حقوق مردم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{مدخل‌های وابسته}} +{{مدخل وابسته}})) |
(←پانویس) |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = حق | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[حقوق مردم در فقه سیاسی]] | پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
همه [[انسان‌ها]]، از آن جهت که انسانند، دارای [[حقوقی]] هستند که حیثیت [[اجتماعی]]، [[تابعیت]]، نژاد، رنگ و جنس در آن نقشی ندارد. این [[حقوق]] را [[حقوق مردم]] یا "حق الناس" می‌گویند. [[اسلام]] تمامی [[حقوق انسان]] را مورد توجه قرار داده و می‌گوید: "همه [[انسان‌ها]] در [[حق حیات]]، [[حق کرامت]] ذاتی، [[حق کار و فعالیت]]، [[حق تعلیم و تربیت]]، [[حق آزادی]] و مانند آنها مساوی‌اند. در مقابل، [[دولت‌ها]] و [[حکومت‌ها]]، موظف‌اند تا این عطای خداوندی را در برابر هرگونه تعدّی و تعرض [[حفظ]] و تضمین نمایند"<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا}} «از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷؛ {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا}} «و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشته‌ایم و آنان را در خشکی و دریا (بر مرکب) سوار کرده‌ایم و به آنان از چیزهای پاکیزه روزی داده‌ایم و آنان را بر بسیاری از آنچه آفریده‌ایم، نیک برتری بخشیده‌ایم» سوره اسراء، آیه ۷۰؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ}} «ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳؛ الوافی، ج۱۴، ص۲۰؛ حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام، ص۲۶۵.</ref>. نخستین منادی [[حقوق انسان]]، [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} بود که [[احیاگر]] [[خداپرستی]] و [[رهایی]] [[بشر]] از زنجیر [[عبودیت]] غیرتوحیدی است<ref>{{متن قرآن|هَذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ وَلِيُنْذَرُوا بِهِ وَلِيَعْلَمُوا أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ}} «این پیام رسانی برای مردم است تا بدان هشدار داده شوند و تا بدانند که او خدایی یگانه است و تا خردمندان در یاد گیرند» سوره ابراهیم، آیه ۵۲.</ref>. | همه [[انسان‌ها]]، از آن جهت که انسانند، دارای [[حقوقی]] هستند که حیثیت [[اجتماعی]]، [[تابعیت]]، نژاد، رنگ و جنس در آن نقشی ندارد. این [[حقوق]] را [[حقوق مردم]] یا "حق الناس" می‌گویند. [[اسلام]] تمامی [[حقوق انسان]] را مورد توجه قرار داده و می‌گوید: "همه [[انسان‌ها]] در [[حق حیات]]، [[حق کرامت]] ذاتی، [[حق کار و فعالیت]]، [[حق تعلیم و تربیت]]، [[حق آزادی]] و مانند آنها مساوی‌اند. در مقابل، [[دولت‌ها]] و [[حکومت‌ها]]، موظف‌اند تا این عطای خداوندی را در برابر هرگونه تعدّی و تعرض [[حفظ]] و تضمین نمایند"<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا}} «از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷؛ {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا}} «و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشته‌ایم و آنان را در خشکی و دریا (بر مرکب) سوار کرده‌ایم و به آنان از چیزهای پاکیزه روزی داده‌ایم و آنان را بر بسیاری از آنچه آفریده‌ایم، نیک برتری بخشیده‌ایم» سوره اسراء، آیه ۷۰؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ}} «ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳؛ الوافی، ج۱۴، ص۲۰؛ حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام، ص۲۶۵.</ref>. نخستین منادی [[حقوق انسان]]، [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} بود که [[احیاگر]] [[خداپرستی]] و [[رهایی]] [[بشر]] از زنجیر [[عبودیت]] غیرتوحیدی است<ref>{{متن قرآن|هَذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ وَلِيُنْذَرُوا بِهِ وَلِيَعْلَمُوا أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ}} «این پیام رسانی برای مردم است تا بدان هشدار داده شوند و تا بدانند که او خدایی یگانه است و تا خردمندان در یاد گیرند» سوره ابراهیم، آیه ۵۲.</ref>. | ||
حق الناس در [[فقه قضایی]]، نقطه مقابل [[حق الله]] بوده و [[حق الله]] [[حاکمیت خداوند]] است بر بازخواست [[بندگان]] و یا [[تسامح]] نسبت به انجام یا ترک فعلی که در مورد آن امر یا [[نهی]] شده است. به عبارت دیگر، هر جرمی که باعث تضرر شخص یا اشخاصی خاص می‌شود (مانند [[سرقت]])، حق الناس و هر جرمی که موجب اخلال و اختلال در [[نظم]] گردد و آسیب بر [[مصالح اجتماعی]] و [[حقوق عمومی]] وارد آید، [[حق الله]] محسوب می‌گردد؛ نظیر محاربه<ref>وسایل الشیعه، ج۱۸، ص۳۴۶-۳۴۳، باب ۲۲، حدیث ۱؛ جواهر الکلام؛ الاشباه النظایر، ص۲۶۲؛ احکام السلطانیه، ماوردی، ص۷۱-۷۰؛ الفروق، ج۱، ص۱۴۰.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۸۲.</ref>. | حق الناس در [[فقه قضایی]]، نقطه مقابل [[حق الله]] بوده و [[حق الله]] [[حاکمیت خداوند]] است بر بازخواست [[بندگان]] و یا [[تسامح]] نسبت به انجام یا ترک فعلی که در مورد آن امر یا [[نهی]] شده است. به عبارت دیگر، هر جرمی که باعث تضرر شخص یا اشخاصی خاص می‌شود (مانند [[سرقت]])، حق الناس و هر جرمی که موجب اخلال و اختلال در [[نظم]] گردد و آسیب بر [[مصالح اجتماعی]] و [[حقوق عمومی]] وارد آید، [[حق الله]] محسوب می‌گردد؛ نظیر محاربه<ref>وسایل الشیعه، ج۱۸، ص۳۴۶-۳۴۳، باب ۲۲، حدیث ۱؛ جواهر الکلام؛ الاشباه النظایر، ص۲۶۲؛ احکام السلطانیه، ماوردی، ص۷۱-۷۰؛ الفروق، ج۱، ص۱۴۰.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۸۲.</ref>. | ||
==[[حقوق بشر]]== | |||
==[[حقوق بین‌الملل]]== | |||
==[[حقوق خصوصی]]== | |||
==[[حقوق عمومی]]== | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژه‌نامه فقه سیاسی''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[حقوق بشر]] | * [[حقوق بشر]] | ||
* [[حقوق و وظایف متقابل مردم و دولت]] | * [[حقوق و وظایف متقابل مردم و دولت]] | ||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:حق]] | ||
[[رده: | [[رده:حقوق]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث حق است. حقوق مردم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حقوق مردم در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
همه انسان‌ها، از آن جهت که انسانند، دارای حقوقی هستند که حیثیت اجتماعی، تابعیت، نژاد، رنگ و جنس در آن نقشی ندارد. این حقوق را حقوق مردم یا "حق الناس" می‌گویند. اسلام تمامی حقوق انسان را مورد توجه قرار داده و می‌گوید: "همه انسان‌ها در حق حیات، حق کرامت ذاتی، حق کار و فعالیت، حق تعلیم و تربیت، حق آزادی و مانند آنها مساوی‌اند. در مقابل، دولت‌ها و حکومت‌ها، موظف‌اند تا این عطای خداوندی را در برابر هرگونه تعدّی و تعرض حفظ و تضمین نمایند"[۱]. نخستین منادی حقوق انسان، حضرت ابراهیم (ع) بود که احیاگر خداپرستی و رهایی بشر از زنجیر عبودیت غیرتوحیدی است[۲].
حق الناس در فقه قضایی، نقطه مقابل حق الله بوده و حق الله حاکمیت خداوند است بر بازخواست بندگان و یا تسامح نسبت به انجام یا ترک فعلی که در مورد آن امر یا نهی شده است. به عبارت دیگر، هر جرمی که باعث تضرر شخص یا اشخاصی خاص می‌شود (مانند سرقت)، حق الناس و هر جرمی که موجب اخلال و اختلال در نظم گردد و آسیب بر مصالح اجتماعی و حقوق عمومی وارد آید، حق الله محسوب می‌گردد؛ نظیر محاربه[۳][۴].
حقوق بشر
حقوق بین‌الملل
حقوق خصوصی
حقوق عمومی
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ﴿إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا﴾ «از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷؛ ﴿وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا﴾ «و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشته‌ایم و آنان را در خشکی و دریا (بر مرکب) سوار کرده‌ایم و به آنان از چیزهای پاکیزه روزی داده‌ایم و آنان را بر بسیاری از آنچه آفریده‌ایم، نیک برتری بخشیده‌ایم» سوره اسراء، آیه ۷۰؛ ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ﴾ «ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، به راستی خداوند دانایی آگاه است» سوره حجرات، آیه ۱۳؛ الوافی، ج۱۴، ص۲۰؛ حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام، ص۲۶۵.
- ↑ ﴿هَذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ وَلِيُنْذَرُوا بِهِ وَلِيَعْلَمُوا أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ﴾ «این پیام رسانی برای مردم است تا بدان هشدار داده شوند و تا بدانند که او خدایی یگانه است و تا خردمندان در یاد گیرند» سوره ابراهیم، آیه ۵۲.
- ↑ وسایل الشیعه، ج۱۸، ص۳۴۶-۳۴۳، باب ۲۲، حدیث ۱؛ جواهر الکلام؛ الاشباه النظایر، ص۲۶۲؛ احکام السلطانیه، ماوردی، ص۷۱-۷۰؛ الفروق، ج۱، ص۱۴۰.
- ↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۸۲.