خشم در معارف دعا و زیارات

این مدخل زیرشاخهٔ بحث خشم است. خشم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: خشم در قرآن - خشم در حدیث - خشم در نهج البلاغه - خشم در اخلاق اسلامی - نفی خشم در معارف و سیره نبوی - خشم در معارف دعا و زیارات - خشم در معارف و سیره سجادی - خشم در خانواده - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

خشم (غضب) دو قسم است، اول خشم خداوند، که عِقاب گناه‌کار است و دوم خشم مخلوق، که خود بر دو نوع است؛ خشم پسندیده که خشمی است در راه دین و حق، و خشم ناپسند که خشمی است در غیر راه دین و حق. امام سجاد(ع) در دعای خود از هر دو قسم خشم به خدا پناه برده است. وی از رذیله خشم به خدا پناه برده و این چنین ندا می‌دهد: «بار خدایا، به تو پناه می‌برم از... شدت خشم».

غالباً در دو حالت ممکن است که ما تسلط بر خویشتن را از دست بدهیم و از مسیر حق و عدالت خارج شویم. یکی در زمانی که از کسی خرسند و خشنودیم و یک مورد هم در وقتی که بر کسی خشم می‌گیریم. امام سجاد(ع) از خدا می‌خواهد که در این دو حالت از خطاها محفوظ و در امان باشد. خشم و سخط پروردگار نوع دیگری از خشم است که حضرت بارها در نیایش‌های خود به آن اشاره کرده و این‌گونه از آن به خدا پناه می‌برد: «بار خدایا... مرا آماج خشم و سخط خود مساز... بار خدایا، امروز از خشم تو به تو پناه می‌جویم».

آن حضرت معتقد است که رحمت و حلم خداوند بر خشم و غضبش پیش است، و این‌گونه مناجات می‌کند: «ای خدا... تویی که رحمتت را بر غضبت پیشی است» «ای خداوند، غضب تو را جز حلم تو فرو نمی‌نشاند».

باید دانست که رفتار و کردار بد انسان، منجر به خشم خداوند می‌شود، که حضرت عرضه می‌دارد: «خدایا... به بدی کردارم خشم تو را سزاوار گشتم»، «خدایا... پیش از آن‌که خصومت تو بر من تازد یا خشم تو مرا به سر دراندازد، جان من بستان». از نگاه علی‌بن الحسین(ع) یکی از عواملی که موجب رهایی از خشم الهی می‌شود، صدقه دادن است که آن حضرت در نجوای خویش چنین به آن اشاره دارد: «خدایا... در راه تو صدقه دادند تا به ثوابشان بیفزایی، و در آن بود رهایی‌شان از خشم تو»..

منابع

1. بهشتی، سید مهدی، مقاله «خشم»، دانشنامه صحیفه سجادیه