اهداف عدالت سیاسی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پایان منبع جامع}} +{{پایان منبع جامع}})) |
|||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
}} | }} | ||
'''اهداف عدالت سیاسی چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[فقه سیاسی (پرسش)|فقه سیاسی]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[فقه سیاسی]]''' مراجعه شود. | '''اهداف عدالت سیاسی چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[فقه سیاسی (پرسش)|فقه سیاسی]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[فقه سیاسی]]''' مراجعه شود. | ||
== پاسخ نخست == | == پاسخ نخست == | ||
[[پرونده:13681332.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:13681332.jpg|بندانگشتی|راست|100px|[[سید کاظم سیدباقری]]]] | ||
حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[سید کاظم سیدباقری]]''' در کتاب ''«[[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]»'' در این‌باره گفته است: | حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[سید کاظم سیدباقری]]''' در کتاب ''«[[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
*«'''ایجاد بسترهای رشد جامعه''': یکی از بنیادی‌ترین [[اهداف]] [[عدالت سیاسی]] آن است تا بسترهای [[رشد]] و [[پیشرفت]] [[سیاسی]] [[جامعه]] در عرصه‌های مادی و [[معنوی]] فراهم شود، بسترهایی که یاری‌گر [[انسان]] برای رسیدن به جایگاه [[شایسته]] خود است. انسان دارای سرشتی [[اجتماعی]] است؛ جامعه، [[قدرت]] و [[حاکمیت سیاسی]] اگر بستر و زمینه‌ای مطلوب فراهم آورد، استعدادهای او شکوفا می‌گردد و به رشد هماهنگ با مفهوم دقیق [[قرآنی]] خواهد رسید؛ اما اگر [[حکومت]] یا جامعه‌ای [[فاسد]] و [[گمراه]] باشد، [[رسیدن به کمال]] و [[پویایی]] برای او بسیار سخت خواهد بود؛ پس به نظر می‌رسد یکی از اساسی‌ترین سازوکارهای پی‌ریزی [[جامعه مطلوب]] و ایجاد بسترهای رشد در جامعه، عدالت سیاسی می‌باشد. عدالتی که فرایند سنجیده و دقیق [[قدرت سیاسی]] را در جامعه مورد توجه قرار می‌دهد، [[حقوق شهروندان]] را به رسمیت می‌شناسد و برای رسیدن هر فرد به آن [[حقوق]]، [[برنامه‌ریزی]] می‌کند و مهم‌تر از همه آنکه زمینه حضور فعالانه و مسئولانه [[شهروندان]] را فراهم می‌کند و شایستگان و [[صالحان]] در مصدر قدرت قرار گیرند. عنصری که می‌تواند، گامی اساسی برای رشد و [[شکوفایی]] جامعه باشد. طبق دیدگاه بعضی از [[اندیشمندان]] شرط اساسی [[دینی]] بودن جامعه، [[اجرای عدالت]] است؛ چراکه با اجرای عدالت است که مقتضیات رشد در جامعه ایجاد می‌شود<ref>محمدرضا حکیمی، جامعه‌سازی قرآنی، ص۱۴۳.</ref>.(...) | * «'''ایجاد بسترهای رشد جامعه''': یکی از بنیادی‌ترین [[اهداف]] [[عدالت سیاسی]] آن است تا بسترهای [[رشد]] و [[پیشرفت]] [[سیاسی]] [[جامعه]] در عرصه‌های مادی و [[معنوی]] فراهم شود، بسترهایی که یاری‌گر [[انسان]] برای رسیدن به جایگاه [[شایسته]] خود است. انسان دارای سرشتی [[اجتماعی]] است؛ جامعه، [[قدرت]] و [[حاکمیت سیاسی]] اگر بستر و زمینه‌ای مطلوب فراهم آورد، استعدادهای او شکوفا می‌گردد و به رشد هماهنگ با مفهوم دقیق [[قرآنی]] خواهد رسید؛ اما اگر [[حکومت]] یا جامعه‌ای [[فاسد]] و [[گمراه]] باشد، [[رسیدن به کمال]] و [[پویایی]] برای او بسیار سخت خواهد بود؛ پس به نظر می‌رسد یکی از اساسی‌ترین سازوکارهای پی‌ریزی [[جامعه مطلوب]] و ایجاد بسترهای رشد در جامعه، عدالت سیاسی می‌باشد. عدالتی که فرایند سنجیده و دقیق [[قدرت سیاسی]] را در جامعه مورد توجه قرار می‌دهد، [[حقوق شهروندان]] را به رسمیت می‌شناسد و برای رسیدن هر فرد به آن [[حقوق]]، [[برنامه‌ریزی]] می‌کند و مهم‌تر از همه آنکه زمینه حضور فعالانه و مسئولانه [[شهروندان]] را فراهم می‌کند و شایستگان و [[صالحان]] در مصدر قدرت قرار گیرند. عنصری که می‌تواند، گامی اساسی برای رشد و [[شکوفایی]] جامعه باشد. طبق دیدگاه بعضی از [[اندیشمندان]] شرط اساسی [[دینی]] بودن جامعه، [[اجرای عدالت]] است؛ چراکه با اجرای عدالت است که مقتضیات رشد در جامعه ایجاد می‌شود<ref>محمدرضا حکیمی، جامعه‌سازی قرآنی، ص۱۴۳.</ref>.(...) | ||
*'''توزیع عادلانه امکانات و فرصت‌ها''': غالباً در بحث از [[عدالت]]، توزیع عادلانه امکانات و [[فرصت‌ها]]، جایی [[ثابت]] و همیشگی دارد، [[فارابی]] بر این امر تأکید دارد که افراد [[مدینه]] باید بهره‌ای مساوی و یکسان از [[منافع]] و [[خیرات]] عمومی داشته باشند و خروج از آن [[ستم]] است؛ او آغاز [[عدل]] را توزیع خیرات مشترک بر می‌شمارد: {{عربی|العدل اولا یکون فی قسمه الخیرات المشترکة التی لاهل المدینه علی جمیعهم}}<ref>ابونصر فارابی، فصول المدنی، ص۱۴۲.</ref>. | * '''توزیع عادلانه امکانات و فرصت‌ها''': غالباً در بحث از [[عدالت]]، توزیع عادلانه امکانات و [[فرصت‌ها]]، جایی [[ثابت]] و همیشگی دارد، [[فارابی]] بر این امر تأکید دارد که افراد [[مدینه]] باید بهره‌ای مساوی و یکسان از [[منافع]] و [[خیرات]] عمومی داشته باشند و خروج از آن [[ستم]] است؛ او آغاز [[عدل]] را توزیع خیرات مشترک بر می‌شمارد: {{عربی|العدل اولا یکون فی قسمه الخیرات المشترکة التی لاهل المدینه علی جمیعهم}}<ref>ابونصر فارابی، فصول المدنی، ص۱۴۲.</ref>. | ||
در نگره [[اسلامی]]، بخشی از این بحث، برادرانه و [[اخلاقی]] است، [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] بر این امر تأکید دارد: {{متن قرآن|وَآتُوهُمْ مِنْ مَالِ اللَّهِ الَّذِي آتَاكُمْ}}<ref>«و از مال خداوند که به شما بخشیده است به آنان (برای کمک به بازخرید) بدهید» سوره نور، آیه ۳۳.</ref>.(...) | در نگره [[اسلامی]]، بخشی از این بحث، برادرانه و [[اخلاقی]] است، [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] بر این امر تأکید دارد: {{متن قرآن|وَآتُوهُمْ مِنْ مَالِ اللَّهِ الَّذِي آتَاكُمْ}}<ref>«و از مال خداوند که به شما بخشیده است به آنان (برای کمک به بازخرید) بدهید» سوره نور، آیه ۳۳.</ref>.(...) | ||
*'''ایفای [[حقوق]] [[شهروندان]]''': آن‌گونه که در تعریف [[عدالت]] آوردیم، [[احقاق حقوق]] شهروندان در هسته مرکزی عدالت وجود دارد و لذا یکی از هدف‌های [[عدالت سیاسی]] آن است که شایستگان و حق‌داران به تناسب، به حقوق خویش برسند. در [[قرآن کریم]] نیز یکی از اساسی‌ترین آیاتی که بر عدالت در عرصه [[سیاسی]]- [[اجتماعی]] دلالت دارد، حکایت از ایفای حقوق و [[داوری]] به حق دارد. [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ}}<ref>«ما این کتاب (آسمانی) را بر تو، به حق فرو فرستاده‌ایم تا در میان مردم بدانچه خداوند به تو نمایانده است داوری کنی و طرفدار خائنان مباش» سوره نساء، آیه ۱۰۵.</ref>. | * '''ایفای [[حقوق]] [[شهروندان]]''': آن‌گونه که در تعریف [[عدالت]] آوردیم، [[احقاق حقوق]] شهروندان در هسته مرکزی عدالت وجود دارد و لذا یکی از هدف‌های [[عدالت سیاسی]] آن است که شایستگان و حق‌داران به تناسب، به حقوق خویش برسند. در [[قرآن کریم]] نیز یکی از اساسی‌ترین آیاتی که بر عدالت در عرصه [[سیاسی]]- [[اجتماعی]] دلالت دارد، حکایت از ایفای حقوق و [[داوری]] به حق دارد. [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ}}<ref>«ما این کتاب (آسمانی) را بر تو، به حق فرو فرستاده‌ایم تا در میان مردم بدانچه خداوند به تو نمایانده است داوری کنی و طرفدار خائنان مباش» سوره نساء، آیه ۱۰۵.</ref>. | ||
این [[آیه]] به ما نشان می‌دهد [[هدف]] اساسی کتاب [[قرآن]] و [[رسالت]] [[پیامبران الهی]]، [[حکم]] راندن عادلانه بر اساس [[احکام الهی]] است»<ref>[[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]، ص ۱۴۵-۱۵۵.</ref> | این [[آیه]] به ما نشان می‌دهد [[هدف]] اساسی کتاب [[قرآن]] و [[رسالت]] [[پیامبران الهی]]، [[حکم]] راندن عادلانه بر اساس [[احکام الهی]] است»<ref>[[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]، ص ۱۴۵-۱۵۵.</ref> | ||
== [[:رده:آثار فقه سیاسی|منبع‌شناسی جامع فقه سیاسی]] == | |||
==[[:رده:آثار فقه سیاسی|منبع‌شناسی جامع فقه سیاسی]]== | |||
{{منبع جامع}} | {{منبع جامع}} | ||
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های فقه سیاسی|کتاب‌شناسی فقه سیاسی]]؛ | * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های فقه سیاسی|کتاب‌شناسی فقه سیاسی]]؛ | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۳: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:پرسش]] | ||
[[رده:پرسمان فقه سیاسی]] | [[رده:پرسمان فقه سیاسی]] | ||
[[رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ]] | [[رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ]] | ||
[[رده:(اا): پرسش‌های فقه سیاسی با ۱ پاسخ]] | [[رده:(اا): پرسش‌های فقه سیاسی با ۱ پاسخ]] | ||
نسخهٔ ۹ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۰۵
| اهداف عدالت سیاسی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی |
| مدخل اصلی | عدالت سیاسی |
اهداف عدالت سیاسی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث فقه سیاسی است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی فقه سیاسی مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید کاظم سیدباقری در کتاب «عدالت سیاسی در قرآن کریم» در این‌باره گفته است:
- «ایجاد بسترهای رشد جامعه: یکی از بنیادی‌ترین اهداف عدالت سیاسی آن است تا بسترهای رشد و پیشرفت سیاسی جامعه در عرصه‌های مادی و معنوی فراهم شود، بسترهایی که یاری‌گر انسان برای رسیدن به جایگاه شایسته خود است. انسان دارای سرشتی اجتماعی است؛ جامعه، قدرت و حاکمیت سیاسی اگر بستر و زمینه‌ای مطلوب فراهم آورد، استعدادهای او شکوفا می‌گردد و به رشد هماهنگ با مفهوم دقیق قرآنی خواهد رسید؛ اما اگر حکومت یا جامعه‌ای فاسد و گمراه باشد، رسیدن به کمال و پویایی برای او بسیار سخت خواهد بود؛ پس به نظر می‌رسد یکی از اساسی‌ترین سازوکارهای پی‌ریزی جامعه مطلوب و ایجاد بسترهای رشد در جامعه، عدالت سیاسی می‌باشد. عدالتی که فرایند سنجیده و دقیق قدرت سیاسی را در جامعه مورد توجه قرار می‌دهد، حقوق شهروندان را به رسمیت می‌شناسد و برای رسیدن هر فرد به آن حقوق، برنامه‌ریزی می‌کند و مهم‌تر از همه آنکه زمینه حضور فعالانه و مسئولانه شهروندان را فراهم می‌کند و شایستگان و صالحان در مصدر قدرت قرار گیرند. عنصری که می‌تواند، گامی اساسی برای رشد و شکوفایی جامعه باشد. طبق دیدگاه بعضی از اندیشمندان شرط اساسی دینی بودن جامعه، اجرای عدالت است؛ چراکه با اجرای عدالت است که مقتضیات رشد در جامعه ایجاد می‌شود[۱].(...)
- توزیع عادلانه امکانات و فرصت‌ها: غالباً در بحث از عدالت، توزیع عادلانه امکانات و فرصت‌ها، جایی ثابت و همیشگی دارد، فارابی بر این امر تأکید دارد که افراد مدینه باید بهره‌ای مساوی و یکسان از منافع و خیرات عمومی داشته باشند و خروج از آن ستم است؛ او آغاز عدل را توزیع خیرات مشترک بر می‌شمارد: العدل اولا یکون فی قسمه الخیرات المشترکة التی لاهل المدینه علی جمیعهم[۲].
در نگره اسلامی، بخشی از این بحث، برادرانه و اخلاقی است، خداوند در قرآن کریم بر این امر تأکید دارد: ﴿وَآتُوهُمْ مِنْ مَالِ اللَّهِ الَّذِي آتَاكُمْ﴾[۳].(...)
- ایفای حقوق شهروندان: آن‌گونه که در تعریف عدالت آوردیم، احقاق حقوق شهروندان در هسته مرکزی عدالت وجود دارد و لذا یکی از هدف‌های عدالت سیاسی آن است که شایستگان و حق‌داران به تناسب، به حقوق خویش برسند. در قرآن کریم نیز یکی از اساسی‌ترین آیاتی که بر عدالت در عرصه سیاسی- اجتماعی دلالت دارد، حکایت از ایفای حقوق و داوری به حق دارد. خداوند می‌فرماید: ﴿إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ﴾[۴].
این آیه به ما نشان می‌دهد هدف اساسی کتاب قرآن و رسالت پیامبران الهی، حکم راندن عادلانه بر اساس احکام الهی است»[۵]
منبع‌شناسی جامع فقه سیاسی
پانویس
- ↑ محمدرضا حکیمی، جامعه‌سازی قرآنی، ص۱۴۳.
- ↑ ابونصر فارابی، فصول المدنی، ص۱۴۲.
- ↑ «و از مال خداوند که به شما بخشیده است به آنان (برای کمک به بازخرید) بدهید» سوره نور، آیه ۳۳.
- ↑ «ما این کتاب (آسمانی) را بر تو، به حق فرو فرستاده‌ایم تا در میان مردم بدانچه خداوند به تو نمایانده است داوری کنی و طرفدار خائنان مباش» سوره نساء، آیه ۱۰۵.
- ↑ سیدباقری، سید کاظم، عدالت سیاسی در قرآن کریم، ص ۱۴۵-۱۵۵.