ثویر بن ابی‌فاخته در تراجم و رجال

مقدمه

ثویر منسوب به طایفه بزرگِ آل ابی جهم کوفی و مولای امّ هانی (خواهر امام علی) است و به این دو اعتبار، او را کوفی و هاشمی خوانده‌اند.

پدرش سعید بن علاقه هاشمی از تابعینِ بزرگ و از راویان مؤثق نزد شماری از رجالیّون، مانند عجلی و دار قطنی است.

ثویر از شیعیان و دوست‌داران اهل بیت(ع)و آن گونه که از روایت کشی استفاده می‌‌شود، نزد آنان و نیز مخالفان شان دارای شأن و منزلتِ ویژه‌ای بوده است.

او در همین روایت از امام باقر(ع) نقل می‌‌کند: در قیامت بنده گامی برنمی دارد تا آنکه از سه چیزِ او بپرسند: از عُمرش که در چه چیزی گذرانده است؛ از دارایی‌اش که از کجا آورده و در کجا انفاق کرده است و از دوستی ما اهل بیت(ع) هر چند شهید ثانی با استناد به روایتی از رجال کشی که جریان ملاقات جمعی از دانشمندان عامه با امام باقر(ع) را با وساطت ثویر، نقل می‌‌کند، او را به جهل نسبت به مقام علمی ائمه(ع) متهم کرده است، لیکن این اتّهام نزد برخی از اهل تحقیق ناتمام است.

به هر حال، تشیع او از نظر عامه و خاصّه قابل تردید نیست از این رو حاکم نیشابوری تصریح می‌‌کند که بر او به چیزی جز تشیع‌اش نمی‌توان خرده گرفت. و آن گاه کِه از یونس بن ابی اسحاق سبیعی می‌‌پرسند چرا از ثویر روایت نمی‌کنی پاسخ می‌‌دهد: مرا با رافضی چه کار!.

او از طبقه چهارم راویان تابعی و کوفی است. شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع)نام برده است.

برقی و کشّی به ترتیب، او را از اصحاب امام سجاد(ع) و امام باقر(ع) یاد کرده‌اند. علامه حلّی و ابن داوود، نام ثویر را در قسم اوّل کتاب خود آورده‌اند و ابن داوود او را ممدوح دانسته، لیکن علاّمه در جرح و تعدیل وی توقف کرده و می‌‌نویسد: شواهد، از جمله روایات کشی، چیزی را از جهت وثاقت ثابت نمی‌کند.

از دانشمندانِ عامّه: عجلی، احمد بن حنبل، یونس بن ابی اسحاق، یحیی بن معین، ابن عدی، جوزجانی، ابوزرعه، ابوحاتم، دارقطنی، ذهبی و ابن حجر او را تضعیف کرده‌اند، امّا عجلی بر حسب روایتی، او را مانند پدرش سعید مؤثق می‌‌داند.

روایات او در جامع ترمذی، کافی و من لایحضره الفقیه آمده است. او در این روایات از کسانی چون: امام سجاد(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع)، زید بن ارقم، سعید بن جبیر، پدرش ابو فاخته، عبدالله بن زبیر و عبدالله بن عمر روایت می‌‌کند و از او کسانی چون: ابن عقده، سفیان ثوری، سلیمان اعمش و اسرائیل بن یونس روایت کرده‌اند. او راوی حدیث غدیر و حدیث ثقلین است. تاریخ وفات ثویر همانند ولادتش معلوم نیست، لیکن با ملاحظه مصاحبت او با امام صادق(ع) معلوم می‌‌شود که وی پس از سال ۱۱۴ ه.ق. وفات یافته است.^[۱]

منابع

عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک

پانویس

↑ عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک، ص 45.

[1] عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک، ص 45.

[۱]