سرنوشت انسان
عصاره دین و عامل وحدت جامعه
- می‌توان امامت و ولایت را عصارۀ اسلام دانست؛ بدین‌معنا که کلیت دین اسلام در امامت و ولایت خلاصه می‌شود. ازاین‌رو، خطای در فهم موضوع امامت و ولایت، خطای در کلّ اسلام است و انحراف در آن، انحراف از اصل اسلام خواهد بود.
- در طول تاریخ، همه نزاع‌ها و اختلاف‌ها ریشه در فهم نادرست از مسئلۀ امامت دارد؛ به‌تعبیر شهرستانی (مؤلف کتاب ملل و نحل): در تاریخ اسلام هیچ جنگی همچون جنگ بر سر امامت رخ نداده است: ما سُلّ سیفٌ في الإسلام علی قاعدة دینیة مثل ما سُلّ علی الإمامة[۱]. این نکته را می‌توان تعمیم داد و گفت: همه جنگ‌ها در جهان بشر بر سر مسئلۀ امامت بوده است. نه‌تنها همۀ جنگ‌های تاریخ اسلام، بلکه همۀ جنگ‌ها و درگیری‌های انبیا با مخالفانشان - همچون: جنگ حضرت موسی(ع) با فرعون ستمگر، یا جنگ حضرت نوح(ع) با سران طغیان‌گر قومش - بر سرِ امامت و ولایت بوده است؛ حتی جنگ طاغوت‌ها با یکدیگر نیز بر سر همین مسئله بوده است.
- ولایت، جامعه بشر را یکی می‌کند و اساساً جوامع بشر با ولایت شکل می‌گیرند. هویت یک جامعه را ولایت و امامت آن جامعه شکل می‌دهد. نه تنها، هویت هر جامعه‌ای با امامت و ولایت آن جامعه شکل می‌گیرد، بلکه قدرت و عزت هر جامعه‌ای نیز وابسته به شکل ولایت و امامت در آن جامعه است. از سوی دیگری، پیروزی و رستگاری، چه در این عالم و چه در عوالم دیگر، همه‌اش با مسئله امامت و ولایت شکل می‌گیرد[۲].
رابطۀ امامت با سرنوشت انسان‌ها
طبق آموزه‌های قرآن کریم، سرنوشت انسان را امامت تعیین می‌کند. خدای متعال در سوره اسراء می‌فرماید: ﴿يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ﴾[۳]. خدای متعال درباره قوم فرعون نیز همین را می‌فرماید: ﴿فَاتَّبَعُوا أَمْرَ فِرْعَوْنَ وَمَا أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِيدٍ * يَقْدُمُ قَوْمَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ وَبِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ﴾[۴].[۵] این گمان که امامت مخصوص مسلمین باشد، نادرست است. در قرآن کریم و روایات، همان‌گونه که "امام هدی" یا "امام نور" وجود دارد "امام ضلال" و "امام نار" نیز یافت می‌شود[۶].[۷]. اصولاً هیچ جامعه‌ای بدون امام شکل نمی‌گیرد. بدین جهت، بحث امامت مربوط سرنوشت همۀ انسان‌هاست. هم سرنوشت اخروی و هم سرنوشت این دنیای انسان به امامت و ولایت وابسته است[۸]. اگر در جامعه اسلامی تفرقه وجود دارد و امروزه دشمنان بر بعضی از جوامع اسلامی سلطه دارند و مردمانی در ذلت هستند، به‌سبب انحراف از مسیر اصلی امامت است. بنابراین، مسئلۀ امامت تنها مربوط به گذشته نیست که کسانی بپندارند نزاعی در سپیده‌دم تاریخ اسلام رخ داد و به پایان رسید و امروز دیگر نزاعی بر سر مسأله امامت وجود ندارد، بلکه امامت و ولایت مسئلۀ امروز جامعۀ بشری است[۹].
منابع
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع امامت
پانویس
- ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل والنحل، ج۱، ص۳۱.
- ↑ اراکی، محسن، درس اول «امامت در اندیشه اسلامی»
- ↑ «روزی که هر دسته‌ای را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم» سوره اسراء، آیه ۷۱.
- ↑ «آنگاه، آنها از فرمان فرعون پیروی کردند و فرمان فرعون از سر [کمال رهیافتگی و] کاردانی نبود * او در روز رستخیز، پیشاپیش قومش می‌آید و آنان را به دوزخ درمی‌آورد» سوره هود، آیه ۹۷-۹۸.
- ↑ اراکی، محسن، درس اول «امامت در اندیشه اسلامی»
- ↑ در قرآن کریم علاوه بر امام هدایت: ﴿وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾ سوره سجده، آیه:۲۴. از امام نار نیز یاد شده است: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ﴾ سوره قصص، آیه:۴۱ و در روایت نیز، از امام صادق(ع) آمده است: «قَرَأْتُ فِي كِتَابِ أَبِي: اَلْأَئِمَّةِ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِمَامَانِ إِمَامُ الْهُدَى وَإِمَامُ الضَّلاَلِ؛ فَأَمَّا أَئِمَّةُ الْهُدَى فَيُقَدِّمُونَ أَمْرَ اللَّهِ قَبْلَ أَمْرِهِمْ، وَحُكْمَ اللَّهِ قَبْلَ حُكْمِهِمْ، وَأَمَّا أَئِمَّةُ الضَّلاَلِ فَإِنَّهُمْ يُقَدِّمُونَ أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَمْرِ اللَّهِ، حُكْمُهُمْ قَبْلَ حُكْمِ اللَّهِ؛ اِتِّبَاعاً لِأَهْوَائِهِمْ، وَخِلاَفاً لِمَا فِي الْكِتَابِ». صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۲.
- ↑ اراکی، محسن، درس اول «امامت در اندیشه اسلامی»
- ↑ اراکی، محسن، درس اول «امامت در اندیشه اسلامی»
- ↑ اراکی، محسن، درس اول «امامت در اندیشه اسلامی»