علم موقوف و علم مقضی و ممضی به چه معناست؟ (پرسش)

علم موقوف و علم مقضی و ممضی به چه معناست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم
مدخل اصلی	علم موقوف _ علم مقضی - علم ممضی
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

علم موقوف و علم مقضی و ممضی به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم معصوم مراجعه شود.

پاسخ نخست

غلامی

آقای دکتر اصغر غلامی در مقاله «آفاق علم امام در الکافی» در این‌باره گفته است:

«آنچه از برخی روایات استفاده می‌شود آن است که به علمِ مخصوصِ خدای تعالی ، "علم الغیب" اطلاق شده است. پیش‌تر بیان که اسم اعظم، هفتاد و سه حرف است که یک حرف آن، اختصاص به خداوند متعال دارد و این یک حرف، نزد خدا در علم غیب است. امام باقر (ع) در ذیل آیه ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا﴾ فرمودند: ﴿إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا﴾، "به جز کسی که او را بپسندد از رسولان خویش"، و سوگند به خدا محمّد (ص)، از کسانی بود که خدا به رسالت او راضی شد. و اما این که فرموده است : "عالم الغیب" به راستی که خدا، عالم است نسبت به آنچه از خلق خود نهان کرده، در مورد چیزهایی که تقدیر می‌کند و در علم خود قضا نماید، پیش از خَلق آن و قبل از آن که به فرشتگان ابلاغ کند. ای حمران! این است علمی که خدا نزد خود نگه‌داشته و خواست الهی بدان تعلق می‌گیرد و هر گاه اراده کند به اجرا می‌گذارد و یا بدا در آن رخ می‌دهد پس آن را اجرا نمی‌کند. اما علمی که خدای عز و جل آن را تقدیر و قضا کرده و امضا نموده، همان علمی است که به رسول خدا (ص) رسید و سپس به دست ما می‌رسد. بر اساس این روایت، علم غیب، علمی است که مخصوص خداوند متعال است و از خلق پوشیده است. پیش‌تر بیان شد که برخی روایات، بیان‌گر دو علم برای خدا هستند؛ یکی علمی که به خودش اختصاص دارد و دیگری، علمی که بر ملائکه، انبیاء (ع) و رسل آشکار کرده است. علمی که اختصاص به خدای تعالی دارد علمی است که هنوز به مرتبه مشیت نرسیده است. از این علم به عنوان علم غیب تعبیر شده است. اما علمی که به مرتبه مشیت برسد برای امامان (ع) ظاهر می‌شود. هم‌چنین چون خدا هر لحظه در کاری است، هر گاه بدائی حاصل شود یا تقدیر جدیدی رخ دهد، علم آن نیز به امامان (ع) افاضه می‌شود. امام رضا (ع) در پاسخ شخصی که از علم غیب ایشان سؤال می‌کند، ساز و کار افاضه علم بر امامان (ع) را توضیح می‌دهد. با توجه به روایات فراوان مطرح شده در قبل مبنی بر این که علم رسول خدا (ص) به ائمه اهل بیت (ع) منتقل می‌شود، روشن است مراد از "من شاء اللّه" در روایت فوق، ائمه اهل بیت (ع) هستند، ضمن آن که اصل روایت نیز در مورد علم امام (ع) است) در روایت دیگری، امام (ع)، آگاهی خود از غیب را نفی می‌کند و در عین حال می‌فرماید: هر گاه مسئله جدیدی پیش بیاید و امام (ع) در موقعیتی قرار گیرد که نیاز به علم جدیدی داشته باشد، خداوند علم آن را به ایشان افاضه می‌کند».

پرسش‌های وابسته

1. اقسام و انواع علم معصوم کدام‌اند؟ (پرسش)
2. علم معصوم مطلق چیست و مصداق‌های آن کدام‌اند؟ (پرسش)
3. آیا علم معصوم مراتب و درجات دارند؟ (پرسش)
4. علم ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)
5. علم غیر ذاتی معصوم چیست؟ (پرسش)
6. علم استقلالی معصوم چیست؟ (پرسش)
7. علم غیر استقلالی معصوم چیست؟ (پرسش)
8. علم باطنی معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
9. علم فطری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
10. علم اکتسابی یا علم مستفاد معصوم چیست؟ (پرسش)
11. علم تام یا کامل معصوم چیست؟ (پرسش)
12. علم محدود معصوم چیست؟ (پرسش)
13. علم دفعی معصوم چیست؟ (پرسش)
14. علم تدریجی معصوم چیست؟ (پرسش)
15. علم اجمالی معصوم چیست؟ (پرسش)
16. علم تفصیلی معصوم چیست؟ (پرسش)
17. علم حصولی معصوم چیست؟ (پرسش)
18. علم حضوری معصوم چیست؟ (پرسش)
19. علم فعلی یا دائمی معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
20. علم شأنی یا استعدادی یا ارادی و اختیاری معصوم به چه معناست؟ (پرسش)
21. فرق بین علم فعلی و شأنی معصوم چیست؟ (پرسش)
22. آیا علم معصوم متوقف بر اراده اوست یا بر صرف التفات و توجه؟ (پرسش)
23. آیا علم معصوم مراتب و درجات دارد؟ (پرسش)
24. فرق علم پیامبر با امام چیست؟ (پرسش)
25. آیا علم پیامبران از لحاظ مرتبه یکسان است؟ (پرسش)
26. آیا علم پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)
27. فرق بین علم معصوم و علم فرشتگان چیست؟ (پرسش)
28. آیا پیامبران پیش از آغاز وحی و نبوت و امامان پیش از تصدی امامت از علم ویژه معصوم برخوردار بوده‌اند؟ (پرسش)
29. آیا علم معصوم در شب قدر نازل می‌شود؟ (پرسش)
30. آیا علم معصوم در شب جمعه نازل می‌شود؟ (پرسش)
31. امام معصوم از چه زمانی صاحب علم ویژه می‌شود؟ (پرسش)
32. آیا غیر معصوم می‌تواند از علوم ویژه معصوم آگاهی یابد؟ (پرسش)
33. تفاوت علم خدا و معصوم چیست؟ (پرسش)
34. آیا مقام علم معصوم به غیر معصوم داده می‌شود؟ (پرسش)
35. شرایط دستیابی غیر معصوم به علم معصوم چیست؟ (پرسش)
36. غیر معصوم از چه راهی می‌تواند به علم معصوم آگاهی یابد؟ (پرسش)
37. آیا غیر معصوم وظیفه دارد به دنبال فراگیری علوم معصوم باشد؟ (پرسش)
38. آیا آگاهی غیر معصوم از علم ویژه معصوم با حکمت الهی در امتحان او منافات ندارد؟ (پرسش)
39. آیا از راه غیر مشروع می‌توان به علم ویژه معصوم دست یافت؟ (پرسش)
40. رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟ (پرسش)
41. رابطه علم معصوم با اجتباء الهی چیست؟ (پرسش)
42. رابطه علم معصوم با بداء الهی چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم معصوم

• کتاب‌شناسی علم معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم.