اشرس بن حسان بکری
این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
- اشرس بن حسان و به قولی حسان بن حسان، مکنی به ابو حسان از راویان مورد وثوق و از افاضل تابعین و از اصحاب امیرمؤمنان(ع) و کارگزار حضرت در شهر انبار بود.
- شهر انبار در اصل فلوجه نام داشت، اما چون کسری آن را انبار حبوبات قرار داده بود، به شهر انبار نام گذاری شد. معاویه که پس از جنگ صفین همواره به فکر نابود کردن بلاد تحت فرمان امیرالمؤمنین(ع) بود، شش هزار نیرو به فرماندهی سفیان بن عوف غامدی برای غارت و تصرف شهر هیت گسیل داشت و سفارش کرد از آنجا به شهر انبار و سپس به مدائن برود و شیعیان علی(ع) را تار و مار کند و شهر را به غارت ببرد. سفیان بن عوف غامدی ابتدا به شهر هیت حمله کرد و آن‌چه در آن بود به غارت برد و چون در قتل و غارت مانعی ندید، از آنجا به شهر انبار رفت، اما اشرس بن حسان که حاکم آنجا بود، با نیروهای تحت فرمانش به مصاف دشمن رفت. نیروهایش ابتدا پانصد نفر بودند، که در ادامه جنگ سی صد نفر از آنان متفرق شدند و از جنگ کنار کشیدند و اشرس این مرد با فضیلت و وظیفه شناس با همان دویست سرباز باقی مانده صحبت کرد و به کسانی که دل در گرو جهاد و شهادت نداشتند، اجازه داد کناره‌گیری کنند و تنها با سی نفر از نیروهایش که باقی مانده بودند در میدان جنگ، در کمال صبر و بردباری به جهاد پرداخت و سرانجام همگی آن سی نفر جان برکف به شهادت رسیدند و ارواح مطهرشان به ملکوت اعلی پیوست، وقتی این خبر دلخراش و تكان دهنده به امیرالمؤمنین علی(ع) رسید، بسیار ناراحت شد و به نخیله تشریف فرما شد، مردمی که جمع شده بودند به حضرت عرض کردند ما به دستور شما دشمن را دفع خواهیم کرد، ولی حضرت آنها را مورد نکوهش قرار داد و فرمود: "شما نه برای خودتان و نه برای من کفایت می‌کنید"، اما سرانجام، گروهی به فرماندهی سعید بن قیس را به دنبال سفیان بن عوف خون‌خوار و سپاه همراه او فرستاد آنان تا شهر هیت سفیان بن عوف را تعقیب کردند اما او را نیافتند و بدون هیچ برخوردی به کوفه بازگشتند[۱].
- البته در نام حاکم شهر انبار که به شهادت رسید، اختلاف نظر است در تاریخ طبری و تاریخ ابن اثیر، نام وی، اشرس بن حسان ذکر شده است، اما برخی وی را حسان بن حسان گفته‌اند. و احتمال دوم در کلام امیرالمؤمنین(ع) آمده است زیرا در خطبه‌ای بسیار مهم و کوبنده در امر جهاد و شکوه از حمله‌های پی در پی نیروهای معاویه در شهرهای تحت فرمانش و مذمت مردم کوفه در کوتاهی در مقابله با دشمن، و نیز ذکر فضایل حاکم انبار از حسان بن حسان بکری نام بردند و فرمودند: "یکی از فرماندهان لشکر غارتگر معاویه به شهر مرزی انبار حمله کرده است و فرماندار شهر حسان بن حسان بکری را کشته و سربازان و مرزبانان شما را از آن سرزمین بیرون رانده است”[۲].
- همین طوری که ملاحظه کردید نام فرماندار شهر انبار در این خطبه حسان بن حسان است، نه اشرس بن حسان، ولكن محتمل است نام اصلی و حسان و اشرس لقب او بوده است، و به اشرس بن حسان بکری معروف شده، چنان که در تاریخ طبری و کامل ابن اثیر آمده است، والله العالم.[۳]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ تاریخ طبری، ج۵، ص۱۳۴ و کامل ابن اثیر، ج۲، ص۴۲۵.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۷.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۱، ص۱۸۲-۱۸۳.