عرا

این مدخل زیرشاخهٔ بحث عرا است. عرا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عرا در قرآن - عرا در حدیث - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

فَنَبَذْنَاهُ بِالْعَرَاءِ وَهُوَ سَقِيمٌ. لَوْلَا أَنْ تَدَارَكَهُ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَرَاءِ وَهُوَ مَذْمُومٌ.

لغت‌شناسی عراء

در لغت‌نامه دهخدا می‌خوانیم: عراء. جای و میدان که در آن چیزی پوشیده نشود. علامه طباطبایی در این باب چنین گوید: «عراء به معنای زمین لخت و بدون سقف و یا گیاه است». این عالم دینی در جایی دیگر گوید: کلمه عراء به معنای محلی فاش است که دیوار و حائلی دیگر در آن نباشد و چیزی که انسان در زیر سایه‌اش قرار گیرد نداشته باشد. نه سقفی و نه خیمه‌ای و نه درختی.

سرگذشت حضرت یونس

«در شهر نینوا و در اوج بت پرستی و در تاریکی جهل و شرک، یونس نور ایمان را شعله‌ور ساخت». ولی آن قوم به سخن او گوش ندادند. او از خداوند برای ایشان عذاب خواست و خود از شهر بیرون رفت». «بعد از آن سوار کشتی شد و نهنگ او را بلعید».

یونس در روایت عهد عتیق

در عهد عتیق حضرت یونس بعد از خروج از نینوا رو به «یافا» نهاده و از آنجا با کشتی عازم «ترشیش» بوده است. در دریا طوفانی بر می‌خیزد و کشتی در آستانه غرق شدن قرار می‌گیرد. به رسم آن روزگار قرعه انداختند تا بار کشتی را سبک کنند. «سه مرتبه قرعه افکندند و هر سه بار به نام حضرت یونس اصابت کرد عاقبت خواه نا خواه حضرت یونس را به دریا انداختند».

نینوا

«شهر نینوا (به معنای مأوی و منزل نبن) پایتخت آشور در شرق دجله مقابل موصل در بین النهرین (عراق امروزی) واقع شده و خرابه‌های آن تا به امروز باقی است». «نینوا Ninive، که در سنگ نوشته‌های میخی Ninua نگاشته شده، گرفته شده از کلمه «نونو» - به معنی «ماهی» است - نینوا در روزگار دولت آشور پایتخت پر آوازه آن دولت بود و امروزه شهری است در نزدیکی موصل که آن را «کویونجیک» گویند. در آن، حفریات باستان شناسانه انجام یافته و سنگ نوشته‌های میخی از روزگار پادشاهی کشور بانی پال به دست آمده است».

یافا

یافا به عبری «بانو» نوشته شده و در انجیل «یوپا» است. قاموس کتاب مقدس درباره این شهر بنی اسرائیلی می‌نویسد: «شهر قدیمی است که بر ساحل دریای مدیترانه در قسمت دان به مسافت ۳۰ میل به جنوب قیصریه و ۳۵ میل به مغرب شمالی اورشلیم بر قله‌ای که ارتفاعش ۱۱۶ قدم می‌باشد واقع است و یونس نبی از این شهر به قصد ترشیش به کشتی سوار شد».

ترشیش

ترشیش را قاموس کتاب مقدس چنین تعریف می‌کند: «در ساحل شرقی آفریقا یا در بندر جنوبی آسیا واقع بود... باری وقایعی در کتاب مقدس درباره ترشیش مذکور است یکی این است که یونس پیغمبر بدانجا فرار می‌کرد و کشتی‌های سلیمان نیز بدانجا وارد می‌شد و بسیاری از اوقات بادشرقی بر آن دریا وزیده کشتی‌های ترشیش را که دارای امتعه نفیسه و گران‌بها بود در امواج آب‌های دریای روم در هم می‌شکست». ترشیش یا ترتیس را محل فعلی کشور «تونس» دانسته‌اند در عهد باستان تونس را ترشیش خوانده‌اند که واژه‌ای فنیقی-کارتاژی است. تونس را جغرافی‌نویسان مسلمان تونس می‌خوانند. کشوری است در شمال آفریقا واقع در کرانه‌های جنوبی دریای مدیترانه.

جغرافیای تاریخی مسیر یونس

«حضرت یونس(ع) چون از ایمان آوردن مردم نینوا مأیوس گردید... با حالت خشم نینوا را به مقصد یافا ترک کرد. یافا بخشی از فلسطین اشغالی، بندر عمده این سرزمین در ساحل دریای مدیترانه است. حضرت یونس(ع) به بندر یافا رفت تا در ساحل دریای مدیترانه سوار بر کشتی شده از راه دریا رهسپار ترشیش شود».

پایان مبحث

دانستیم که حضرت یونس(ع) در نینوا مردم را به خدا دعوت کرد. از آنها فراری گشت و خود را به یافا برساند. طوفان کشتی را گرفتار ساخت و مسافران او را به دریای مدیترانه افکندند. نهنگ او را بلعید ولی به اذن خداوند یونس را به ساحل دریا آورد و بر روی زمین بدون سقف زمین انداخت. در این که دریای حامل کشتی حضرت یونس(ع) دریای مدیترانه بوده است شکی وجود ندارد. بیرون آمدن او از دل نهنگ در یکی از سواحل مدیترانه اتفاق افتاده است. برخی پژوهشگران در محل فرود یونس می‌نویسند: «این ساحل، احتمال دارد ساحل صیدون در جنوب لبنان باشد» ما هم این نظر را قبول داریم و می‌گوییم منظور از عراء «ساحل صیدون» در جنوب لبنان است.

منابع

1. فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن