آیةالكرسی در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۹

مقدمه

در روایات و نزد مشهور فقها، آیة الکرسی تنها این آیه است: ﴿اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِندَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ يَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ﴾^[۱].^[۲]

این‏ آیه از سوی پیامبر (ص) و ائمّه (ع) به همین نام خوانده شده است. در روایات از آیة الکرسی به عنوان با عظم‌ترین آیه قرآن و رأس آن تعبیر شده است^[۳].

از آیة الکرسی به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات و حج سخن رفته است.

قرائت آیة الکرسی بعد از وضو^[۴] بر بالین محتضر^[۵]، هنگام دفن میّت^[۶]، پس از نمازهای واجب^[۷]، هنگام پوشیدن لباس نو^[۸]، هنگام خواب، در سفر^[۹] و زمان رسیدن حاجی به عرفات برای وقوف^[۱۰]، مستحب است.

قرائت آیه یاد شده در بعضی نمازهای مستحب، مانند نماز غدیر^[۱۱]، نماز شب اول قبر^[۱۲] و نماز اَعرابی^[۱۳] وارد شده است و نیز قرائت آن در نافله‌‏های ظهر و رکعت دوم از دو رکعت نافله بین مغرب و عشا و رکعت نخست نماز وُتَیره مستحب است^[۱۴] اگر ارتفاع سقف اتاق بیشتر از هشت ذراع باشد، نوشتن آیة الکرسی رأس هشت ذراع یا بالاتر از آن مستحب است^[۱۵].

قرائت آیة الکرسی، هنگام تخلّی کراهت ندارد^[۱۶]^[۱۷]

منابع

هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت

پانویس

↑ «خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست که او را چرت و خواب فرا نمی‌گیرد، همه آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن اوست، کیست که جز به اذن وی نزد او شفاعت آورد؛ به آشکار و پنهان آنان داناست و آنان بر چیزی از دانش وی جز آنچه او بخواهد چیرگی ندارند؛ اریکه او گستره آسمان‌ها و زمین است و نگاهداشت آنها بر وی دشوار نیست و او فرازمند سترگ است» سوره بقره، آیه ۲۵۵.
↑ جواهر الکلام، ج۱۲، ص۲۱۵.
↑ المیزان، ج۲، ص۳۳۷.
↑ العروة‏الوثقی، ج۱، ص۲۰۰.
↑ العروة‏الوثقی، ج۱، ص۳۷۵.
↑ الحدائق‏ الناضرة، ج۴، ص۱۰۵.
↑ مجمع الفائدة، ج۲، ص۳۱۵.
↑ کشف الغطاء، ج۳، ص۳۸.
↑ العروة‏الوثقی، ج۲، ص۴۱۴.
↑ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۵۴.
↑ جواهرالکلام، ج۱۲، ص۲۱۴.
↑ العروة الوثقی، ج۲، ص۱۰۴.
↑ جامع المقاصد، ج۲، ص۴۸۷.
↑ کشف اللثام، ج۴، ص۵۷ ـ ۵۸؛ جواهر الکلام، ج۷، ص۴۳.
↑ وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۱۲ ـ ۳۱۳.
↑ العروة الوثقی، ج۱، ص۱۸۱.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص ۱۷۴.

[1] «خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست که او را چرت و خواب فرا نمی‌گیرد، همه آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن اوست، کیست که جز به اذن وی نزد او شفاعت آورد؛ به آشکار و پنهان آنان داناست و آنان بر چیزی از دانش وی جز آنچه او بخواهد چیرگی ندارند؛ اریکه او گستره آسمان‌ها و زمین است و نگاهداشت آنها بر وی دشوار نیست و او فرازمند سترگ است» سوره بقره، آیه ۲۵۵.

[2] جواهر الکلام، ج۱۲، ص۲۱۵.

[3] المیزان، ج۲، ص۳۳۷.

[4] العروة‏الوثقی، ج۱، ص۲۰۰.

[5] العروة‏الوثقی، ج۱، ص۳۷۵.

[6] الحدائق‏ الناضرة، ج۴، ص۱۰۵.

[7] مجمع الفائدة، ج۲، ص۳۱۵.

[8] کشف الغطاء، ج۳، ص۳۸.

[9] العروة‏الوثقی، ج۲، ص۴۱۴.

[10] جواهرالکلام، ج۱۹، ص۵۴.

[11] جواهرالکلام، ج۱۲، ص۲۱۴.

[12] العروة الوثقی، ج۲، ص۱۰۴.

[13] جامع المقاصد، ج۲، ص۴۸۷.

[14] کشف اللثام، ج۴، ص۵۷ ـ ۵۸؛ جواهر الکلام، ج۷، ص۴۳.

[15] وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۱۲ ـ ۳۱۳.

[16] العروة الوثقی، ج۱، ص۱۸۱.

[17] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص ۱۷۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
+{{مدخل مرتبط
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[آیةالكرسی]] است. "'''[[آیةالكرسی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+| موضوع مرتبط = آیةالكرسی
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[آیةالكرسی در قرآن]] - [[آیةالكرسی در حدیث]] - [[آیةالكرسی در علوم قرآنی]] - [[آیةالكرسی در فقه اسلامی]] - [[آیةالكرسی در کلام اسلامی]] - [[آیةالكرسی در معارف و سیره رضوی]]</div>
+| عنوان مدخل  = آیةالكرسی
+| مداخل مرتبط = [[آیةالكرسی در تفسیر و علوم قرآنی]] - [[آیةالكرسی در فقه اسلامی]] - [[آیةالكرسی در معارف و سیره رضوی]]
+| پرسش مرتبط  =
+}}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-در [[روایات]] و نزد مشهور [[فقها]]، [[آیة الکرسی]] تنها این [[آیه]] است: {{متن قرآن|اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا یَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ}}<ref>«خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست که او را چرت و خواب فرا نمی‌گیرد، همه آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن اوست، کیست که جز به اذن وی نزد او شفاعت آورد؛ به آشکار و پنهان آنان داناست و آنان بر چیزی از دانش وی جز آنچه او بخواهد چیرگی ندارند؛ اریکه او گستره آسمان‌ها و زمین است و نگاهداشت آنها بر وی دشوار نیست و او فرازمند سترگ است» سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref> <ref>جواهر الکلام، ج۱۲، ص:۲۱۵.</ref>
+در [[روایات]] و نزد مشهور [[فقها]]، [[آیة الکرسی]] تنها این [[آیه]] است: {{متن قرآن|اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِندَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ يَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ}}<ref>«خداوند است که هیچ خدایی جز آن زنده پایدار نیست که او را چرت و خواب فرا نمی‌گیرد، همه آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن اوست، کیست که جز به اذن وی نزد او شفاعت آورد؛ به آشکار و پنهان آنان داناست و آنان بر چیزی از دانش وی جز آنچه او بخواهد چیرگی ندارند؛ اریکه او گستره آسمان‌ها و زمین است و نگاهداشت آنها بر وی دشوار نیست و او فرازمند سترگ است» سوره بقره، آیه ۲۵۵.</ref>.<ref>جواهر الکلام، ج۱۲، ص۲۱۵.</ref>
-این‏ آیه از سوی [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمّه]]{{عم}} به همین نام خوانده شده است. در روایات از آیة الکرسی به عنوان با عظم‌ترین [[آیه قرآن]] و رأس آن تعبیر شده است. <ref>المیزان، ج۲، ص:۳۳۷</ref>
+این‏ آیه از سوی [[پیامبر]] {{صل}} و [[ائمّه]] {{عم}} به همین نام خوانده شده است. در روایات از آیة الکرسی به عنوان با عظم‌ترین [[آیه قرآن]] و رأس آن تعبیر شده است<ref>المیزان، ج۲، ص۳۳۷.</ref>.
 از آیة الکرسی به مناسبت در باب‌های [[طهارت]]، [[صلات]] و [[حج]] سخن رفته است.
-[[قرائت]] آیة الکرسی بعد از [[وضو]]، <ref>العروة‏الوثقی، ج۱، ص: ۲۰۰.</ref> بر بالین محتضر<ref>العروة‏الوثقی، ج۱، ص:۳۷۵.</ref>، هنگام [[دفن]] میّت، <ref>الحدائق‏ الناضرة، ج۴، ص:۱۰۵</ref> پس از نمازهای [[واجب]]، <ref>مجمع الفائدة، ج۲، ص:۳۱۵</ref> هنگام [[پوشیدن لباس]] نو، <ref>کشف الغطاء، ج۳، ص:۳۸</ref> هنگام [[خواب]]، در [[سفر]] <ref>العروة‏الوثقی، ج۲، ص:۴۱۴</ref> و [[زمان]] رسیدن [[حاجی]] به [[عرفات]]  برای وقوف <ref>جواهرالکلام، ج۱۹، ص:۵۴</ref>، [[مستحب]] است.
+[[قرائت]] آیة الکرسی بعد از [[وضو]]<ref>العروة‏الوثقی، ج۱، ص۲۰۰.</ref> بر بالین محتضر<ref>العروة‏الوثقی، ج۱، ص۳۷۵.</ref>، هنگام [[دفن]] میّت<ref>الحدائق‏ الناضرة، ج۴، ص۱۰۵.</ref>، پس از نمازهای [[واجب]]<ref>مجمع الفائدة، ج۲، ص۳۱۵.</ref>، هنگام پوشیدن لباس نو<ref>کشف الغطاء، ج۳، ص۳۸.</ref>، هنگام [[خواب]]، در [[سفر]]<ref>العروة‏الوثقی، ج۲، ص۴۱۴.</ref> و [[زمان]] رسیدن [[حاجی]] به [[عرفات]] برای وقوف<ref>جواهرالکلام، ج۱۹، ص۵۴.</ref>، [[مستحب]] است.
-قرائت آیه یاد شده در بعضی [[نمازهای مستحب]]، مانند [[نماز غدیر]] <ref>جواهرالکلام، ج۱۲، ص:۲۱۴</ref>، نماز [[شب اول قبر]] <ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۰۴</ref> و نماز اَعرابی <ref>جامع المقاصد، ج۲، ص:۴۸۷</ref>  وارد شده است و نیز قرائت آن در نافله‌‏های ظهر و رکعت دوم از دو رکعت [[نافله]] بین [[مغرب]] و عشا و رکعت نخست [[نماز]] وُتَیره [[مستحب]] است. <ref>کشف اللثام، ج۴، ص:۵۷ ـ ۵۸؛ جواهر الکلام، ج۷، ص:۴۳</ref> اگر ارتفاع سقف اتاق بیشتر از هشت ذراع باشد، [[نوشتن]] [[آیة الکرسی]] رأس هشت ذراع یا بالاتر از آن مستحب است. <ref>وسائل الشیعة، ج۵، ص:۳۱۲ ـ ۳۱۳</ref>
+قرائت آیه یاد شده در بعضی [[نمازهای مستحب]]، مانند نماز غدیر<ref>جواهرالکلام، ج۱۲، ص۲۱۴.</ref>، نماز شب اول قبر<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۰۴.</ref> و نماز اَعرابی<ref>جامع المقاصد، ج۲، ص۴۸۷.</ref> وارد شده است و نیز قرائت آن در نافله‌‏های ظهر و رکعت دوم از دو رکعت [[نافله]] بین [[مغرب]] و عشا و رکعت نخست [[نماز]] وُتَیره [[مستحب]] است<ref>کشف اللثام، ج۴، ص۵۷ ـ ۵۸؛ جواهر الکلام، ج۷، ص۴۳.</ref> اگر ارتفاع سقف اتاق بیشتر از هشت ذراع باشد، نوشتن [[آیة الکرسی]] رأس هشت ذراع یا بالاتر از آن مستحب است<ref>وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۱۲ ـ ۳۱۳.</ref>.
-[[قرائت]] آیة الکرسی، هنگام تخلّی  [[کراهت]] ندارد<ref>العروة الوثقی، ج۱، ص:۱۸۱.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۱۷۴.</ref>
+[[قرائت]] آیة الکرسی، هنگام تخلّی [[کراهت]] ندارد<ref>العروة الوثقی، ج۱، ص۱۸۱.</ref><ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]]، ج۱، ص ۱۷۴.</ref>
-== جستارهای وابسته ==
 == منابع ==