معاویة بن صالح حضرمی

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

معاویة بن صالح بن حدیر یکی از فقهای حافظ حدیث از قبیله بزرگ و یمنی تبار (بنی حَضْرمَوت) است که شماری از آنان در تاریخ نا معلومی به شام و اطراف آن آمدند. او در حدود سال ۸۰ ﻫ.ق در زمان سلطنت عبدالملک بن مروان در شهر (حِمْص) زاده شد.

حدود ۴۵ سال بعد، هم زمان با متزلزل شدن پایه‌های سلطنت اُمویان؛ یعنی در سال ۱۲۵ ﻫ.ق او و شماری از مروانیان از حمص به اندلس فرار کردند. در آنجا به دستور عبدالرحمن بن معاویه، حاکم اندلس، در سال ۱۴۲ ﻫ.ق به قضاوت رسید. در اواخر عمرش به منظور زیارت خانه خدا حمص را ترک کرد و در مراسم حج حضور یافت. در حال انجام مناسک، شماری از محدثان عراق، مصر، و مدینه از وی حدیث نوشتند. در همین سفر بود که از مدینه و مصر گذر کرد و با ارباب علم و حدیث آن دو سرزمین ملاقات نمود.

از آنجا که شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام صادق(ع)آورده است، معلوم می‌‌شود که او پیش از این تاریخ و احتمالاً در همان سال هجرت به اندلس (۱۲۵ ه.ق) از مدینه گذر کرده و آن حضرت را دیده است. به هر حال، اگر سفرِ معاویة بن صالح به مکّه و مدینه در سال ۱۵۸ ﻫ.ق اوّلین و آخرین سفر وی به حجاز باشد، آن چه گفته شد تنها دلیل قانع کننده برای قراردادن او در شمار اصحاب امام صادق(ع)است.

او که از طبقه هفتم راویان و حفّاظ حدیث به شمار می‌‌رود، از کسانی چون: اسحاق بن عبدالله، یحیی بن سعید انصاری، مکحول شامی، مسلم بن عامر، ابو عثمان صاحب جُبیر، و عبدالله بن ابی‌قیس روایت کرده است و کسانی چون: سفیان ثوری، لیث بن سعد، معن بن عیسی، زید بن حباب، عبدالرحمن بن مهدی، حماد بن خالد و ابو صالح کاتب لیث از او روایت کرده‌اند. ابو صالح کاتب لیث و دیگران، کتاب‌هایی از احادیث او گردآورده بودند که اثری از آنها نمانده است.

رجالیون اهل سنّت در باره منزلت روایی او سه نظریه داده اند: شمار زیادی از آنان وی را توثیق و تصدیق کرده‌اند که عبدالرحمن بن مهدی، احمد بن حنبل، ترمذی، ابن سعد، عجلی، ابو زرعه، نسائی، ابن حبان، ذهبی و ابن حجر از آن جمله‌اند. شماری دیگر چون: یحیی بن معین، ابن عدی و ابو حاتم از او به عنوان (صالح الحدیث) یاد کرده‌اند.

دسته سوم که یحیی بن سعید، ابو اسحاق فزاری و موسی بن سلمه در شمار آنان قرار دارند او را ضعیف و غیر قابل روایت دانسته‌اند.

به هر حال، روایات او به غیر از صحیح بخاری، در دیگر صحاح اهل سنت و نیز در کتاب القراءة خلف الامام و الادب المفرد بخاری آمده است، امّا در منابع روایی شیعه چیزی از او نقل نشده و تنها در کتاب رجال شیخ طوسی و بدون جرح و تعدیل، نام او در فهرست اصحاب و راویان امام صادق(ع) به چشم می‌‌خورد.

معاویه بن صالح]] به اسناد خود از پیامبر(ص) نقل می‌‌کند که فرمود: (از هوشمندی و چالاکی مؤمن بهراسید که او با نور خدا می‌‌نگرد). وی پس از بازگشت از سفر حج، در سال ۱۵۸ ﻫ.ق درگذشت .

منابع

1. عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک ج۲