آغاز غیبت صغری
مقدمه
بر اساس آنچه نزد شیعیان مشهور است، حضرت مهدی (ع) در سال ۲۵۵ هجری قمری دیده به جهان گشود و امام حسن عسکری (ع) هم در هشتم ربيع المولود سال ۲۶۰ قمری به شهادت رسید. درباره مبدأ غیبت امام عصر (ع) دو نظر وجود دارد که هر کدام از زاویه‌ای خاص به مطلب می‌نگرد. شیخ مفید، غیبت صغری را از بدو تولد حضرت مهدی (ع) می‌داند و جمعی از لحظه شهادت پدر. بنابراین، مدت غیبت صغرا حداکثر ۷۴ و حداقل ۶۹ سال و چند ماه خواهد بود. آنان که مبدأ غیبت حضرت مهدی (ع) را لحظه تولد می‌دانند، به تولد مخفيانه حضرت (ع) توجه دارند، نه آغاز امامتش. بر اساس این نظر، امام عصر (ع) حتی پیش از امامت نیز در غیبت به سر می‌برد و جز با خواص شیعیان با کسی ارتباط برقرار نمی‌ساخت. جمعی که مبدأ غیبت امام (ع) را لحظه شهادت پدر گران قدرش می‌دانند، به آغاز امامتش عنایت دارند. بنابراین، اختلاف این دو اساسی نیست. برای جمع هر دو نظر می‌توان زندگان امام عصر (ع) را به پنج مرحله تقسیم کرد:
- دوران اختفا[۱](تولد تا آغاز امامت؛ پانزدهم شعبان ۲۵۵ ـ ربیع الاول ۲۶۰ق)
- دوران غیبت صغری (از هشتم ربیع الاول ۲۶۰ ـ ۳۲۹ق)؛
- دوران غیبت کبری (از ۳۲۹ق)؛
- دوران قیام و ظهور؛
- دوران عدالت گستری و حکومت جهانی.
با توجه به دوران اختفای امام عصر (ع) در دوران پدر گران قدرش، می‌توان مکان غیبت ایشان را سامرا دانست؛ البته مشخص نیست حضرت مهدی (ع) در تمام دوران حیات پدر در سامرا و در خانه پدری به سر برده است. برخی روایات نشان می‌دهد، ایشان نیز همانند حضرت موسی (ع) از مادر و پدر دور بوده است. پس از شهادت امام حسن عسکری (ع)، مأموران، خانه امام را تفتیش کردند، ولی ردپایی از امام عصر (ع) نیافتند. حضرت مهدی (ع) بر پیکر پدر ارجمندش نماز گزارد و دیگر بار ناپدید شد. آنچه به سرداب غیبت مشهور شده است، به غیبت امام عصر (ع) و ناپدید شدنش در سرداب ارتباط ندارد و از ساخته‌های دشمنان شیعه به شمار می‌آید. البته در این باره روایتی مجهول السند وجود دارد و چنانچه دارای اعتبار تاریخی باشد، می تواند نشان بدهد که حضرت بی آنکه دیده شود از سرداب بیرون آمده است[۲]. با توجه به مشخص نبودن چهره و نام حضرت مهدی (ع) برای مردم و ماموران خلیفه، بسیار طبیعی و منطقی است که امام به راحتی ناپدید شده باشد، زیرا ماموران و مردم عادی او را نمی‌شناختند. کسانی که پس از وفات امام حسن عسکری (ع) با امام عصر (ع) یا نماینده‌اش ملاقات داشته‌اند، در شهر سامرا یا اطراف آن امانت‌های خود را تحویل دادند و به وطن بازگشتند[۳].[۴]
پرسش مستقیم
- غیبت صغرا به چه معناست؟ و چرا از همان ابتدا غیبت کامل صورت نگرفت؟ (پرسش)
- علت و سبب پیدایش غیبت صغری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- نقش و تأثیر غیبت صغری در غیبت کبری چیست؟ (پرسش)
- مبدأ غیبت صغری از چه زمانی به حساب می‌آید؟ (پرسش)
- ویژگی‌های دوران غیبت صغری چیست؟ (پرسش)
- حکمت غیبت صغری قبل از غیبت کبری چه بوده است؟ (پرسش)
- امتیاز عصر غیبت صغری بر غیبت کبری چیست؟ (پرسش)
- آیا دولت عباسی پیگیر اخبار امام مهدی بودند؟ (پرسش)
- امام مهدی برای اثبات وجود خود در عصر غیبت صغری چه تدابیری اندیشید؟ (پرسش)
- آیا قبل از غیبت کبری غیبت صغری ضروری بوده است؟ (پرسش)
- مسئولیت امام مهدی در غیبت صغرا چیست؟ (پرسش)
- برخی از مورخان غیبت صغرا و کبرا نواب اربعه و داستان جعفر کذاب را دیدگاه متکلمین شیعه و شاگردانشان می‌دانند؟ (پرسش)
- پایان غیبت صغرا چه زمانی است؟ (پرسش)
- ماجرای تلاش نافرجام برای دستگیری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- اولین کسی که به دروغ ادعای نیابت خاص امام مهدی کرد چه کسی بود؟ (پرسش)
- خلفای دوران غیبت صغری چه کسانی بودند؟ (پرسش)
- خلفای عباسی در دوران غیبت صغری چه اقدام‌هایی انجام دادند؟ (پرسش)
- آخرین خلیفه عصر غیبت صغری چه کسی بود؟ (پرسش)
- سالی که آخرین نائب خاص امام مهدی وفات یافت چه نام دارد؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان نیابت نواب خاص امام مهدی را اثبات کرد؟ (پرسش)
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ به کارگیری واژه «اختفا» به جای «غیبت» بدان سبب است که غیبت به زمان امامت نسبت داده شود
- ↑ محمد صدر، تاریخ غیبت صغرا، ص ۳۳
- ↑ همان، ص ۳۱۶-۳۴۳.
- ↑ حکیم، سید منذر، غیبت حضرت مهدی، ص۱۵۹ – ۱۶۱؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۳۲۶.