وکیع بن جراح رؤاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:


==مقدمه==
==مقدمه==
وکیع بن جراح بن ملیح رؤاسی کوفی از حافظان بزرگ [[حدیث]] به شمار می‌رود و یکی از برجسته‌ترین علمای وقت دانسته شده است. [[رجالیان]] از او به [[وثاقت]] و [[امانت]] و [[راستگویی]] یاد کرده‌اند. علاوه بر [[زهد]] و [[پرهیز]] او از زخارف [[دنیا]] و گریزانی او از دربار [[امیران]] و [[سلاطین]] وقت، همه بزرگان- با آنکه بعضا او را با عنوان «[[رافضی]]» و از [[موالیان اهل بیت]]{{عم}} یاد می‌کنند- بر وثاقت و [[صداقت]] و امانت و زهد و [[ورع]] او [[اتفاق نظر]] دارند.
[[ابوسفیان وکیع بن جراح بن ملیح بن عدی بن فرس رؤاسی کوفی]] [[اهل کوفه]]<ref>الثقات ۷/۵۶۲.</ref> و از [[طایفه]] [[عامر بن صعصعه]] بود.<ref>الفهرست (الندیم) ۲۸۳.</ref> در اصل و نسبش [[اختلاف]] است: برخی اصل او را از [[نیشابور]] و گروهی از «سُغد»،<ref> تاریخ بغداد ۱۳/۵۱۲.</ref> ناحیه‌ای خوش آب و هوا بین [[سمرقند]] و بخارا<ref> معجم البلدان ۳/۲۲۲.</ref> گفته‌اند. [[تاریخ]] ولادتش به اختلاف بین سال‌های ۱۲۷ تا ۱۲۹هـ نقل شده است.<ref>تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۳.</ref> پدرش جراح [[ریاست]] [[بیت المال]] [[مهدی عباسی]] را به عهده داشت.<ref>الثقات ۷/۵۶۲.</ref>


ابن معین می‌گوید: «نوشته‌ای نزد [[مروان بن معاویه]] دیدم که در آن هر یک [[مشایخ]] [[حدیث]] را با نعت و صفت خاصی یاد کرده بود؛ از جمله وکیع را با عنوان «رافضی» نوشته بود». [[محمد بن مروان]] می‌گوید: «هر که را توصیف نموده‌اند، کمتر از آنچه درباره او گفته شده است یافتم؛ جز وکیع بن جراح که او را [[برتر]] از آن دیدم که درباره‌اش گفته‌اند». ابن معین می‌گوید: «کسی را که تنها برای [[خدا]] حدیث بگوید ندیدم جز وکیع».
وی [[امام]] اهل کوفه بود و از کسانی چون [[اسماعیل بن خالد]]، [[هشام بن عروه]]، [[سلیمان بن اعمش]]، [[ابن جریج]]، [[اوزاعی]] و [[سفیان ثوری]] [[حدیث]] شنیده و [[روایت]] کرده است.<ref>الانساب ۳/۹۷.</ref> [[راویان]] و [[محدثان]] برجسته‌ای نیز از ایشان روایت کرده‌اند که از آن میان افرادی همچون [[عبدالله بن مبارک]]، [[یحیی بن آدم]]، [[قتیبة بن سعید]] و [[احمد بن حنبل]] را می‌‌توان نام برد.<ref>الانساب ۳/۹۷.</ref>


طالبان حدیث در [[زمان]] او همواره به سوی او روان بودند. ابن‌عمار می‌گوید: «در [[کوفه]]، فقیه‌تر و داناتر از وکیع به [[احادیث]] یافت نمی‌شد» <ref>ر. ک: تهذیب التهذیب، ج ۱۱، ص۱۲۳، شماره ۲۱۱. تذکرة الحفاظ، ج ۱، ص۳۰۶، شماره ۲۴۸. میزان الاعتدال، ج ۴، ص۳۳۵، شماره ۹۳۵۶. تاریخ بغداد، ج ۱۳، ص۵۱۲- ۴۹۶. حلیة الاولیاء، ج ۸، ص۳۸۰- ۳۶۸، شماره ۴۳۷.</ref>. [[احمد بن حنبل]] می‌گوید: «فراگیرتر و حافظتر از او نیافتم. وکیع [[پیشوای مسلمانان]] شمرده می‌شود» <ref>معجم المفسرین، ج ۲، ص۷۱۹.</ref>.<ref>[[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|تفسیر و مفسران]]، ص۴۲۶-۴۲۵.</ref>
وی در سال ۱۴۵هـ به [[بصره]] رفت<ref>التاریخ الکبیر ۸/۱۷۹.</ref> و بارها نیز به [[بغداد]] [[سفر]] کرد که در یکی از این دفعات، [[هارون]] خواست وی را به [[قضاوت]] [[منصوب]] کند که نپذیرفت.<ref>تاریخ بغداد ۱۳/۴۶۷.</ref> وکیع کثیرالحدیث، [[ثقه]]،<ref>الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.</ref> [[اهل]] فضل و از [[حافظان]] [[استوار]] بود.<ref>مشاهیر علماء الامصار ۲۷۲.</ref> گفته‌اند که وی هرگز کتابی به دست نمی‌گرفت، بلکه کتاب‌هایش را از [[حفظ]] می‌‌خواند.<ref>تاریخ بغداد ۱۳/۴۷۵.</ref> او فردی [[عابد]] و صائم بود و گویند که هر شب [[قرآن]] را ختم می‌‌کرد.<ref>الانساب ۳/۹۷.</ref>
 
از او روایاتی درباره [[فضایل امام علی]]{{ع}} نقل شده که برخی از آنها می‌‌تواند از [[اعتقاد به امامت]] و [[تشیع]] وی خبر دهد از جمله آنها [[حدیث نبوی]] {{متن حدیث| مَنْ فَضَّلَ أَحَداً مِنْ أَصْحَابِي عَلَى عَلِيٍّ فَقَدْ كَفَرَ}} می‌‌باشد.<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث ۸/۱۰۴ و۱۰۵.</ref> وی به هنگام بازگشت از [[حج]] در مکانی به نام فید،<ref>تاریخ الاسلام ۱۳/۴۵۵ الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.</ref> از روستاهای میان راه [[مکه]] و [[مدینه]]<ref>معجم البلدان ۴/۲۸۲.</ref> درگذشت. [[سال]] وفاتش به [[اختلاف]] از ۱۹۶ تا ۱۹۸هـ نقل شده است.<ref>تذکرة الحفاظ ۱/۳۰۹ تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۴.</ref> وکیع دارای آثار و تألیفاتی نیز بوده که عبارت انداز: «کتاب السنن»<ref>الاعلام ۸/۱۱۷.</ref> «المعرفة و التاریخ»<ref>معجم المؤلفین ۱۳/۱۶۶.</ref> «کتاب فی اختلاف العدد»<ref>الفهرست (الندیم) ۴۰.</ref> [[تفسیر]] القرآن و «کتاب الزهد»<ref>هدیة العارفین ۲/۵۰۰.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص ۸۱۱.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۱۸: خط ۲۰:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
#[[پرونده:IM009680.jpg|22px]] [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، [[تفسیر و مفسران (کتاب)|'''تفسیر و مفسران''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}



نسخهٔ ‏۲۵ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۳

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مقدمه

ابوسفیان وکیع بن جراح بن ملیح بن عدی بن فرس رؤاسی کوفی اهل کوفه[۱] و از طایفه عامر بن صعصعه بود.[۲] در اصل و نسبش اختلاف است: برخی اصل او را از نیشابور و گروهی از «سُغد»،[۳] ناحیه‌ای خوش آب و هوا بین سمرقند و بخارا[۴] گفته‌اند. تاریخ ولادتش به اختلاف بین سال‌های ۱۲۷ تا ۱۲۹هـ نقل شده است.[۵] پدرش جراح ریاست بیت المال مهدی عباسی را به عهده داشت.[۶]

وی امام اهل کوفه بود و از کسانی چون اسماعیل بن خالد، هشام بن عروه، سلیمان بن اعمش، ابن جریج، اوزاعی و سفیان ثوری حدیث شنیده و روایت کرده است.[۷] راویان و محدثان برجسته‌ای نیز از ایشان روایت کرده‌اند که از آن میان افرادی همچون عبدالله بن مبارک، یحیی بن آدم، قتیبة بن سعید و احمد بن حنبل را می‌‌توان نام برد.[۸]

وی در سال ۱۴۵هـ به بصره رفت[۹] و بارها نیز به بغداد سفر کرد که در یکی از این دفعات، هارون خواست وی را به قضاوت منصوب کند که نپذیرفت.[۱۰] وکیع کثیرالحدیث، ثقه،[۱۱] اهل فضل و از حافظان استوار بود.[۱۲] گفته‌اند که وی هرگز کتابی به دست نمی‌گرفت، بلکه کتاب‌هایش را از حفظ می‌‌خواند.[۱۳] او فردی عابد و صائم بود و گویند که هر شب قرآن را ختم می‌‌کرد.[۱۴]

از او روایاتی درباره فضایل امام علی(ع) نقل شده که برخی از آنها می‌‌تواند از اعتقاد به امامت و تشیع وی خبر دهد از جمله آنها حدیث نبوی « مَنْ فَضَّلَ أَحَداً مِنْ أَصْحَابِي عَلَى عَلِيٍّ فَقَدْ كَفَرَ» می‌‌باشد.[۱۵] وی به هنگام بازگشت از حج در مکانی به نام فید،[۱۶] از روستاهای میان راه مکه و مدینه[۱۷] درگذشت. سال وفاتش به اختلاف از ۱۹۶ تا ۱۹۸هـ نقل شده است.[۱۸] وکیع دارای آثار و تألیفاتی نیز بوده که عبارت انداز: «کتاب السنن»[۱۹] «المعرفة و التاریخ»[۲۰] «کتاب فی اختلاف العدد»[۲۱] تفسیر القرآن و «کتاب الزهد»[۲۲].[۲۳]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. الثقات ۷/۵۶۲.
  2. الفهرست (الندیم) ۲۸۳.
  3. تاریخ بغداد ۱۳/۵۱۲.
  4. معجم البلدان ۳/۲۲۲.
  5. تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۳.
  6. الثقات ۷/۵۶۲.
  7. الانساب ۳/۹۷.
  8. الانساب ۳/۹۷.
  9. التاریخ الکبیر ۸/۱۷۹.
  10. تاریخ بغداد ۱۳/۴۶۷.
  11. الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.
  12. مشاهیر علماء الامصار ۲۷۲.
  13. تاریخ بغداد ۱۳/۴۷۵.
  14. الانساب ۳/۹۷.
  15. مستدرکات علم رجال الحدیث ۸/۱۰۴ و۱۰۵.
  16. تاریخ الاسلام ۱۳/۴۵۵ الطبقات الکبری ۶/۳۹۴.
  17. معجم البلدان ۴/۲۸۲.
  18. تذکرة الحفاظ ۱/۳۰۹ تهذیب الکمال ۳۰/۴۸۴.
  19. الاعلام ۸/۱۱۷.
  20. معجم المؤلفین ۱۳/۱۶۶.
  21. الفهرست (الندیم) ۴۰.
  22. هدیة العارفین ۲/۵۰۰.
  23. فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص ۸۱۱.