صبر در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'شکوه' به 'شکوه')
خط ۶: خط ۶:
[[صبر]] در برابر جزَع در لغت به معنای [[خویشتن داری]] و [[بی‌تابی]] نکردن در برابر [[مصائب]]، [[ناملایمات]] و مکروهات است.<ref>مجمع البحرین، واژه «صبر»؛ مرآة العقول، ج۸، ص:۱۲۰.</ref>
[[صبر]] در برابر جزَع در لغت به معنای [[خویشتن داری]] و [[بی‌تابی]] نکردن در برابر [[مصائب]]، [[ناملایمات]] و مکروهات است.<ref>مجمع البحرین، واژه «صبر»؛ مرآة العقول، ج۸، ص:۱۲۰.</ref>


در [[حدیثی]] از [[رسول خدا]]{{صل}} آمده است: صبر بر سه قسم است: صبر بر مصائب که با بی‌تابی نکردن و زبان به [[شکوه]] نگشودن و مانند آن تحقق می‏‌یابد؛ [[صبر بر طاعت]] که با انجام دادن [[طاعت]] و استمرار بر آن و از مسیر [[شرع]] و [[دیانت]] خارج نشدن محقق می‏‌شود و [[صبر بر معصیت]] و [[گناه]] که با [[ترک گناه]] و بازداشتن نفس خود از [[گرایش]] به سوی آن تحقق می‏‌یابد.<ref>الکافی (کلینی)، ج۲، ص:۹۱.</ref>
در [[حدیثی]] از [[رسول خدا]]{{صل}} آمده است: صبر بر سه قسم است: صبر بر مصائب که با بی‌تابی نکردن و زبان به شکوه نگشودن و مانند آن تحقق می‏‌یابد؛ [[صبر بر طاعت]] که با انجام دادن [[طاعت]] و استمرار بر آن و از مسیر [[شرع]] و [[دیانت]] خارج نشدن محقق می‏‌شود و [[صبر بر معصیت]] و [[گناه]] که با [[ترک گناه]] و بازداشتن نفس خود از [[گرایش]] به سوی آن تحقق می‏‌یابد.<ref>الکافی (کلینی)، ج۲، ص:۹۱.</ref>


[[برترین]] [[اخلاق پسندیده]] که ریشه و اصل بسیاری از خوی‌ها و خصلت‌های [[نیکو]] است و در [[آیات]] و [[روایات]] فراوان به آن سفارش شده، صبر است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌‏فرماید: {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}<ref>«همان کسان که چون بدیشان مصیبتی رسد می‌گویند: «انّا للّه و انّا الیه راجعون» (ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم)» سوره بقره، آیه ۱۵۶.</ref>.
[[برترین]] [[اخلاق پسندیده]] که ریشه و اصل بسیاری از خوی‌ها و خصلت‌های [[نیکو]] است و در [[آیات]] و [[روایات]] فراوان به آن سفارش شده، صبر است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌‏فرماید: {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref>، {{متن قرآن|الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}}<ref>«همان کسان که چون بدیشان مصیبتی رسد می‌گویند: «انّا للّه و انّا الیه راجعون» (ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم)» سوره بقره، آیه ۱۵۶.</ref>.

نسخهٔ ‏۱۰ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۳۷

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث صبر است. "صبر" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مقدمه

صبر در برابر جزَع در لغت به معنای خویشتن داری و بی‌تابی نکردن در برابر مصائب، ناملایمات و مکروهات است.[۱]

در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است: صبر بر سه قسم است: صبر بر مصائب که با بی‌تابی نکردن و زبان به شکوه نگشودن و مانند آن تحقق می‏‌یابد؛ صبر بر طاعت که با انجام دادن طاعت و استمرار بر آن و از مسیر شرع و دیانت خارج نشدن محقق می‏‌شود و صبر بر معصیت و گناه که با ترک گناه و بازداشتن نفس خود از گرایش به سوی آن تحقق می‏‌یابد.[۲]

برترین اخلاق پسندیده که ریشه و اصل بسیاری از خوی‌ها و خصلت‌های نیکو است و در آیات و روایات فراوان به آن سفارش شده، صبر است. خداوند در قرآن کریم می‌‏فرماید: ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ[۳]، ﴿الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ[۴].

امام صادق(ع) می‌‏فرماید: «جایگاه صبر نسبت به ایمان، همچون جایگاه سر است نسبت به تن، که چون سر برود، تن نیز می‏رود، همچنین اگر صبر برود، ایمان هم خواهدرفت»[۵].

صبر بر بلاها، مصیبت‌ها و مرگ خویشاوندان، به‌ویژه فرزند و تأسی جستن به انبیا و اولیای الهی در مصائب مستحب است.[۶]

صبر بر طاعت به انجام دادن واجبات و نیز صبر از معصیت به ترک محرمات، واجب است.[۷].[۸]

منابع

پانویس

  1. مجمع البحرین، واژه «صبر»؛ مرآة العقول، ج۸، ص:۱۲۰.
  2. الکافی (کلینی)، ج۲، ص:۹۱.
  3. «و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.
  4. «همان کسان که چون بدیشان مصیبتی رسد می‌گویند: «انّا للّه و انّا الیه راجعون» (ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می‌گردیم)» سوره بقره، آیه ۱۵۶.
  5. الکافی (کلینی)، ج۲، ص:۸۷.
  6. تذکرة الفقهاء، ج۲، ص:۱۱۷؛ وسائل الشیعة، ج۳، ص:۲۴۳ و ۲۵۵؛ العروة الوثقی، ج۲، ص:۱۲۵؛ توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص:۳۴۷.
  7. وسائل الشیعة،ج۱۵، ص:۲۳۶.
  8. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، صفحه ۴۴-۴۵.