم مکّه رساند[۳۸].[۳۹]

شیبه در شأن نزول و گزارش‌های تفسیری

منابع

پانویس

  1. السیرة النبویه، ج۱، ص۷۰۹؛ النسب، ص۲۰۲؛ جمهرة انساب العرب، ص۷۶؛ الطبقات، ج۸، ص۱۹۰؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۲۶۴.
  2. السیرة النبویه، ج۲، ص۶۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۷۰؛ الاغانی، ج۴، ص۳۸۸.
  3. سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴، ۱۹۷؛ تفسیر قرطبی، ج۱۲، ص ۱۷.
  4. انساب الاشراف، ج۱، ص۱۷۲.
  5. المغازی، ج۱، ص۷۰.
  6. الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.
  7. جمهرة انساب العرب، ص۷۷.
  8. امتاع الاسماع، ج۶، ص۲۵۷.
  9. الطبقات، ج۸، ص۱۹۰.
  10. جمهرة انساب العرب، ص۷۷.
  11. سیره ابن اسحاق، ص۱۴۴؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.
  12. التفسیر الکبیر، ج۳۱، ص۵۴.
  13. سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.
  14. سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱؛ روح المعانی، ج۸، ص۱۹۶.
  15. سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.
  16. اسباب النزول، ص۳۰۰؛ روض الجنان، ج۱۲، ص۲۸۷ - ۲۸۹؛ مجمع البیان، ج۶، ص۶۷۸.
  17. المحبّر، ص۱۶۰؛ الاعلام، ج۳، ص۱۸۱.
  18. المغازی، ج۱، ص۳۳ - ۳۵.
  19. تفسیر مقاتل، ج۴، ص۴۰۳؛ زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.
  20. زاد المسیر، ج۲، ص۵۴۴.
  21. سیره ابن اسحاق، ص۲۳۶؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۴۱۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۲۳.
  22. سیره ابن اسحاق، ص۲۱۱.
  23. السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۴ - ۳۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۶.
  24. السیرة النبویه، ج۱، ص۴۲۱؛ المغازی، ج۱، ص۳۵؛ روض الجنان، ج۱۷، ص۲۷۷ - ۲۷۸.
  25. شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۷۹ - ۲۸۰؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۱۷۵.
  26. المغازی، ج۱، ص۱۲۸.
  27. امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.
  28. المحبر، ص۱۶۲؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۵؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۸۸.
  29. السیرة النبویه، ج ۱، ص ۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۴۲۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۱۷۱.
  30. السیرة النبویه، ج۱، ص۶۲۵، ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۴۵؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۷۲.
  31. الطبقات، ج۲، ص۱۲؛ المغازی، ج۱، ص۶۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۹ - ۳۵۶.
  32. الدر المنثور، ج۳، ص۱۶۸.
  33. دلائل النبوه، ج۳، ص۷۱؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱، ص۱۷۱.
  34. المغازی، ج۱، ص۱۰۰؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۵۱۲.
  35. روض الجنان، ج۴، ص۲۵۹؛ الکامل، ج۲، ص۱۲۹.
  36. السیرة النبویه، ج۱، ص۶۳۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ المغازی، ج۱، ص۱۱۲.
  37. تاریخ طبری، ج۲، ص۴۵۸؛ دلائل النبوه، ج۳، ص۱۳۲، ۱۸۷؛ البدایه و النهایه، ج۳، ص۳۰۴.
  38. السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۶؛ الاغانی، ج۴، ص۳۹۷؛ الکامل، ج۲، ص۱۳۱.
  39. زاهدی مقدم، محمد، مقاله «شیبة بن ربیعه»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۶.