نقض عهد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | ||
== | ==معناشناسی== | ||
[[بیعت‌شکنی]]، [[پیمان‌شکنی]]<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۸۲۵.</ref>، [[تخلف از عهد]] و نقض عهد<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۸۲۲.</ref>. اصل آن به معنای نقض چیزی<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۴۷۵.</ref> یا [[اهمال]] با خلاف‌کاری<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۲، ص۲۳۲.</ref>. | نقض عهد عبارت است از: [[بیعت‌شکنی]]، [[پیمان‌شکنی]]<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۸۲۵.</ref>، [[تخلف از عهد]] و [[نقض عهد]]<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۸۲۲.</ref>. اصل آن به معنای نقض چیزی<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۴۷۵.</ref> یا [[اهمال]] با خلاف‌کاری است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۲، ص۲۳۲.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۵۰۲.</ref> | ||
همچنین خُلف [[عهد]] و [[وعده]] به معنای [[پیمان‌شکنی]]<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۵۱.</ref> و تخلّف از [[قرارداد]] است<ref>احمد بن یوسف حلبی، عمدة الحفاظ، ص۵۲۵.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۶۰-۲۶۱.</ref> | |||
پس از عصر [[تنزیل]]، [[ناکثین]] به دسته‌ای از [[مسلمانان]] اطلاق می‌شد که [[نقض بیعت]] با امیرالمؤمنین علی{{ع}} کردند و [[آتش]] [[جنگ جمل]] را برافروختند. | ===ناکثین=== | ||
پس از عصر [[تنزیل]]، [[ناکثین]] به دسته‌ای از [[مسلمانان]] اطلاق می‌شد که [[نقض]] [[بیعت]] با امیرالمؤمنین علی{{ع}} کردند و [[آتش]] [[جنگ جمل]] را برافروختند<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۵۰۲.</ref>. | |||
==نقض عهد در قرآن== | |||
در [[قرآن کریم]] در این باره آمده است: {{متن قرآن|وَإِنْ نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ}}<ref>«و اگر پیمانشان را پس از بستن بشکنند و به دینتان طعنه زنند با پیشگامان کفر که به هیچ پیمانی پایبند نیستند کارزار کنید باشد که باز ایستند» سوره توبه، آیه ۱۲.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ}}<ref>«بگو: آیا از خداوند پیمانی گرفته‌اید (اگر گرفته باشید) خداوند هرگز پیمان خود را نمی‌شکند» سوره بقره، آیه ۸۰.</ref>. | |||
[[وفای به عهد]] و [[تعهد]] به آن، از [[ارزش‌های اخلاقی]] و [[اجتماعی]] محسوب می‌شود و در مقابل آن، [[نکث بیعت]] و تخلف از عهد، از ضدارزش‌های [[فرهنگ]] [[قرآنی]] است: {{متن قرآن|فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ}}<ref>«هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند» سوره فتح، آیه ۱۰.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۵۰۲.</ref> | [[وفای به عهد]] و [[تعهد]] به آن، از [[ارزش‌های اخلاقی]] و [[اجتماعی]] محسوب می‌شود و در مقابل آن، [[نکث بیعت]] و تخلف از عهد، از ضدارزش‌های [[فرهنگ]] [[قرآنی]] است: {{متن قرآن|فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ}}<ref>«هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند» سوره فتح، آیه ۱۰.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۵۰۲.</ref> | ||
در [[قرآن کریم]] [[وفای به عهد]] به عنوان صفت [[پسندیده]] و یک [[وظیفه الهی]] [[اجتماعی]] بر همه لازم و [[واجب]] شده است: {{متن قرآن|وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا}}<ref>«به پیمان وفا کنید که از پیمان خواهند پرسید» سوره اسراء، آیه ۳۴.</ref>. در مقابل، [[خلف وعده]] و [[نقض پیمان]] از موارد منهی در [[قرآن کریم]] است: {{متن قرآن|وَلَوْ تَوَاعَدْتُمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِي الْمِيعَادِ}}<ref>« اگر با هم وعده (ی کارزار) می‌گذاشتید در آن خلاف می‌کردید » سوره انفال، آیه ۴۲.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص۲۶۰-۲۶۱.</ref> | |||
==رابطه [[ایمان]] و [[وفای به عهد]]== | |||
[[ایمان]] با [[وفا به عهد]] الهی [[ظهور]] می‌یابد و در عرصه [[اجتماعی]] با [[وفا]] به [[پیمان‌ها]] وجود خود را به [[اثبات]] می‌رساند. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} دراین‌باره فرمود: {{متن حدیث|مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَفِ إِذَا وَعَدَ}}<ref>«هر که به خدا و روز جزا ایمان دارد باید به وعده‌ای که می‌کند وفا کند». الکافی، ج۲، ص۳۶۳-۳۶۴؛ وسائل الشیعة، ج۸، ص۵۱۵.</ref>. | |||
موضوع [[وفای به عهد]] آن‌قدر اهمیت و اعتبار دارد که [[هشام بن سالم]]<ref>وی از شخصیت‌های برجسته اصحاب امام صادق و امام کاظم{{عم}} و از راویان ثقه است. ر.ک: رجال النجاشی، ص۴۳۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۹، ص۲۹۷-۳۰۲؛ قاموس الرجال، ج۱۰، ص۵۵۹-۵۶۳.</ref> می‌گوید: از [[امام صادق]]{{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{متن حدیث|عِدَةُ الْمُؤْمِنِ أَخَاهُ نَذْرٌ لَا كَفَّارَةَ لَهُ فَمَنْ أَخْلَفَ فَبِخُلْفِ اللَّهِ بَدَأَ وَ لِمَقْتِهِ تَعَرَّضَ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ-}} {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ* كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! چرا چیزی می‌گویید که (خود) انجام نمی‌دهید؟ * نزد خداوند، بسیار ناپسند است که چیزی را بگویید که (خود) انجام نمی‌دهید» سوره صف، آیه ۲.</ref>.<ref>الکافی، ج۲، ص۳۶۳-۳۶۴.</ref>؛ [[وعده]] [[مؤمن]] به [[برادر]] دینی‌اش [[نذری]] است که کفّاره ندارد<ref>یعنی از شدت اهمیت چون نذر است یا به سبب لزوم وفا مانند نذر باید تلقی شود. ر.ک: مرآة العقول، ج۱۱، ص۲۲.</ref>. پس هر که به آن وفا نکند به [[مخالفت]] وعده با [[خدا]] برخاسته و خود را در [[غضب الهی]] انداخته است. این است گفتار [[خداوند]] که فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید چرا چیزی می‌گویید که انجام نمی‌دهید؟ نزد خدا سخت [[ناپسند]] است که چیزی را بگویید و انجام ندهید»<ref>[[م‍ص‍طف‍ی دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی، م‍ص‍طف‍ی]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۲، ص ۶۲۵.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
| خط ۲۴: | خط ۳۵: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | # [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | ||
# [[پرونده:1100683.jpg|22px]] [[م‍ص‍طف‍ی دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی، م‍ص‍طف‍ی]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|'''سیره نبوی ج۲''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ ۱۲ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۲۷
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
معناشناسی
نقض عهد عبارت است از: بیعت‌شکنی، پیمان‌شکنی[۱]، تخلف از عهد و نقض عهد[۲]. اصل آن به معنای نقض چیزی[۳] یا اهمال با خلاف‌کاری است[۴].[۵]
همچنین خُلف عهد و وعده به معنای پیمان‌شکنی[۶] و تخلّف از قرارداد است[۷].[۸]
ناکثین
پس از عصر تنزیل، ناکثین به دسته‌ای از مسلمانان اطلاق می‌شد که نقض بیعت با امیرالمؤمنین علی(ع) کردند و آتش جنگ جمل را برافروختند[۹].
نقض عهد در قرآن
در قرآن کریم در این باره آمده است: ﴿وَإِنْ نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ﴾[۱۰]، ﴿قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ﴾[۱۱].
وفای به عهد و تعهد به آن، از ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی محسوب می‌شود و در مقابل آن، نکث بیعت و تخلف از عهد، از ضدارزش‌های فرهنگ قرآنی است: ﴿فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ﴾[۱۲].[۱۳]
در قرآن کریم وفای به عهد به عنوان صفت پسندیده و یک وظیفه الهی اجتماعی بر همه لازم و واجب شده است: ﴿وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا﴾[۱۴]. در مقابل، خلف وعده و نقض پیمان از موارد منهی در قرآن کریم است: ﴿وَلَوْ تَوَاعَدْتُمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِي الْمِيعَادِ﴾[۱۵].[۱۶]
رابطه ایمان و وفای به عهد
ایمان با وفا به عهد الهی ظهور می‌یابد و در عرصه اجتماعی با وفا به پیمان‌ها وجود خود را به اثبات می‌رساند. پیامبر اکرم(ص) دراین‌باره فرمود: «مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَفِ إِذَا وَعَدَ»[۱۷].
موضوع وفای به عهد آن‌قدر اهمیت و اعتبار دارد که هشام بن سالم[۱۸] می‌گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که می‌فرمود: «عِدَةُ الْمُؤْمِنِ أَخَاهُ نَذْرٌ لَا كَفَّارَةَ لَهُ فَمَنْ أَخْلَفَ فَبِخُلْفِ اللَّهِ بَدَأَ وَ لِمَقْتِهِ تَعَرَّضَ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ-» ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ* كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ﴾[۱۹].[۲۰]؛ وعده مؤمن به برادر دینی‌اش نذری است که کفّاره ندارد[۲۱]. پس هر که به آن وفا نکند به مخالفت وعده با خدا برخاسته و خود را در غضب الهی انداخته است. این است گفتار خداوند که فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید چرا چیزی می‌گویید که انجام نمی‌دهید؟ نزد خدا سخت ناپسند است که چیزی را بگویید و انجام ندهید»[۲۲].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۸۲۵.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۸۲۲.
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۴۷۵.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۲، ص۲۳۲.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۵۰۲.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۵۱.
- ↑ احمد بن یوسف حلبی، عمدة الحفاظ، ص۵۲۵.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۲۶۰-۲۶۱.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۵۰۲.
- ↑ «و اگر پیمانشان را پس از بستن بشکنند و به دینتان طعنه زنند با پیشگامان کفر که به هیچ پیمانی پایبند نیستند کارزار کنید باشد که باز ایستند» سوره توبه، آیه ۱۲.
- ↑ «بگو: آیا از خداوند پیمانی گرفته‌اید (اگر گرفته باشید) خداوند هرگز پیمان خود را نمی‌شکند» سوره بقره، آیه ۸۰.
- ↑ «هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند» سوره فتح، آیه ۱۰.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۵۰۲.
- ↑ «به پیمان وفا کنید که از پیمان خواهند پرسید» سوره اسراء، آیه ۳۴.
- ↑ « اگر با هم وعده (ی کارزار) می‌گذاشتید در آن خلاف می‌کردید » سوره انفال، آیه ۴۲.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص۲۶۰-۲۶۱.
- ↑ «هر که به خدا و روز جزا ایمان دارد باید به وعده‌ای که می‌کند وفا کند». الکافی، ج۲، ص۳۶۳-۳۶۴؛ وسائل الشیعة، ج۸، ص۵۱۵.
- ↑ وی از شخصیت‌های برجسته اصحاب امام صادق و امام کاظم(ع) و از راویان ثقه است. ر.ک: رجال النجاشی، ص۴۳۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۹، ص۲۹۷-۳۰۲؛ قاموس الرجال، ج۱۰، ص۵۵۹-۵۶۳.
- ↑ «ای مؤمنان! چرا چیزی می‌گویید که (خود) انجام نمی‌دهید؟ * نزد خداوند، بسیار ناپسند است که چیزی را بگویید که (خود) انجام نمی‌دهید» سوره صف، آیه ۲.
- ↑ الکافی، ج۲، ص۳۶۳-۳۶۴.
- ↑ یعنی از شدت اهمیت چون نذر است یا به سبب لزوم وفا مانند نذر باید تلقی شود. ر.ک: مرآة العقول، ج۱۱، ص۲۲.
- ↑ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی، م‍ص‍طف‍ی، سیره نبوی، ج۲، ص ۶۲۵.