خلافت الهی در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
[[خلفاء]] و خلائف جمع [[خلیفه]] (و خلیف) به معنای [[نایب]] و [[جانشین]] است. [[خدای متعال]] [[انسان]] را در [[زمین]] خلیفه خود قرار داده است: {{متن قرآن|إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً}}<ref>«می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم» سوره بقره، آیه ۳۰.</ref>. [[خداوند]] خطاب به [[حضرت داوود]] می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ}}<ref>«ای داود! ما تو را در زمین خلیفه (خویش) کرده‌ایم» سوره ص، آیه ۲۶.</ref>. {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ فِي الْأَرْضِ}}<ref>«اوست که شما را در زمین، جانشین (امّت‌های پیشین) کرد» سوره فاطر، آیه ۳۹.</ref> {{متن قرآن|وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ}}<ref>«و شما را جانشینان زمین می‌گرداند» سوره نمل، آیه ۶۲.</ref>. | [[خلفاء]] و خلائف جمع [[خلیفه]] (و خلیف) به معنای [[نایب]] و [[جانشین]] است. [[خدای متعال]] [[انسان]] را در [[زمین]] خلیفه خود قرار داده است: {{متن قرآن|إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً}}<ref>«می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم» سوره بقره، آیه ۳۰.</ref>. [[خداوند]] خطاب به [[حضرت داوود]] می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ}}<ref>«ای داود! ما تو را در زمین خلیفه (خویش) کرده‌ایم» سوره ص، آیه ۲۶.</ref>. {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ فِي الْأَرْضِ}}<ref>«اوست که شما را در زمین، جانشین (امّت‌های پیشین) کرد» سوره فاطر، آیه ۳۹.</ref> {{متن قرآن|وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ}}<ref>«و شما را جانشینان زمین می‌گرداند» سوره نمل، آیه ۶۲.</ref>. | ||
[[امام سجاد]] {{ع}} در [[صحیفه سجادیه]] از خدای متعال می‌خواهد که بر [[اهل‌بیت]] پیامبرش {{صل}} [[درود]] بفرستد و آن‌گاه می‌فرماید که [[خدا]] اهل‌بیت پیامبرش {{صل}} را [[جانشینان]] خود بر روی زمین [[اختیار]] کرده است: {{متن حدیث|رَبِّ صَلِّ عَلَى أَطَايِبِ أَهْلِ بَيْتِهِ الَّذِينَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِكَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِكَ، وَ حَفَظَةَ دِينِكَ، وَ خُلَفَاءَكَ فِي أَرْضِكَ}}<ref>دعای ۴۷.</ref>؛ «ای [[پروردگار]] من بر اهل‌بیت طیبین او که آنان را برای [[قیام]] به امر خود [[برگزیده]] و... خلفای خود بر روی زمین قرار دادی، درود بفرست». | [[امام سجاد]] {{ع}} در [[صحیفه سجادیه]] از خدای متعال می‌خواهد که بر [[اهل‌بیت]] پیامبرش {{صل}} [[درود]] بفرستد و آن‌گاه می‌فرماید که [[خدا]] اهل‌بیت پیامبرش {{صل}} را [[جانشینان]] خود بر روی زمین [[اختیار]] کرده است: {{متن حدیث|رَبِّ صَلِّ عَلَى أَطَايِبِ أَهْلِ بَيْتِهِ الَّذِينَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِكَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِكَ، وَ حَفَظَةَ دِينِكَ، وَ خُلَفَاءَكَ فِي أَرْضِكَ}}<ref>دعای ۴۷.</ref>؛ «ای [[پروردگار]] من بر اهل‌بیت طیبین او که آنان را برای [[قیام]] به امر خود [[برگزیده]] و... خلفای خود بر روی زمین قرار دادی، درود بفرست». | ||
حضرت در ادامه به ربودن [[حق]] [[خلافت]] اهل‌بیت {{عم}} و مغلوب و | آن حضرت در دعای روز عید قربان و [[روز جمعه]] می‌فرماید که مقام [[نماز جمعه]] و [[عید]] -که چه بسا به [[مقام حکومت]] و [[ولایت امر]] اشاره دارد- مقام جانشینان خدا در زمین است<ref>نیایش چهل‌و‌هشتم.</ref>. | ||
حضرت در ادامه به ربودن [[حق]] [[خلافت]] اهل‌بیت {{عم}} و مغلوب و مقهور شدن آنان اشاره کرده است: «ولی جایگاه رفیع امینان تو را که آنان را بدان اختصاص داده‌ای دیگران برُبودند... پس [[برگزیدگان]] و خلفای تو مغلوب و مقهور شدند و حقشان از کف بشد»<ref>نیایش چهل‌و‌هشتم.</ref>. آن‌گاه حضرت نتیجه کار را چنین توصیف می‌فرماید: «اکنون می‌نگرند که احکامت دگرگون شده و کتابت به یک‌سو و [[فرائض]] تو نه به روش تو به‌جای آورده می‌شود و سنّت‌های پیامبرت متروک مانده است»<ref>نیایش چهل‌و‌هشتم.</ref>. [[امام]] در ادامه برای [[دشمنان]] اهل‌بیت و راضیان به فعل آنها و پیروانشان [[لعنت الهی]] را می‌طلبد<ref>نیایش چهل‌و‌هشتم.</ref>.<ref>صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم.</ref>.<ref>[[امیر شیرزاد|شیرزاد، امیر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «جانشین خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۱۷۰.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۳۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث خلافت الهی است. خلافت الهی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: خلافت الهی در لغت - خلافت الهی در قرآن - خلافت الهی در حدیث - خلافت الهی در معارف مهدوی - خلافت الهی در فقه سیاسی - خلافت الهی در معارف دعا و زیارات - خلافت الهی در معارف و سیره سجادی - خلافت الهی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
خلفاء و خلائف جمع خلیفه (و خلیف) به معنای نایب و جانشین است. خدای متعال انسان را در زمین خلیفه خود قرار داده است: ﴿إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً﴾[۱]. خداوند خطاب به حضرت داوود می‌فرماید: ﴿يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ﴾[۲]. ﴿هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ فِي الْأَرْضِ﴾[۳] ﴿وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ﴾[۴]. امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه از خدای متعال می‌خواهد که بر اهل‌بیت پیامبرش (ص) درود بفرستد و آن‌گاه می‌فرماید که خدا اهل‌بیت پیامبرش (ص) را جانشینان خود بر روی زمین اختیار کرده است: «رَبِّ صَلِّ عَلَى أَطَايِبِ أَهْلِ بَيْتِهِ الَّذِينَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِكَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِكَ، وَ حَفَظَةَ دِينِكَ، وَ خُلَفَاءَكَ فِي أَرْضِكَ»[۵]؛ «ای پروردگار من بر اهل‌بیت طیبین او که آنان را برای قیام به امر خود برگزیده و... خلفای خود بر روی زمین قرار دادی، درود بفرست».
آن حضرت در دعای روز عید قربان و روز جمعه می‌فرماید که مقام نماز جمعه و عید -که چه بسا به مقام حکومت و ولایت امر اشاره دارد- مقام جانشینان خدا در زمین است[۶].
حضرت در ادامه به ربودن حق خلافت اهل‌بیت (ع) و مغلوب و مقهور شدن آنان اشاره کرده است: «ولی جایگاه رفیع امینان تو را که آنان را بدان اختصاص داده‌ای دیگران برُبودند... پس برگزیدگان و خلفای تو مغلوب و مقهور شدند و حقشان از کف بشد»[۷]. آن‌گاه حضرت نتیجه کار را چنین توصیف می‌فرماید: «اکنون می‌نگرند که احکامت دگرگون شده و کتابت به یک‌سو و فرائض تو نه به روش تو به‌جای آورده می‌شود و سنّت‌های پیامبرت متروک مانده است»[۸]. امام در ادامه برای دشمنان اهل‌بیت و راضیان به فعل آنها و پیروانشان لعنت الهی را می‌طلبد[۹].[۱۰].[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ «می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم» سوره بقره، آیه ۳۰.
- ↑ «ای داود! ما تو را در زمین خلیفه (خویش) کرده‌ایم» سوره ص، آیه ۲۶.
- ↑ «اوست که شما را در زمین، جانشین (امّت‌های پیشین) کرد» سوره فاطر، آیه ۳۹.
- ↑ «و شما را جانشینان زمین می‌گرداند» سوره نمل، آیه ۶۲.
- ↑ دعای ۴۷.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هشتم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هشتم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هشتم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هشتم.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم.
- ↑ شیرزاد، امیر، مقاله «جانشین خدا»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۷۰.