علم مبذول: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
==چیستی علم مبذول== | ==چیستی علم مبذول== | ||
* علم مبذول که [[فرشتگان]] و [[پیامبران]] و [[امامان]]{{عم}} از آن آگاه‌اند،<ref>ر.ک. [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[نهج البلاغه کلام انسان هادی (مقاله)|نهج البلاغه کلام انسان هادی]]، ص ۷۵ و ۷۶؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، صفحه؟؟؟؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، مجموعه مقالات کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، صفحه؟؟؟؛ [[علی رضا بهشادفر|بهشادفر، علی رضا]]، [[کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام]]، صفحه؟؟؟</ref> به معنای [[علمی]] است که در عرصۀ [[جهان هستی]] به مرحلۀ [[ظهور]] رسیده یا خواهد رسید.<ref>ر.ک. [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[نهج البلاغه کلام انسان هادی (مقاله)|نهج البلاغه کلام انسان هادی]]، ص ۷۵ و ۷۶؛ [[علی عابدی شاهرودی|عابدی شاهرودی، علی]]، نظریه عدل جمعی الهی، صفحه؟؟؟</ref> آنچه در [[جهان]] پهناور هستی تحقق پذیرفته است، مصداق‌های علم مبذول است و آنچه بعداً نیز [[اتفاق]] خواهد افتاد، در [[قلمرو]] مصداق‌های علم مبذول جای دارد.<ref>ر.ک. [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[نهج البلاغه کلام انسان هادی (مقاله)|نهج البلاغه کلام انسان هادی]]، ص ۷۵ و ۷۶</ref> به عبارت دیگر علم مبذول علمی است که [[خداوند]] در قالب تقدیر ریخته و [[امضا]] نموده است<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص ۱۳۳، ح ۱</ref> و امامان{{عم}} همۀ آن را می‌دانند.<ref>ر.ک. [[محمد کاظم رحمان ستایش|رحمان ستایش، محمد کاظم]]، [[روح الله شهیدی|شهیدی، روح الله]]، [[باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم (مقاله)|باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم]]، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۶؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، مجموعه مقالات کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، صفحه؟؟؟</ref> [[بداء]] [[الهی]] نیز در این [[علم]] واقع می‌شود.<ref>ر.ک. [[عباس شاه منصوری|شاه منصوری، عباس]]، ارتباط علم پیشین و اختیار عباد در آثار مرحوم میرزا مهدی اصفهانی، صفحه؟؟؟</ref> این علم برای برخی [[غیب]] و برای برخی دیگر [[شهادت]] است.<ref>ر.ک. [[احمد عابدی|عابدی، احمد]]، توحید و شرک در نگاه شیعه و وهابیت، صفحه؟؟؟</ref> علم مبذول در مصادیق متعددی می‌تواند نمایان شود، مانند [[علم امامان]]{{عم}} به [[حلال و حرام]]، [[علم منایا و بلایا]]، علم وصایا، علم به [[بهشت]]، [[دوزخ]] و [[آسمان]] و [[زمین]] و [[اخبار]] آن، [[علم به ملکوت]] آسمان و زمین و....<ref>ر.ک. [[محمد کاظم رحمان ستایش|رحمان ستایش، محمد کاظم]]، [[روح الله شهیدی|شهیدی، روح الله]]، [[باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم (مقاله)|باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم]]، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۶</ref> از علم مبذول با نام‌های [[علم عام]] و علم محمول نیز یاد شده است.<ref>ر.ک. [[علی رضا بهشادفر|بهشادفر، علی رضا]]، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟؛ محمد کاظم رحمان ستایش|رحمان ستایش، محمد کاظم، روح الله شهیدی|شهیدی، روح الله، باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم (مقاله)|باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۶</ref> | * علم مبذول که [[فرشتگان]] و [[پیامبران]] و [[امامان]]{{عم}} از آن آگاه‌اند،<ref>ر.ک. [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[نهج البلاغه کلام انسان هادی (مقاله)|نهج البلاغه کلام انسان هادی]]، ص ۷۵ و ۷۶؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، صفحه؟؟؟؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، مجموعه مقالات کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، صفحه؟؟؟؛ [[علی رضا بهشادفر|بهشادفر، علی رضا]]، [[کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام]]، صفحه؟؟؟</ref> به معنای [[علمی]] است که در عرصۀ [[جهان هستی]] به مرحلۀ [[ظهور]] رسیده یا خواهد رسید.<ref>ر.ک. [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[نهج البلاغه کلام انسان هادی (مقاله)|نهج البلاغه کلام انسان هادی]]، ص ۷۵ و ۷۶؛ [[علی عابدی شاهرودی|عابدی شاهرودی، علی]]، نظریه عدل جمعی الهی، صفحه؟؟؟</ref> آنچه در [[جهان]] پهناور هستی تحقق پذیرفته است، مصداق‌های علم مبذول است و آنچه بعداً نیز [[اتفاق]] خواهد افتاد، در [[قلمرو]] مصداق‌های علم مبذول جای دارد.<ref>ر.ک. [[محمد رضا حکیمی|حکیمی، محمد رضا]]، [[نهج البلاغه کلام انسان هادی (مقاله)|نهج البلاغه کلام انسان هادی]]، ص ۷۵ و ۷۶</ref> به عبارت دیگر علم مبذول علمی است که [[خداوند]] در قالب تقدیر ریخته و [[امضا]] نموده است<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص ۱۳۳، ح ۱</ref> و امامان{{عم}} همۀ آن را می‌دانند.<ref>ر.ک. [[محمد کاظم رحمان ستایش|رحمان ستایش، محمد کاظم]]، [[روح الله شهیدی|شهیدی، روح الله]]، [[باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم (مقاله)|باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم]]، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۶؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، مجموعه مقالات کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، صفحه؟؟؟</ref> [[بداء]] [[الهی]] نیز در این [[علم]] واقع می‌شود.<ref>ر.ک. [[عباس شاه منصوری|شاه منصوری، عباس]]، ارتباط علم پیشین و اختیار عباد در آثار مرحوم میرزا مهدی اصفهانی، صفحه؟؟؟</ref> این علم برای برخی [[غیب]] و برای برخی دیگر [[شهادت]] است.<ref>ر.ک. [[احمد عابدی|عابدی، احمد]]، توحید و شرک در نگاه شیعه و وهابیت، صفحه؟؟؟</ref> علم مبذول در مصادیق متعددی می‌تواند نمایان شود، مانند [[علم امامان]]{{عم}} به [[حلال و حرام]]، [[علم منایا و بلایا]]، علم وصایا، علم به [[بهشت]]، [[دوزخ]] و [[آسمان]] و [[زمین]] و [[اخبار]] آن، [[علم به ملکوت]] آسمان و زمین و....<ref>ر.ک. [[محمد کاظم رحمان ستایش|رحمان ستایش، محمد کاظم]]، [[روح الله شهیدی|شهیدی، روح الله]]، [[باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم (مقاله)|باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم]]، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۶</ref> از علم مبذول با نام‌های [[علم عام]] و علم محمول نیز یاد شده است.<ref>ر.ک. [[علی رضا بهشادفر|بهشادفر، علی رضا]]، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟؛ محمد کاظم رحمان ستایش|رحمان ستایش، محمد کاظم، روح الله شهیدی|شهیدی، روح الله، باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم (مقاله)|باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۶</ref> | ||
==علم مکفوف و مبذول در [[قرآن]] و [[حدیث]] == | ==علم مکفوف و مبذول در [[قرآن]] و [[حدیث]] == | ||
*برخی از [[آیات]] و روایات دال بر علم مکفوف و علم مبذول هستند، مثلاً در مورد علم مکفوف در [[تفسیر]] آیۀ: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ}}<ref>سورۀ انعام، آیۀ ۷۳، سورۀ توبه، آیۀ ۹۴ و...</ref> [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص ۱۴۶</ref> {{متن قرآن|اَلْغَيْبُ مَا لَمْ يَكُنْ وَ اَلشَّهَادَةُ مَا قَدْ كَانَ}} عبارت "مَا لَمْ يَكُنْ" دلالت بر [[علم مکفوف]] می‌کند.<ref>ر.ک. [[علی رضا بهشادفر|بهشادفر، علی رضا]]، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟</ref> و آیاتی مانند: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلىَ غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضىَ مِن رَّسُولٍ}}<ref>سورۀ جن، آیۀ ۲۶ و ۲۷</ref> دال بر علم مبذول هستند.<ref>ر.ک. علی رضا بهشادفر|بهشادفر، علی رضا، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟</ref> | *برخی از [[آیات]] و روایات دال بر علم مکفوف و علم مبذول هستند، مثلاً در مورد علم مکفوف در [[تفسیر]] آیۀ: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ}}<ref>سورۀ انعام، آیۀ ۷۳، سورۀ توبه، آیۀ ۹۴ و...</ref> [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص ۱۴۶</ref> {{متن قرآن|اَلْغَيْبُ مَا لَمْ يَكُنْ وَ اَلشَّهَادَةُ مَا قَدْ كَانَ}} عبارت "مَا لَمْ يَكُنْ" دلالت بر [[علم مکفوف]] می‌کند.<ref>ر.ک. [[علی رضا بهشادفر|بهشادفر، علی رضا]]، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟</ref> و آیاتی مانند: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلىَ غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضىَ مِن رَّسُولٍ}}<ref>سورۀ جن، آیۀ ۲۶ و ۲۷</ref> دال بر علم مبذول هستند.<ref>ر.ک. علی رضا بهشادفر|بهشادفر، علی رضا، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟</ref> | ||
نسخهٔ ۲۷ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۰۷
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "علم مبذول" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
از روایات استفاده می شود، علم خداوند بر دو گونه است، علم مبذول و علم مکفوف[۱]. از علم مبذول با نام‌های دیگری همچون علم عام و علم محمول نیز یاد شده است، همچنین از علم مکفوف هم با نام‌های علم موقوف، علم مخزون، علم مکنون و علم مستأثر نام برده شده است.[۲]
چیستی علم مبذول
- علم مبذول که فرشتگان و پیامبران و امامان(ع) از آن آگاه‌اند،[۳] به معنای علمی است که در عرصۀ جهان هستی به مرحلۀ ظهور رسیده یا خواهد رسید.[۴] آنچه در جهان پهناور هستی تحقق پذیرفته است، مصداق‌های علم مبذول است و آنچه بعداً نیز اتفاق خواهد افتاد، در قلمرو مصداق‌های علم مبذول جای دارد.[۵] به عبارت دیگر علم مبذول علمی است که خداوند در قالب تقدیر ریخته و امضا نموده است[۶] و امامان(ع) همۀ آن را می‌دانند.[۷] بداء الهی نیز در این علم واقع می‌شود.[۸] این علم برای برخی غیب و برای برخی دیگر شهادت است.[۹] علم مبذول در مصادیق متعددی می‌تواند نمایان شود، مانند علم امامان(ع) به حلال و حرام، علم منایا و بلایا، علم وصایا، علم به بهشت، دوزخ و آسمان و زمین و اخبار آن، علم به ملکوت آسمان و زمین و....[۱۰] از علم مبذول با نام‌های علم عام و علم محمول نیز یاد شده است.[۱۱]
علم مکفوف و مبذول در قرآن و حدیث
- برخی از آیات و روایات دال بر علم مکفوف و علم مبذول هستند، مثلاً در مورد علم مکفوف در تفسیر آیۀ: ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ﴾[۱۲] امام صادق(ع) فرمودند:[۱۳] ﴿اَلْغَيْبُ مَا لَمْ يَكُنْ وَ اَلشَّهَادَةُ مَا قَدْ كَانَ﴾ عبارت "مَا لَمْ يَكُنْ" دلالت بر علم مکفوف می‌کند.[۱۴] و آیاتی مانند: ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلىَ غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضىَ مِن رَّسُولٍ﴾[۱۵] دال بر علم مبذول هستند.[۱۶]
- و نیز در برخی از روایات وارد شده است، امام باقر(ع) می‌فرمایند:[۱۷] «همانا برای خدای عزوجل دو علم است: علم مبذول و علم مکفوف. امّا علم مبذول، پس هیچ علمی نیست که فرشتگان و رسولان آن را بدانند مگر اینکه ما آن را می‌دانیم و امّا مکفوف، علمی است که نزد خداوند عزوجلّ در امّ الکتاب است و آنگاه که خارج شود نافذ می‌شود».[۱۸] و یا امام صادق(ع) فرمودند:[۱۹] «همانا خداوند دو گونه علم دارد، علمی پوشانده شده و در مخفیگاه الهی که جز او کسی از آن آگاهی ندارد و بداء از این علم است و علمی که به فرشتگان و رسل و پیامبران خویش آموخته است و ما آن را می‌دانیم».[۲۰]
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منابع
رحمان ستایش، محمد کاظم، شهیدی، روح الله، باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم- بهشادفر, علی رضا، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام؛
بیابانی اسکوئی، محمد، امامت.
حکیمی، محمد رضا، نهج البلاغه کلام انسان هادی؛
غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی.
ابطحی، سید عبدالحمید، فرآیند آگاهی شیعیان از علم غیب امامان؛
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک. بیابانی اسکوئی، محمد، امامت، صفحه؟؟؟؛ حکیمی، محمد رضا، نهج البلاغه کلام انسان هادی، ص ۷۵ و ۷۶
- ↑ ر.ک. بهشادفر، علی رضا، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. حکیمی، محمد رضا، نهج البلاغه کلام انسان هادی، ص ۷۵ و ۷۶؛ بیابانی اسکوئی، محمد، امامت، صفحه؟؟؟؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، مجموعه مقالات کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، صفحه؟؟؟؛ بهشادفر، علی رضا، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. حکیمی، محمد رضا، نهج البلاغه کلام انسان هادی، ص ۷۵ و ۷۶؛ عابدی شاهرودی، علی، نظریه عدل جمعی الهی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. حکیمی، محمد رضا، نهج البلاغه کلام انسان هادی، ص ۷۵ و ۷۶
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص ۱۳۳، ح ۱
- ↑ ر.ک. رحمان ستایش، محمد کاظم، شهیدی، روح الله، باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۶؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، مجموعه مقالات کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. شاه منصوری، عباس، ارتباط علم پیشین و اختیار عباد در آثار مرحوم میرزا مهدی اصفهانی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. عابدی، احمد، توحید و شرک در نگاه شیعه و وهابیت، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. رحمان ستایش، محمد کاظم، شهیدی، روح الله، باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۶
- ↑ ر.ک. بهشادفر، علی رضا، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟؛ محمد کاظم رحمان ستایش|رحمان ستایش، محمد کاظم، روح الله شهیدی|شهیدی، روح الله، باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم (مقاله)|باز شناخت نظام اندیشگی نص گرایان و محدثان متقدم، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۶
- ↑ سورۀ انعام، آیۀ ۷۳، سورۀ توبه، آیۀ ۹۴ و...
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص ۱۴۶
- ↑ ر.ک. بهشادفر، علی رضا، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟
- ↑ سورۀ جن، آیۀ ۲۶ و ۲۷
- ↑ ر.ک. علی رضا بهشادفر|بهشادفر، علی رضا، کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام، صفحه؟؟؟
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص ۱۰۹
- ↑ ر.ک. بیابانی اسکوئی، محمد، امامت، صفحه؟؟؟؛ حسینی دشتی، سید مصطفی، معارف و معاریف، صفحه؟؟؟
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۳۶۱
- ↑ ر.ک. خمینی، روح الله، توحید از دیدگاه امام خمینی، ج ۱، صفحه؟؟؟؛ مسعودی، سید محمد علی، تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب، ص ۸ ـ ۱۲؛ ابطحی، سید عبدالحمید، فرآیند آگاهی شیعیان از علم غیب امامان، فصلنامه امامت پژوهی، ش ۲، ص ۸۱؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، مجموعه مقالات کنگره بین المللی ثقة الاسلام کلینی، صفحه؟؟؟