صلح در معارف و سیره علوی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث صلح است. صلح از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: صلح در قرآن - صلح در فقه سیاسی - صلح در معارف و سیره نبوی - صلح در معارف و سیره علوی - پرسش مرتبط ندارد

برقراری صلح و امنیت

یکی دیگر از وظایف کلی حکومت اسلامی، برقراری صلح و امنیت است. امام علی(ع) در خطبه ۴۰ که پس از جنگ صفین و خطاب به خوارج ایراد کرد، هفت وظیفه مهم را برای یک حاکم برشمرد. حضرت در ابتدای خطبه، وجود حکومت نیک و بد را ضروری می‌داند که مردم چاره‌ای جز داشتن حکومت (حتی حکومت ستمگر) ندارند؛ زیرا در سایه حکومت، مؤمنان به عبادت مشغول می‌شوند و کافران نیز از خدمات آن بهره‌مندند. با امنیت ایجاد شده، کافر از منافع مادی و مؤمن از مواهب معنوی و مادی برخوردار است. حکومت برای ایجاد امنیت (دست‌کم برای بقای خودش) با دشمنان می‌ستیزد و موجب امنیت راه‌ها می‌شود و حق ضعیفان را می‌گیرد. امام آسیب حکومت بد را از نبود حکومت کمتر می‌داند؛ زیرا بی‌قانونی و هرج و مرج، تمام راه‌های نجات را می‌بندد و همه امور و حدود را تعطیل و فتنه را حاکم می‌سازد: «وَ إِنَّهُ لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِيرٍ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ يَعْمَلُ فِي إِمْرَتِهِ الْمُؤْمِنُ وَ يَسْتَمْتِعُ فِيهَا الْكَافِرُ وَ يُبَلِّغُ اللَّهُ فِيهَا الْأَجَلَ وَ يُجْمَعُ بِهِ الْفَيْ‌ءُ وَ يُقَاتَلُ بِهِ الْعَدُوُّ وَ تَأْمَنُ بِهِ السُّبُلُ وَ يُؤْخَذُ بِهِ لِلضَّعِيفِ مِنَ الْقَوِيِّ حَتَّى يَسْتَرِيحَ بَرٌّ وَ يُسْتَرَاحَ مِنْ فَاجِرٍ»؛ «و حال آنکه مردم را امیر و فرمانروایی باید، خواه نیکوکار و خواه بدکار، که مؤمن در سایه حکومت او به کار خود پردازد و کافر از زندگی خود تمتع گیرد. تا زمان هر یک به سر آید و حق بیت المال مسلمانان گرد آورده شود و با دشمن پیکار کنند و راه‌ها امن گردد و حق ضعیف را از قوی بستانند و نیکوکار بیاساید و از شر بدکار آسوده ماند». در خطبه ۱۳۱ نیز به امنیت ضعیفان از دست زورمندان اشاره می‌کند: «بلکه می‌خواستیم نشانه‌های دین تو را که دگرگون شده بود، بازگردانیم و سرزمین‌های تو را اصلاح کنیم تا بندگان ستمدیده‌ات در امان مانند و آن حدود که مقرر داشته‌ای، جاری شود».

منابع

1. محمدی صیفار، مهدی، اندیشه و روش اصلاح جامعه از دیدگاه امام علی