باقیات صالحات: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[باقیات صالحات در قرآن]] - [[باقیات صالحات در حدیث]] - [[باقیات صالحات در اخلاق اسلامی]] - [[باقیات صالحات در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = باقیات صالحات (پرسش)}} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[باقیات صالحات در قرآن]] - [[باقیات صالحات در حدیث]] - [[باقیات صالحات در اخلاق اسلامی]] - [[باقیات صالحات در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = باقیات صالحات (پرسش)}} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
در دو [[آیه]] از دو [[سوره]] [[قرآن کریم]] که هر دوی‌شان در [[مکه]] نازل شده، کلمه {{متن قرآن|الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}} ذکر شده است: یکی آیه ۲۶ [[سوره کهف]]، و دیگری آیه ۷۶ [[سوره مریم]]. ما در این جا به طریق معمول خود در این امر، ابتدا [[آیات]] را به ترتیب مصحفی آن، تنظیم نموده و پس از آن، به تحقیق در معنای باقیات صالحات، و سپس به تحقیق [[تفسیری]] آن از کتب [[تفسیر]] [[علمای شیعه]] و [[اهل تسنن]] پرداخته و بعد به تفسیر [[روایی]] آن از کتب تفسیر روایی [[شیعی]] و [[سنی]] می‌پردازیم و سرانجام هم به [[فضل الهی]]، با [[تدبر]] در آیات مذکور آنها را مورد دقت و [[تأمل]] قرار می‌دهیم.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۲۶۵.</ref> | در دو [[آیه]] از دو [[سوره]] [[قرآن کریم]] که هر دوی‌شان در [[مکه]] نازل شده، کلمه {{متن قرآن|الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}} ذکر شده است: یکی آیه ۲۶ [[سوره کهف]]، و دیگری آیه ۷۶ [[سوره مریم]]. ما در این جا به طریق معمول خود در این امر، ابتدا [[آیات]] را به ترتیب مصحفی آن، تنظیم نموده و پس از آن، به تحقیق در معنای باقیات صالحات، و سپس به تحقیق [[تفسیری]] آن از کتب [[تفسیر]] [[علمای شیعه]] و [[اهل تسنن]] پرداخته و بعد به تفسیر [[روایی]] آن از کتب تفسیر روایی [[شیعی]] و [[سنی]] می‌پردازیم و سرانجام هم به [[فضل الهی]]، با [[تدبر]] در آیات مذکور آنها را مورد دقت و [[تأمل]] قرار می‌دهیم.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۲۶۵.</ref> | ||
==معنای باقیات صالحات== | == معنای باقیات صالحات == | ||
راغب در مفردات فرموده: بقاء، [[ثابت]] بودن شیء بر حالت اولیه بوده و ضدّ فناست، و باقی، بر دو قسم است: باقی بنفسه که [[مقید]] به [[زمان]] نیست (بلکه خود [[خالق]] زمان است) و او همان [[باری تعالی]] است و بر او فنا صحیح نیست، و باقی به غیر خود، و او به جز باری تعالی است و فنا بر آن صحیح باشد. باقی بالله نیز بر دو قسم است: باقی بشخصه تا اینکه [[خدای تعالی]] بخواهد آن را فنا کند، مانند بقای اجرام آسمانی، و باقی بنوعه و جنسه بدون شخص و جزئش، مانند: [[انسان]] و حیوان؛ همچنین در [[آخرت]]، باقی بشخصه است، مانند: [[اهل بهشت]] که آنان نه برای مدتی، بلکه تا ابد ماندنی هستند؛ چنان‌که [[خدای عزوجل]] فرمود: {{متن قرآن|خَالِدِينَ فِيهَا}}<ref>«در آن جاودانند» سوره بقره، آیه ۱۶۲.</ref>، و قسم دیگر باقی به‌نوعه و جنسه است؛ چنان‌که از [[پیامبر]]{{صل}} [[روایت]] شده که: {{متن حدیث|أَنَّ ثِمَارَ أَهْلِ الْجَنَّةِ يَقْطِفُهَا أَهْلُهَا وَ يَأْكُلُونَهَا ثُمَّ تَخَلَّفَ مَكَانَهَا مِثْلُهَا}}: البته، میوه‌های [[بهشت]] را [[اهل]] آن چیده و آن را می‌خورند و پس از آن، مانند آنها در جای آن میوه‌ها جایگزین می‌گردد. به همین جهت است که آنچه در [[آخرت]] می‌باشد، دایمی بوده و خدای عزوجل درباره آن فرمود: {{متن قرآن|وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى}}<ref>«و آنچه نزد خداوند است بهتر و پایاتر است، آیا خرد نمی‌ورزید؟» سوره قصص، آیه ۶۰.</ref>، و نیز قوله تعالی: {{متن قرآن|وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}}<ref>«دارایی و پسران زیور زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته در نزد پروردگارت در پاداش و امید (به آینده) بهتر است» سوره کهف، آیه ۴۶.</ref>، آنچه از [[اعمال]] است که [[پاداش]] آن برای [[انسان]] باقی می‌ماند و آن، [[تفسیر]] به نمازهای پنج‌گانه شده است و گفته‌اند که آن، {{متن حدیث|سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ}} است و صحیح آن است که آن، شامل هر عبادتی است که در آن [[قصد قربت]] به [[خدای متعال]] شده باشد، و بر این مبناست فرموده خدای متعال: {{متن قرآن|بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ}}<ref>«برنهاده خداوند برای شما بهتر است» سوره هود، آیه ۸۶.</ref>، و آن را به [[الله]] تعالی اضافه گردانیده<ref>مفردات، ص۵۴-۵۵.</ref>. | راغب در مفردات فرموده: بقاء، [[ثابت]] بودن شیء بر حالت اولیه بوده و ضدّ فناست، و باقی، بر دو قسم است: باقی بنفسه که [[مقید]] به [[زمان]] نیست (بلکه خود [[خالق]] زمان است) و او همان [[باری تعالی]] است و بر او فنا صحیح نیست، و باقی به غیر خود، و او به جز باری تعالی است و فنا بر آن صحیح باشد. باقی بالله نیز بر دو قسم است: باقی بشخصه تا اینکه [[خدای تعالی]] بخواهد آن را فنا کند، مانند بقای اجرام آسمانی، و باقی بنوعه و جنسه بدون شخص و جزئش، مانند: [[انسان]] و حیوان؛ همچنین در [[آخرت]]، باقی بشخصه است، مانند: [[اهل بهشت]] که آنان نه برای مدتی، بلکه تا ابد ماندنی هستند؛ چنان‌که [[خدای عزوجل]] فرمود: {{متن قرآن|خَالِدِينَ فِيهَا}}<ref>«در آن جاودانند» سوره بقره، آیه ۱۶۲.</ref>، و قسم دیگر باقی به‌نوعه و جنسه است؛ چنان‌که از [[پیامبر]] {{صل}} [[روایت]] شده که: {{متن حدیث|أَنَّ ثِمَارَ أَهْلِ الْجَنَّةِ يَقْطِفُهَا أَهْلُهَا وَ يَأْكُلُونَهَا ثُمَّ تَخَلَّفَ مَكَانَهَا مِثْلُهَا}}: البته، میوه‌های [[بهشت]] را [[اهل]] آن چیده و آن را می‌خورند و پس از آن، مانند آنها در جای آن میوه‌ها جایگزین می‌گردد. به همین جهت است که آنچه در [[آخرت]] می‌باشد، دایمی بوده و خدای عزوجل درباره آن فرمود: {{متن قرآن|وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى}}<ref>«و آنچه نزد خداوند است بهتر و پایاتر است، آیا خرد نمی‌ورزید؟» سوره قصص، آیه ۶۰.</ref>، و نیز قوله تعالی: {{متن قرآن|وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}}<ref>«دارایی و پسران زیور زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته در نزد پروردگارت در پاداش و امید (به آینده) بهتر است» سوره کهف، آیه ۴۶.</ref>، آنچه از [[اعمال]] است که [[پاداش]] آن برای [[انسان]] باقی می‌ماند و آن، [[تفسیر]] به نمازهای پنج‌گانه شده است و گفته‌اند که آن، {{متن حدیث|سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ}} است و صحیح آن است که آن، شامل هر عبادتی است که در آن [[قصد قربت]] به [[خدای متعال]] شده باشد، و بر این مبناست فرموده خدای متعال: {{متن قرآن|بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ}}<ref>«برنهاده خداوند برای شما بهتر است» سوره هود، آیه ۸۶.</ref>، و آن را به [[الله]] تعالی اضافه گردانیده<ref>مفردات، ص۵۴-۵۵.</ref>. | ||
فخرالدین در مجمع‌البحرین فرموده: قوله تعالی: {{متن قرآن|وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}}، را گفته‌اند: آن، اعمالی است که پاداش آن باقی می‌ماند، و گفته اند: آن، نمازهای پنج‌گانه است: و گفته‌اند: آن، {{متن حدیث|سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ}} است، و از بعضی [[مفسرین]] [[خاصه]] و [[عامه]] درباره قوله: {{متن قرآن|الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلًا}}<ref>«دارایی و پسران زیور زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته در نزد پروردگارت در پاداش و امید (به آینده) بهتر است» سوره کهف، آیه ۴۶.</ref>، آمده است که مراد از آن، [[اعمال]] خیر است. پس البته که ثمره آن تا ابدالابدین باقی می‌ماند. پس آن است باقیات، و معنای {{متن قرآن|خَيْرٌ أَمَلًا}} این است که فاعل آن در [[آخرت]] به آن می‌رسد، آن چیزی را که در [[دنیا]] آرزوی رسیدن به آن را داشته، و آنچه در “خیر” آمده است، همان {{متن قرآن|الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}} است<ref>مجمع البحرین، ص۱۲.</ref>. | فخرالدین در مجمع‌البحرین فرموده: قوله تعالی: {{متن قرآن|وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}}، را گفته‌اند: آن، اعمالی است که پاداش آن باقی می‌ماند، و گفته اند: آن، نمازهای پنج‌گانه است: و گفته‌اند: آن، {{متن حدیث|سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ}} است، و از بعضی [[مفسرین]] [[خاصه]] و [[عامه]] درباره قوله: {{متن قرآن|الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلًا}}<ref>«دارایی و پسران زیور زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته در نزد پروردگارت در پاداش و امید (به آینده) بهتر است» سوره کهف، آیه ۴۶.</ref>، آمده است که مراد از آن، [[اعمال]] خیر است. پس البته که ثمره آن تا ابدالابدین باقی می‌ماند. پس آن است باقیات، و معنای {{متن قرآن|خَيْرٌ أَمَلًا}} این است که فاعل آن در [[آخرت]] به آن می‌رسد، آن چیزی را که در [[دنیا]] آرزوی رسیدن به آن را داشته، و آنچه در “خیر” آمده است، همان {{متن قرآن|الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}} است<ref>مجمع البحرین، ص۱۲.</ref>. | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
در معنای [[صالح]] آورده که به معنای [[نیک]]، ضد [[فاسد]]، جمع آن صالحون، و مؤنث آن صالحه است<ref>ملخص المنجد و منتهی الارب، ص۴۴۲.</ref>. همچنین در فرهنگ عمید آمده: باقی (به کسر قاف)؛ یعنی [[پایدار]]، پاینده، جاوید، باز مانده، به جا مانده<ref>فرهنگ عمید، ص۲۳۲.</ref>. | در معنای [[صالح]] آورده که به معنای [[نیک]]، ضد [[فاسد]]، جمع آن صالحون، و مؤنث آن صالحه است<ref>ملخص المنجد و منتهی الارب، ص۴۴۲.</ref>. همچنین در فرهنگ عمید آمده: باقی (به کسر قاف)؛ یعنی [[پایدار]]، پاینده، جاوید، باز مانده، به جا مانده<ref>فرهنگ عمید، ص۲۳۲.</ref>. | ||
در معنای صالح هم آورده: نیک، [[نیکوکار]]، [[شایسته]]. صالحه، مؤنث صالح است به معنای [[زن]] نیکوکار، و نیز به معنای [[عمل نیک]] و [[حسنه]] است<ref>فرهنگ عمید، ص۷۹۵.</ref>. | در معنای صالح هم آورده: نیک، [[نیکوکار]]، [[شایسته]]. صالحه، مؤنث صالح است به معنای [[زن]] نیکوکار، و نیز به معنای [[عمل نیک]] و [[حسنه]] است<ref>فرهنگ عمید، ص۷۹۵.</ref>. | ||
و در مقدمه مرآة‌الانوار و مشکوة‌الاسرار فرموده: بقاء، ضد فنا و زوال است، و {{عربی|بقیه الشیء}}، آن چیزی است که بعد از آن می‌ماند، و در [[سوره هود]]، {{متن قرآن|بَقِيَّتُ اللَّهِ}} را به [[ائمه]]{{عم}} و به خصوص [[قائم]]{{ع}}، [[تفسیر]] فرموده‌اند، و در [[سوره بقره]] مراد از: {{متن قرآن|وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُونَ}}<ref>«و (نیز) بازمانده‌ای از آنچه از خاندان موسی و هارون بر جای نهاده‌اند» سوره بقره، آیه ۲۴۸.</ref> را [[ذریه]] [[انبیا]] و برخی از آثاری دانسته‌اند که نزد ائمه{{عم}} موجود است، و در [[سوره زخرف]] کلمة {{متن قرآن|بَاقِيَةً}} [[تأویل]] به ائمه{{عم}}، و نیز تأویل به [[ولایت]] و [[امامت]] آنان شده است، و در [[سوره کهف]] و [[مریم]]، کلمه {{متن قرآن|الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}}، تأویل به [[مودت]] ائمه{{عم}} شده است<ref>مقدمه برهان، ص۷۲.</ref>. | و در مقدمه مرآة‌الانوار و مشکوة‌الاسرار فرموده: بقاء، ضد فنا و زوال است، و {{عربی|بقیه الشیء}}، آن چیزی است که بعد از آن می‌ماند، و در [[سوره هود]]، {{متن قرآن|بَقِيَّتُ اللَّهِ}} را به [[ائمه]] {{عم}} و به خصوص [[قائم]] {{ع}}، [[تفسیر]] فرموده‌اند، و در [[سوره بقره]] مراد از: {{متن قرآن|وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُونَ}}<ref>«و (نیز) بازمانده‌ای از آنچه از خاندان موسی و هارون بر جای نهاده‌اند» سوره بقره، آیه ۲۴۸.</ref> را [[ذریه]] [[انبیا]] و برخی از آثاری دانسته‌اند که نزد ائمه {{عم}} موجود است، و در [[سوره زخرف]] کلمة {{متن قرآن|بَاقِيَةً}} [[تأویل]] به ائمه {{عم}}، و نیز تأویل به [[ولایت]] و [[امامت]] آنان شده است، و در [[سوره کهف]] و [[مریم]]، کلمه {{متن قرآن|الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ}}، تأویل به [[مودت]] ائمه {{عم}} شده است<ref>مقدمه برهان، ص۷۲.</ref>. | ||
و در معنای صالحات فرموده: صالحات در [[قرآن]] صفت برای [[اعمال]] است و از آن [[تأویل]] به [[ولایت]] و [[اطاعت از ائمه]]{{عم}} و نحو آن شده است، و در [[روایت]] [[عمل صالح]]، به [[معرفت]] [[ائمه]]{{عم}} تأویل شده است<ref>برهان، ص۱۴۰.</ref><ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۲۶۶.</ref> | و در معنای صالحات فرموده: صالحات در [[قرآن]] صفت برای [[اعمال]] است و از آن [[تأویل]] به [[ولایت]] و [[اطاعت از ائمه]] {{عم}} و نحو آن شده است، و در [[روایت]] [[عمل صالح]]، به [[معرفت]] [[ائمه]] {{عم}} تأویل شده است<ref>برهان، ص۱۴۰.</ref><ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۲۶۶.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۴۲
باقیات صالحات از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: باقیات صالحات در قرآن - باقیات صالحات در حدیث - باقیات صالحات در اخلاق اسلامی - باقیات صالحات در تاریخ اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
در دو آیه از دو سوره قرآن کریم که هر دوی‌شان در مکه نازل شده، کلمه ﴿الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ﴾ ذکر شده است: یکی آیه ۲۶ سوره کهف، و دیگری آیه ۷۶ سوره مریم. ما در این جا به طریق معمول خود در این امر، ابتدا آیات را به ترتیب مصحفی آن، تنظیم نموده و پس از آن، به تحقیق در معنای باقیات صالحات، و سپس به تحقیق تفسیری آن از کتب تفسیر علمای شیعه و اهل تسنن پرداخته و بعد به تفسیر روایی آن از کتب تفسیر روایی شیعی و سنی می‌پردازیم و سرانجام هم به فضل الهی، با تدبر در آیات مذکور آنها را مورد دقت و تأمل قرار می‌دهیم.[۱]
معنای باقیات صالحات
راغب در مفردات فرموده: بقاء، ثابت بودن شیء بر حالت اولیه بوده و ضدّ فناست، و باقی، بر دو قسم است: باقی بنفسه که مقید به زمان نیست (بلکه خود خالق زمان است) و او همان باری تعالی است و بر او فنا صحیح نیست، و باقی به غیر خود، و او به جز باری تعالی است و فنا بر آن صحیح باشد. باقی بالله نیز بر دو قسم است: باقی بشخصه تا اینکه خدای تعالی بخواهد آن را فنا کند، مانند بقای اجرام آسمانی، و باقی بنوعه و جنسه بدون شخص و جزئش، مانند: انسان و حیوان؛ همچنین در آخرت، باقی بشخصه است، مانند: اهل بهشت که آنان نه برای مدتی، بلکه تا ابد ماندنی هستند؛ چنان‌که خدای عزوجل فرمود: ﴿خَالِدِينَ فِيهَا﴾[۲]، و قسم دیگر باقی به‌نوعه و جنسه است؛ چنان‌که از پیامبر (ص) روایت شده که: «أَنَّ ثِمَارَ أَهْلِ الْجَنَّةِ يَقْطِفُهَا أَهْلُهَا وَ يَأْكُلُونَهَا ثُمَّ تَخَلَّفَ مَكَانَهَا مِثْلُهَا»: البته، میوه‌های بهشت را اهل آن چیده و آن را می‌خورند و پس از آن، مانند آنها در جای آن میوه‌ها جایگزین می‌گردد. به همین جهت است که آنچه در آخرت می‌باشد، دایمی بوده و خدای عزوجل درباره آن فرمود: ﴿وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى﴾[۳]، و نیز قوله تعالی: ﴿وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ﴾[۴]، آنچه از اعمال است که پاداش آن برای انسان باقی می‌ماند و آن، تفسیر به نمازهای پنج‌گانه شده است و گفته‌اند که آن، «سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ» است و صحیح آن است که آن، شامل هر عبادتی است که در آن قصد قربت به خدای متعال شده باشد، و بر این مبناست فرموده خدای متعال: ﴿بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ﴾[۵]، و آن را به الله تعالی اضافه گردانیده[۶].
فخرالدین در مجمع‌البحرین فرموده: قوله تعالی: ﴿وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ﴾، را گفته‌اند: آن، اعمالی است که پاداش آن باقی می‌ماند، و گفته اند: آن، نمازهای پنج‌گانه است: و گفته‌اند: آن، «سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ» است، و از بعضی مفسرین خاصه و عامه درباره قوله: ﴿الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلًا﴾[۷]، آمده است که مراد از آن، اعمال خیر است. پس البته که ثمره آن تا ابدالابدین باقی می‌ماند. پس آن است باقیات، و معنای ﴿خَيْرٌ أَمَلًا﴾ این است که فاعل آن در آخرت به آن می‌رسد، آن چیزی را که در دنیا آرزوی رسیدن به آن را داشته، و آنچه در “خیر” آمده است، همان ﴿الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ﴾ است[۸]. در فرهنگ لغات نیز آمده که: بقی َ- بقاءً ماند: استوار شد، و بقاء، به معنای زیست و زندگانی، و باقی، اسم فاعل است به معنای مانده و از نام‌های خداوند است[۹].
در معنای صالح آورده که به معنای نیک، ضد فاسد، جمع آن صالحون، و مؤنث آن صالحه است[۱۰]. همچنین در فرهنگ عمید آمده: باقی (به کسر قاف)؛ یعنی پایدار، پاینده، جاوید، باز مانده، به جا مانده[۱۱]. در معنای صالح هم آورده: نیک، نیکوکار، شایسته. صالحه، مؤنث صالح است به معنای زن نیکوکار، و نیز به معنای عمل نیک و حسنه است[۱۲]. و در مقدمه مرآة‌الانوار و مشکوة‌الاسرار فرموده: بقاء، ضد فنا و زوال است، و بقیه الشیء، آن چیزی است که بعد از آن می‌ماند، و در سوره هود، ﴿بَقِيَّتُ اللَّهِ﴾ را به ائمه (ع) و به خصوص قائم (ع)، تفسیر فرموده‌اند، و در سوره بقره مراد از: ﴿وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُونَ﴾[۱۳] را ذریه انبیا و برخی از آثاری دانسته‌اند که نزد ائمه (ع) موجود است، و در سوره زخرف کلمة ﴿بَاقِيَةً﴾ تأویل به ائمه (ع)، و نیز تأویل به ولایت و امامت آنان شده است، و در سوره کهف و مریم، کلمه ﴿الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ﴾، تأویل به مودت ائمه (ع) شده است[۱۴]. و در معنای صالحات فرموده: صالحات در قرآن صفت برای اعمال است و از آن تأویل به ولایت و اطاعت از ائمه (ع) و نحو آن شده است، و در روایت عمل صالح، به معرفت ائمه (ع) تأویل شده است[۱۵][۱۶]
منابع
پانویس
- ↑ امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن ج۱، ص ۲۶۵.
- ↑ «در آن جاودانند» سوره بقره، آیه ۱۶۲.
- ↑ «و آنچه نزد خداوند است بهتر و پایاتر است، آیا خرد نمی‌ورزید؟» سوره قصص، آیه ۶۰.
- ↑ «دارایی و پسران زیور زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته در نزد پروردگارت در پاداش و امید (به آینده) بهتر است» سوره کهف، آیه ۴۶.
- ↑ «برنهاده خداوند برای شما بهتر است» سوره هود، آیه ۸۶.
- ↑ مفردات، ص۵۴-۵۵.
- ↑ «دارایی و پسران زیور زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته در نزد پروردگارت در پاداش و امید (به آینده) بهتر است» سوره کهف، آیه ۴۶.
- ↑ مجمع البحرین، ص۱۲.
- ↑ ملخص المنجد و منتهی الارب، ص۴۸.
- ↑ ملخص المنجد و منتهی الارب، ص۴۴۲.
- ↑ فرهنگ عمید، ص۲۳۲.
- ↑ فرهنگ عمید، ص۷۹۵.
- ↑ «و (نیز) بازمانده‌ای از آنچه از خاندان موسی و هارون بر جای نهاده‌اند» سوره بقره، آیه ۲۴۸.
- ↑ مقدمه برهان، ص۷۲.
- ↑ برهان، ص۱۴۰.
- ↑ امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن ج۱، ص ۲۶۶.