محاسبه در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
[[محاسبه]] بر اساس "حساب کشیدن"، امری است [[آخرتی]] که [[خدای تعالی]] به‌تنهایی آن را بر عهده گرفته و حتی این [[مسئولیت]] را از [[پیامبر]] خود [[نفی]] کرده است: {{متن قرآن|فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ}}<ref>«و اگر ما برخی از چیزهایی را که به آنان وعده می‌دهیم به تو نشان دهیم و یا جان تو را بستانیم؛ بر تو تنها پیام رسانی و بر ما حسابرسی است» سوره رعد، آیه ۴۰.</ref>، {{متن قرآن|مَا عَلَيْكَ مِنْ حِسَابِهِمْ مِنْ شَيْءٍ}}<ref>«هیچ از حساب آنان بر گردن تو و نه هیچ از حساب تو بر گردن آنهاست» سوره انعام، آیه ۵۲.</ref>. | [[محاسبه]] بر اساس "حساب کشیدن"، امری است [[آخرتی]] که [[خدای تعالی]] به‌تنهایی آن را بر عهده گرفته و حتی این [[مسئولیت]] را از [[پیامبر]] خود [[نفی]] کرده است: {{متن قرآن|فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ}}<ref>«و اگر ما برخی از چیزهایی را که به آنان وعده می‌دهیم به تو نشان دهیم و یا جان تو را بستانیم؛ بر تو تنها پیام رسانی و بر ما حسابرسی است» سوره رعد، آیه ۴۰.</ref>، {{متن قرآن|مَا عَلَيْكَ مِنْ حِسَابِهِمْ مِنْ شَيْءٍ}}<ref>«هیچ از حساب آنان بر گردن تو و نه هیچ از حساب تو بر گردن آنهاست» سوره انعام، آیه ۵۲.</ref>. | ||
محاسبه [[الهی]] بر اساس اطلاع [[خداوند]] از جمیع [[اعمال]] [[بندگان]] است و در یوم‌الحساب ([[قیامت]]) هر فردی از عمل خود بازخواست خواهد شد<ref>وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۳، ص۱۲۸.</ref>. سؤال الهی از | محاسبه [[الهی]] بر اساس اطلاع [[خداوند]] از جمیع [[اعمال]] [[بندگان]] است و در یوم‌الحساب ([[قیامت]]) هر فردی از عمل خود بازخواست خواهد شد<ref>وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۳، ص۱۲۸.</ref>. سؤال الهی از انگیزه و علت عمل، نه به [[دلیل]] [[جهل]] اوست؛ بلکه به [[حکمت]] [[اقرار]] [[عبد]] بر اعمال خود و [[عدل الهی]] است: {{متن قرآن|كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا}}<ref>«کارنامه‌ات را (خود) بخوان که امروز تو خود بر خویش حسابرسی را بسنده‌ای» سوره اسراء، آیه ۱۴.</ref>، لذا یکی از [[صفات الهی]] "حسیب" است: {{متن قرآن|وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا}}<ref>«و یتیمان را تا زمانی که توانایی زناشویی یافته باشند بیازمایید، پس اگر در آنان کاردانی یافتید، دارایی‌هایشان را به آنان بازگردانید و آن را به گزافکاری و شتاب، از (بیم) اینکه بالغ گردند (و از شما باز گیرند) نخورید و هر کس از شما که توانگر باشد (در برداش» سوره نساء، آیه ۶.</ref>. [[اعتقاد]] به حسابرسی و وجود [[نامه اعمال]] {{متن قرآن|وَلَمْ أَدْرِ مَا حِسَابِيَهْ}}<ref>«و نمی‌دانستم که حسابم چیست» سوره حاقه، آیه ۲۶.</ref> از اصول اخلاقی و [[اعتقادی]] است که تأثیر مستقیم و جهت‌دهنده بر [[رفتار]] [[سیاسی]] در [[جامعه]] دارد و رعایت [[اخلاق]] و تقوای سیاسی را [[واجب]] می‌کند. بررسی و [[شناخت]] این اصول اخلاقیِ مؤثر بر رفتار سیاسی، از مقوّمات "نظریه هنجاری" در علوم سیاسی است<ref>دیوید مارش و جری استرکر، نظریه و روش در علوم سیاسی، ص۴۹.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص ۴۶۴-۴۶۵.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث محاسبه است. محاسبه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: محاسبه در اخلاق اسلامی - محاسبه در معارف و سیره علوی - محاسبه در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
محاسبه یعنی حساب و حسابرسی[۱]. 
إِنْ تُبْدُوا مَا فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحَاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ
[۲].
محاسبه بر اساس "حساب کشیدن"، امری است آخرتی که خدای تعالی به‌تنهایی آن را بر عهده گرفته و حتی این مسئولیت را از پیامبر خود نفی کرده است: فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ[۳]، مَا عَلَيْكَ مِنْ حِسَابِهِمْ مِنْ شَيْءٍ[۴].
محاسبه الهی بر اساس اطلاع خداوند از جمیع اعمال بندگان است و در یوم‌الحساب (قیامت) هر فردی از عمل خود بازخواست خواهد شد[۵]. سؤال الهی از انگیزه و علت عمل، نه به دلیل جهل اوست؛ بلکه به حکمت اقرار عبد بر اعمال خود و عدل الهی است: كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا[۶]، لذا یکی از صفات الهی "حسیب" است: وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا[۷]. اعتقاد به حسابرسی و وجود نامه اعمال وَلَمْ أَدْرِ مَا حِسَابِيَهْ[۸] از اصول اخلاقی و اعتقادی است که تأثیر مستقیم و جهت‌دهنده بر رفتار سیاسی در جامعه دارد و رعایت اخلاق و تقوای سیاسی را واجب می‌کند. بررسی و شناخت این اصول اخلاقیِ مؤثر بر رفتار سیاسی، از مقوّمات "نظریه هنجاری" در علوم سیاسی است[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۴۵.
- ↑ «آنچه در دل دارید آشکار یا پنهان کنید، خداوند حساب آن را از شما باز خواهد خواست» سوره بقره، آیه ۲۸۴.
- ↑ «و اگر ما برخی از چیزهایی را که به آنان وعده می‌دهیم به تو نشان دهیم و یا جان تو را بستانیم؛ بر تو تنها پیام رسانی و بر ما حسابرسی است» سوره رعد، آیه ۴۰.
- ↑ «هیچ از حساب آنان بر گردن تو و نه هیچ از حساب تو بر گردن آنهاست» سوره انعام، آیه ۵۲.
- ↑ وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۳، ص۱۲۸.
- ↑ «کارنامه‌ات را (خود) بخوان که امروز تو خود بر خویش حسابرسی را بسنده‌ای» سوره اسراء، آیه ۱۴.
- ↑ «و یتیمان را تا زمانی که توانایی زناشویی یافته باشند بیازمایید، پس اگر در آنان کاردانی یافتید، دارایی‌هایشان را به آنان بازگردانید و آن را به گزافکاری و شتاب، از (بیم) اینکه بالغ گردند (و از شما باز گیرند) نخورید و هر کس از شما که توانگر باشد (در برداش» سوره نساء، آیه ۶.
- ↑ «و نمی‌دانستم که حسابم چیست» سوره حاقه، آیه ۲۶.
- ↑ دیوید مارش و جری استرکر، نظریه و روش در علوم سیاسی، ص۴۹.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص ۴۶۴-۴۶۵.