بحث:انتظار مثبت به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ ‏۵ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۸:۱۶

نویسنده: آقای ظرافتی

پاسخ تفصیلی

معنای انتظار مثبت

انتظار مثبت و سازنده، بلکه گرایش عملی و از سنخ "حرکت" و "کار" و "تلاش" است و با منش و رفتار منتظر پیوند دارد، زیرا برپایۀ آیات^[۱] و روایات^[۲]، هدف والای انتظار، حاکمیت فراگیر اسلام به دست آخرین حجت الاهی، حضرت مهدی (ع) است، پس ماهیت انتظار تنها در جهت تحقق این هدف متعالی، در خور بازکاوی است. براین اساس می‌توان گفت "انتظار" انگیزه‌ای برآمده از ایمان عمیق به حتمی بودن ظهور حضرت مهدی (ع) است؛ اعتقادی برانگیزاننده و حرکت‌آفرین و پویا که در ساختار فکری و شیوۀ زندگی دینی منتظر مؤثر است و او را به رفتاری همگون با هدف انتظار و تعامل سازنده با پیشامدهای گوناگون در عرصه‌های مختلف حیات فردی و اجتماعی وامی‌دارد^[۳].
انتظار مثبت، تنها امید و چشم به راهی نیست که فرد منتظر در خانه بنشیند و با آرزومندی در انتظار فراهم شدن مقدمات و زمینه‌های تحقق منتظر به سر ببرد، بلکه فرد منتظر با سعی و تلاش و با تحرک و جنبش به طرف تحقق مقدمات و تمهید بسترها حرکت می‌‌کند و با رویکرد عملی، به دنبال رخداد مورد انتظار است^[۴].
انتظار مثبت و سازنده، لازمۀ ظهور و تأسیس دولت مهدوی را ساقط شدن تکلیف از آدمی نمی‌داند. بلکه به منتظر حرارت و شوق، تحرک و جوشش، مسئولیت و تعهد، عشق و امید و عزت و سرافرازی می‌‌دهد تا منتظر امروزش را نسبت به گذشته‌اش بهتر نماید چون کسی که دو روزش مساوی باشد مغبون شمرده شده و آن کسی که روز بعدش نسبت به روز پیشین بدتر باشد ملعون و مطرود است. پیشوایان معصوم (ع) فرموده اند: «کسی که زندگی‌اش در حال نقصان و نابودی سرمایه باشد، مرگ برای او اولی و برتر از زندگی است»^[۵].
انتظار سازنده و پویا، محبوب‌ترین عمل^[۶] و بالاترین عبادت‌هاست^[۷]، چراکه این تعبیرات با مفهوم انتظار که شخص منتظر را به تحرک و تکاپو وا می‌‌دارد سازگار است^[۸]. یعنی انتظار کیفیتی روحی است که موجب به وجود آمدن حالت آمادگی (انسان‌ها) برای آنچه انتظار دارند می‌‌شود و ضد آن یأس و ناامیدی است. هر چه انتظار بیشتر باشد، آمادگی نیز بیشتر است^[۹].
بنابراین، اقتضای شرع و عقل این است که مسلمانان مخلص به انتظار عمل کنند تا اینکه امام مهدی (ع) ظهور و مسلمانان را به سوی پیروزی رهبری کند و اگر این حرکت انسان‌های مخلص به ظهور منتهی نشد، دست‌کم به واجب الهی عمل کرده‌اند؛ زیرا خداوند به پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: ﴿وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ﴾^[۱۰].^[۱۱]

نکات مفهوم انتظار مثبت

در مفهوم انتظار مثبت سه نکتۀ مهم وجود دارد:

انتظار فرج، روشنی بخش دل‌ها با نور امید است؛ امید به رفع ظلم و تلاش در جهت ریشه کن نمودن آن، نه سکون و سکوت در برابر ستمگری‌های موجود در جامعه. در حقیقت انتظار فرج، درمان کنندۀ مشکل یأس است و شیعیان همیشه مخالف ستم بوده و ذکر همیشگی‌شان در هنگام مقاومت‌ها "یا حجت بن الحسن و یا مهدی" است. علتی که وادار کنندۀ همیشگی شیعه برای ستیز با دشمنان است، انتظار فرج است و اگر شیعه انتظار فرج را به طور کامل درک کند هیچ گاه، مظلومی باقی نمی‌ماند؛ زیرا شیعیان در این صورت، ظلم را نپذیرفته و خداوند آنها را پیروز می‌‌گرداند^[۱۲].
در مفهوم انتظار سازنده، توجه ما به سوی مرکز فرماندهی و ولایت الهی؛ یعنی امام مهدی (ع) است. این امر در رهبری معنوی؛ یعنی مرجعیت بازتاب یافته و اینکه رهبر مذهبی مسلمانان به ویژه شیعیان باید از بین پارساترین و نزدیکترین افراد به ارزش‌های الهی انتخاب شود به این دلیل است که عنوان رهبران شیعه، رو به سوی قله والاتری داشته‌اند که آن قله امام مهدی (ع) است و ما این قله بلند و متکامل را"انتظار فرج" می‌‌نامیم. چون انتظار فرج به معنای واقعی و اصیل خود، ما را وادار به حرکت به سمت قله‌های روشن و اُفق‌های دور دست می‌‌کند^[۱۳].
مفهوم عمیق‌تر انتظار فرج این است که ما چون دوستدار امامیم باید آنطور که مورد پسند امام است زندگی کنیم و با یافتن الگویی مناسب ـ که جستجوی الگوی مطلوب از جمله اصیل‌ترین صفات بشر است ـ می‌‌توانیم نفس خود را به نمونۀ کوچکی از آن الگوی برتر، دگرگون ساخته و این الگوی مناسب که ارزش‌های والا در او تجسم یافته، امام مهدی (ع) است؛ از این رو در انتظار ظهور او بوده و سعی می‌‌کنیم، با تهذیب نفس و سایر آمادگی‌ها، اعمال خود را مورد رضایت امام قرار دهیم و این معنای والا و حقیقی انتظار فرج است^[۱۴].

آثار انتظار مثبت

در این نگاه، رویش روح مقاومت و اصلاحگری ریشه گرفته از اندیشۀ انتظار در وجود انسان، سبب پیدایی دو رویکرد، یعنی پرهیز از همسویی با عوامل ظلم و فساد و مبارزه با نماد‌ها و نمود‌های بی‌عدالتی از یک‌سو، و خودسازی و اقدامات زمینه‌ساز برای تحقق حکومت عدل جهانی از سوی دیگر است، پس آنان که به وضع موجود دل بسته و فراتر از آن را برنمی‌تابند، منتظر نیستند، زیرا کسی منتظر است که با پایداری در برابر مظاهر باطل و اصلاح ناراستی‌ها و بیدادگری‌ها، در پی دستیابی به آرمان بلند و هدف سترگی باشد که به انتظار آن نشسته است^[۱۵].
انتظار ظهور حضرت مهدی (ع) حلقه‌ای است از حلقه‌های مبارزه اهل حق و باطل که پیروزی به اهل حق منتهی می‌شود. سهیم بودن یک فرد در این سعادت وابسته به این است که آن فرد عملا در گروه اهل حق بوده و در هر شرایطی بر علیه اهل باطل ‌باشد و با زشتی‌ها و منکرات مبارزه کند. در این نوع انتظار، جامعه آمادگی ویژه‌ای دارد؛ در هر حال خود را در خدمت مصلحی بزرگ می‌بیند و آماده است با تلاش صادقانه جامعه بشری را متحول کند و با رهبری آن نجات‌بخش، عدل و انصاف را بر سرنوشت همه انسان‌ها حاکم گرداند^[۱۶].

نتیجه گیری

بنابراین، انتظار مثبت و سازنده، اندیشه ای حرکت‌آفرین و پویاست که به انسان حرارت و شوق، جوشش، مسئولیت و تعهد، عشق و امید و عزت و سرافرازی می‌‌دهد و با تاثیر در ساختار فکری و شیوه زندگی دینی منتظر او را به رفتار و اقدامات اصلاح‌گرایانه در عرصه‌های مختلف حیات فردی و اجتماعی وامی‌دارد.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ﴾«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید» سوره نور، آیه ۵۵.‏
↑ رسول خدا(ص) فرمود: «لَنْ تَنْقَضِیَ الْأَیَّامُ وَ اللَّیَالِی حَتَّی یَبْعَثَ اللَّهُ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یُوَاطِئُ اسْمُهُ اسْمِی یَمْلَؤُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْرا»؛ الارشاد، ج ۲، ص ۳۴۰
↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶.
↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۲۸-۲۹.
↑ «وَ مَنْ کَانَ فِی نَقْصٍ فَالْمَوْتُ خَیْرٌ لَهُ»؛ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۸۲، ح ۵۸۳۳؛ بحار الانوار، ج۷۴، ص ۳۸۷، ح۱.
↑ «فَإِنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَج‏»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۳.
↑ «أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَج‏»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۵.
↑ ر.ک. لک‌زایی، شریف، آزادی انتظار و آموزه مهدویت، ص؟؟؟؛ هدایت نیا، فرج الله، ابعاد انتظار در قرآن کریم و روایات، ص ۱۲۴ ـ ۱۲۵.
↑ ر.ک: هدایت نیا، فرج الله، ابعاد انتظار در قرآن کریم و روایات، ص ۱۲۴ ـ ۱۲۵.
↑ «و بگو (آنچه در سر دارید) انجام دهید، به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید» سوره توبه، آیه ۱۰۵.
↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۲۸-۲۹.
↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص۳۹ ـ ۴۱.
↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص۳۹ ـ ۴۱.
↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص۳۹ ـ ۴۱.
↑ ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶.
↑ ر.ک: طهماسبی بلداجی، اصغر و مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی، ص؟؟؟؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۳۰؛ زمانی، احمد، در انتظار رؤیت خورشید، ص ۱۱.

[1] ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ﴾«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید» سوره نور، آیه ۵۵.‏

[2] رسول خدا(ص) فرمود: «لَنْ تَنْقَضِیَ الْأَیَّامُ وَ اللَّیَالِی حَتَّی یَبْعَثَ اللَّهُ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یُوَاطِئُ اسْمُهُ اسْمِی یَمْلَؤُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْرا»؛ الارشاد، ج ۲، ص ۳۴۰

[3] ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶.

[4] ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۲۸-۲۹.

[5] «وَ مَنْ کَانَ فِی نَقْصٍ فَالْمَوْتُ خَیْرٌ لَهُ»؛ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۸۲، ح ۵۸۳۳؛ بحار الانوار، ج۷۴، ص ۳۸۷، ح۱.

[6] «فَإِنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَج‏»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۳.

[7] «أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَج‏»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۵.

[8] ر.ک. لک‌زایی، شریف، آزادی انتظار و آموزه مهدویت، ص؟؟؟؛ هدایت نیا، فرج الله، ابعاد انتظار در قرآن کریم و روایات، ص ۱۲۴ ـ ۱۲۵.

[9] ر.ک: هدایت نیا، فرج الله، ابعاد انتظار در قرآن کریم و روایات، ص ۱۲۴ ـ ۱۲۵.

[10] «و بگو (آنچه در سر دارید) انجام دهید، به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید» سوره توبه، آیه ۱۰۵.

[11] ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۲۸-۲۹.

[12] ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص۳۹ ـ ۴۱.

[13] ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص۳۹ ـ ۴۱.

[14] ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص۳۹ ـ ۴۱.

[15] ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶.

[16] ر.ک: طهماسبی بلداجی، اصغر و مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی، ص؟؟؟؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۳۰؛ زمانی، احمد، در انتظار رؤیت خورشید، ص ۱۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 ==آثار [[انتظار مثبت]]==
 *در این نگاه، رویش [[روح]] [[مقاومت]] و اصلاحگری ریشه گرفته از اندیشۀ [[انتظار]] در وجود [[انسان]]، سبب پیدایی دو رویکرد، یعنی پرهیز از همسویی با عوامل [[ظلم]] و [[فساد]] و [[مبارزه]] با نماد‌ها و نمود‌های [[بی‌عدالتی]] از یک‌سو، و [[خودسازی]] و اقدامات [[زمینه‌ساز]] برای تحقق [[حکومت عدل جهانی]] از سوی دیگر است، پس آنان که به وضع موجود [[دل]] بسته و فراتر از آن را برنمی‌تابند، [[منتظر]] نیستند، زیرا کسی [[منتظر]] است که با [[پایداری]] در برابر مظاهر [[باطل]] و [[اصلاح]] ناراستی‌ها و بیدادگری‌ها، در پی دستیابی به [[آرمان]] بلند و [[هدف]] سترگی باشد که به [[انتظار]] آن نشسته است<ref>ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶.</ref>.
-*[[انتظار ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} حلقه‌ای است از حلقه‌های [[مبارزه]] اهل [[حق و باطل]] که [[پیروزی]] به [[اهل حق]] منتهی می‌شود. سهیم بودن یک فرد در این [[سعادت]] وابسته به این است که آن فرد عملا در گروه [[اهل حق]] بوده و در هر شرایطی بر [[علیه ]][[اهل باطل]] ‌باشد و با [[زشتی‌ها]] و [[منکرات]] [[مبارزه]] کند. در این نوع [[انتظار]]، [[جامعه]] [[آمادگی]] ویژه‌ای دارد؛ در هر حال خود را در [[خدمت]] مصلحی بزرگ می‌بیند و آماده است با تلاش صادقانه [[جامعه بشری]] را متحول کند و با [[رهبری]] آن [[نجات‌بخش]]، [[عدل]] و [[انصاف]] را بر [[سرنوشت]] همه [[انسان‌ها]] [[حاکم]] گرداند<ref>ر.ک: طهماسبی بلداجی، اصغر و مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی، ص؟؟؟؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۳۰؛ زمانی، احمد، در انتظار رؤیت خورشید، ص ۱۱.</ref>.
+*[[انتظار ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} حلقه‌ای است از حلقه‌های [[مبارزه]] اهل [[حق و باطل]] که [[پیروزی]] به [[اهل حق]] منتهی می‌شود. سهیم بودن یک فرد در این [[سعادت]] وابسته به این است که آن فرد عملا در گروه [[اهل حق]] بوده و در هر شرایطی بر علیه [[اهل باطل]] ‌باشد و با [[زشتی‌ها]] و [[منکرات]] [[مبارزه]] کند. در این نوع [[انتظار]]، [[جامعه]] [[آمادگی]] ویژه‌ای دارد؛ در هر حال خود را در [[خدمت]] مصلحی بزرگ می‌بیند و آماده است با تلاش صادقانه [[جامعه بشری]] را متحول کند و با [[رهبری]] آن [[نجات‌بخش]]، [[عدل]] و [[انصاف]] را بر [[سرنوشت]] همه [[انسان‌ها]] [[حاکم]] گرداند<ref>ر.ک: طهماسبی بلداجی، اصغر و مرادی، فاطمه، قرآن و سبک زندگی مهدوی، ص؟؟؟؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۳۰؛ زمانی، احمد، در انتظار رؤیت خورشید، ص ۱۱.</ref>.
 ==نتیجه گیری==
 *بنابراین، [[انتظار مثبت]] و سازنده، [[اندیشه]] ای حرکت‌آفرین و پویاست که به [[انسان]] حرارت و [[شوق]]، جوشش، [[مسئولیت]] و [[تعهد]]، [[عشق]] و [[امید]] و [[عزت]] و [[سرافرازی]] می‌‌دهد و با تاثیر در ساختار [[فکری]] و شیوه [[زندگی]] [[دینی]] [[منتظر]] او را به [[رفتار]] و اقدامات اصلاح‌گرایانه در عرصه‌های مختلف حیات فردی و [[اجتماعی]] وامی‌دارد.