نفاق در کلام اسلامی
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث معاد جسمانی است. "معاد جسمانی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل نفاق (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- منافق اعتقادی: کسی است که به زبان مسلمان است؛ اما خداوند و رسول و تعالیم دینی را باور ندارد. قرآن از این منافقان با عنوان "فاسقان" نیز یاد می‌کند:
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ
[۱]. - منافق رفتاری: کسی است که خدا و پیامبر و دین را به دل پذیرفته است؛ اما در رفتار و اخلاق بر شیوه مسلمانی نیست و از وظایف و تکالیف دینی می‌گریزد[۲][۳].
ویژگی‌های منافقان
ویژگی‌های منافق اعتقادی و سیاسی
- شک و تردید: منافقان از آن رو که از نظر فکری و اعتقادی به یقین و علم نرسیده‌اند، در وادی حیرت و دو دلی سرگردان‌اند[۴] و در پی فریب دیگران‌اند؛ اما از نظر قرآن کریم، آنان در حقیقت خود را می‌فریبند[۵]. امام علی (ع) نیز بر این ویژگی اشارت برده و فرموده است: "منافق نیرنگباز و زیانبار و دودل است"[۶][۷].
- علم بی‌عمل: منافق می‌داند؛ اما عمل نمی‌کند و بدین‌سان، بار گناه خویش را سنگین می‌کند. وی به جای نورانی شدن با نور دانش تنها زبان خود را به الفاظ و اصطلاحات می‌آراید. از این رو، ظاهرش عالم می‌نماید و باطنش جاهل است. امام علی (ع) درباره این ویژگی می‌فرماید: "علم منافق بر زبان او نشسته است؛ اما علم مؤمن در کردارش جای گرفته است"[۸][۹].
- زهدنمایی: منافق به ظاهر از دنیا روی می‌گرداند و در باطن سخت بدان مشتاق است. وی در ورع و پارسایی به زبان و ادعا بسنده می‌کند و تقوا به جان و جوارح و عملش راه ندارد. به زبان از پرهیزگاری سخن می‌گوید؛ اما در عمل، بی‌پروا و بی‌باک است[۱۰][۱۱].
- وسیله ساختن دینداری برای دنیاداری: دنیاپرستی در آموزه‌های اسلامی بسیار ناپسند است؛ اما از آن ناپسندتر این است که آدمی به ظاهر دینداری کند تا به دنیا برسد و ثروت و قدرت و هیبت یابد. امام علی (ع) از این صفت زشت یاد می‌کند و هشدار می‌دهد: "کار دین را وسیله دنیا مکن و دنیای گذرا را بر آخرت ماندگار ترجیح مده که این از خوی منافقان و بی‌دینان است"[۱۲][۱۳].
- بی‌پروایی زبان: زبان منافق تیز و طعن‌آلود است، مؤمنان و دینداران از آن در امان نیستند، از عقوبت اخروی نمی‌هراسد و پشتوانه دینی و عقلانی ندارد. بدین روی است که امام علی (ع) می‌فرماید: "زبان مؤمن در پشت قلب او است. چون اراده سخن می‌کند، نخست می‌اندیشد ... اگر نیکو باشد، اظهار می‌کند و اگر ناپسند باشد، پوشیده نگاهش می‌دارد. اما زبان منافق در پیش قلب او است. هر چه به خاطرش می‌رسد، می‌گوید بی‌آنکه بداند چه به سود او است و چه به زیانش"[۱۴][۱۵].
ویژگی‌های منافقان اخلاقی و اجتماعی
- پلیدی باطنی و پاکی ظاهری: منافق ظاهر را می‌آراید و از درون غلفت می‌ورزد، خود را متخلق به اخلاق نیک نشان می‌دهد و پلیدی درون را بدین طریق می‌پوشاند. برای این کار به دروغ و فریب دست می‌یازد و نیرنگ می‌زند. ابزار اصلی منافق دروغ است؛ چنان که امام علی (ع) می‌فرماید: "با دروغ است که منافقان خویشتن را می‌آرایند"[۱۶]. گفتار منافق خوشایند است و کردارش رنجبار است[۱۷][۱۸].
- چاپلوسی: منافق برای رسیدن به قدرت و ثروت، قدر خویش را نیز نگاه نمی‌دارد و خود را پیش مردم خوار می‌سازد و به چاپلوسی و تملق و خوشزبانی می‌آلاید؛ چنان که امام علی (ع) می‌فرماید: "منافق به زبان مردم را شاد می‌کند؛ اما در حقیقت به آنان زیان می‌رساند"[۱۹][۲۰].
- همرنگی ظاهری با جماعت: منافق برای پنهان ساختن درون خویش، همواره به رنگ مردم در می‌آید و به هر جماعتی که وارد شود، همساز آن می‌گردد. این رنگارنگ بودن، امنیت او را فراهم می‌آورد. امام علی (ع) بر این خوی ناپسند اشارت می‌برد و می‌فرماید: "خُلق و خوی منافق پیوسته دگرگون است"[۲۱][۲۲].
- سخت‌گیری بر دیگران و آسان گرفتن بر خویش: منافق زشتی‌ها و عیب‌های بزرگ خود را نمی‌بیند و تنها دیگران را زیر ذره‌بین نقد می‌گیرد. بر مردم سخت می‌گیرد؛ ولی خود را پاک می‌بیند و از پلیدی‌های خویش درمی‌گذرد. امام علی (ع) از این صفت منافقان یاد می‌کند و می‌فرماید: "منافق از خویشتن در می‌گذرد و به مردم طعن می‌زند"[۲۳][۲۴].
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «بی‌گمان منافقانند که نافرمانند» سوره توبه، آیه ۶۷.
- ↑ وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ وَقَالَ مُوسَى إِن تَكْفُرُواْ أَنتُمْ وَمَن فِي الأَرْضِ جَمِيعًا فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ حَمِيدٌ؛ سوره ابراهیم، آیه ۷ و ۸.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 429.
- ↑ مُّذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لاَ إِلَى هَؤُلاء وَلاَ إِلَى هَؤُلاء وَمَن يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ سَبِيلاً ؛ سوره نساء، آیه ۱۴۳؛ لاَ يَزَالُ بُنْيَانُهُمُ الَّذِي بَنَوْا رِيبَةً فِي قُلُوبِهِمْ إِلاَّ أَن تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ؛ سوره توبه، آیه ۱۱۰.
- ↑ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلاَّ أَنفُسَهُم وَمَا يَشْعُرُونَ ؛ سوره بقره، آیه ۹؛ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُواْ إِلَى الصَّلاةِ قَامُواْ كُسَالَى يُرَاؤُونَ النَّاسَ وَلاَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلاَّ قَلِيلاً ؛ سوره نساء، آیه ۱۴۲.
- ↑ غرر الحکم، ۱/ ۳۴۰.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 429.
- ↑ غرر الحکم، ۲/ ۴۷.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 429.
- ↑ غرر الحکم، ۶/ ۲۴۱.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 429.
- ↑ غرر الحکم، ۳۳۳.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 430.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 430.
- ↑ غرر الحکم، ۳/ ۲۰۷.
- ↑ غرر الحکم، ۲/ ۶.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 430.
- ↑ غرر الحکم، ۲/ ۶.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 430.
- ↑ غرر الحکم، ۴/ ۳۳۲.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 430.
- ↑ غرر الحکم، ۲/ ۱۰۹؛ دانشنامه امام علی، ۴/ ۴۰۸- ۳۹۸.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 431.