تفسیر القاسمی (کتاب)

تفسیر القاسمی
زبان	عربی
نویسنده	محمد جمال الدین قاسمی
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات دار الکتب العلمیه|انتشارات انتشارات دار الکتب العلمیه]][[رده:انتشارات انتشارات دار الکتب العلمیه]]
محل نشر	بیروت، لبنان
سال نشر	۱۴۱۸ق، ۱۹۹۸ م، ۱۳۷۷ ش

تفسیر القاسمی کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات آیات قرآن می‌‏باشد. این کتاب اثر محمد جمال الدین قاسمی است و انتشارات دار الکتب العلمیه انتشار آن را به عهده داشته‌ است.

دربارهٔ کتاب

«محاسن التأویل» معروف به «تفسیر قاسمی» از جمله تفاسیر عصری - اجتهادی بس ارجمند است که به قلم محمد جمال الدین بن محمد القاسمی الدمشقی مالکی مذهب به زبان عربی، تألیف یافته و مورد توجه قرآن پژوهان به‌ویژه مفسران معاصر قرار گرفته است.

تحصیلات قاسمی در زادگاهش دمشق انجام یافته و مدتی برای تبلیغ و تدریس علوم اسلامی در شماری از شهرها و روستاهای سوریه عزیمت کرد. وی مدتی نیز، به مصر و حجاز مسافرت نمود و سپس به دمشق بازگشت و به تألیف و تدریس علوم اسلامی از جمله فقه، ادب و تفسیر پرداخته و آثاری از خود برجای نهاد که مهم‌ترین آنها «محاسن التأویل» در تفسیر قرآن کریم است. قاسمی از شاگردان محمد عبده مصری و از مروجان اندیشه‌های او در زمینه علم و سیاست است. جامعیت علمی او بدان پایه رسید که محمد عبده او را با وصف «علامه شام»، «احیاگر معارف اسلام» و «حلقه رابط میراث علمی پیشینیان و ترقی خواهان معاصر»، مورد تمجید و تحسین قرار داده است.

این مفسر که از خاندان علم و سیادت بوده و نسبش به امام حسین(ع) می‌رسد از طرف حسدورزان زمانش متهم به تأسیس مذهب جدید در دین گردید و مدتی هم به انزوا کشیده شد، اما او استقلال علمی‌اش را حفظ کرد و تهمت‌ها را از خود دفع نمود. قاسمی در تفسیر خود، به آراء علمای سلف ارج نهاده و از طرفی دستاوردهای علمی عالمان هم عصر خود را نیز مد نظر داشته و با شیوهای هوشمندانه، آراء پیشینیان و معاصران را در جهات منقول و معقول مورد توجه قرار داده است. او در این اثر، به‌ویژه در مقدمه عالمانه مبسوطش، اشارات باریک بینانه‌ای به اسرار علمی قرآن کریم نموده و خوانندگان را به پیگیری پرشگفت نکته‌های قرآن در امور طبیعی همچون مسائل نجومی و آثار ناشناخته کره خاکی فراخوانده است.

مؤلف در این اثر، پس از نقل هر آیه، نخست به نقل آراء مفسران پیشین می‌پردازد و سپس مفردات قرآن را مورد بحث قرار می‌دهد و دیدگاه‌های لغت‌شناسان را یادآور می‌شود و به نکات ادبی و بلاغی نیز توجه می‌کنند و از خود آیات در تبیین و تفسیر آنها یاری می‌جوید و به پرسش‌های برآمده از محتوای آیات که معمولاً کم و بیش برای خوانندگان قرآن پیش می‌آید پاسخ می‌دهد.

او در تفسیر آیات الاحکام به مذهب فقهی متبوع خود (مالکی) در استنباط فروعات احکام بیشتر توجه می‌کند و به روایات تفسیری هم در منابع به‌ویژه «موطأ» مالک عنایت می‌ورزد و گاهی پس از تفسیر کوتاه آیات، تحت عنوان «والخلاصه» جمع‌بندی گویا و فشرده‌ای که حاکی از تسلط او بر دانش تفسیر است ارائه می‌دهد. قاسمی، روایات ضعیف و اسرائیلیات را مورد نقد قرار داده و برای فهم صحیح آیات، خواننده را دعوت به تعقل و تدبر می‌کند و در میان مفسران به نظرات محمد عبده و فخر رازی بیش از دیگران اعتناء می‌کنند و گاهی هم عبارات آنان را نقل کرده و تأیید می‌نماید.

تفسیر «محاسن التأویل»، تفسیری جامع، گویا، استوار، عصری، اجتهادی و معقول به شمار می‌رود که با توجه به نیازهای روز نگارش یافته و به همین جهت مورد توجه بسیاری از حوزه‌های علوم دینی قرار گرفته است. استواری در نثر و قلّت حجم عبارات و پرمحتوایی مطالب از امتیازات این تفسیر گران‌سنگ است.

نتیجه‌گیری‌های این مفسر تحت عنوان «تنبیه»، «وجود»، «لطیفه» و «فوائد»، در تفسیر شماری از آیات، آن را از بسیاری آثار مشابه متمایز می‌سازد، به‌ویژه آنگاه که با صراحت تمام به بیان نظر اجتهادی خویش با عنوان «قُلْتُ» می‌پردازد.

فهرست کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

دربارهٔ پدیدآورنده

محمد جمال الدین قاسمی

محمد جمال الدین قاسمی، عالم سلفی شافعی و متبحر در فنون ادب (متولد ۱۲۸۳ ق، متوفای ۱۳۳۲ ق)، تحصیلات خود را در محضر اساتیدی همچون: «محمد عبده» به اتمام رساند. او چندین جلد کتاب به رشته تحریر درآورده است. «دلائل التوحيد»، «طبقات مشاهير الدمشقيين من أهل القرن الرابع عشر الهجري» و «تفسیر القاسمی» برخی از این آثار است

دریافت متن

• دریافت متن PDF کتاب از وبگاه کتابخانه دیجیتال نور
• دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت