نفاق در معارف دعا و زیارات

مقدمه

واژه "نفاق" به معنی دورویی و مخالف بودن ظاهر شخص با باطن او نسبت به کسی است. منافق کسی است که فقط تظاهر به ایمان دارد و بی‌ایمانی خویش را پنهان می‌سازد^[۱].

قرآن کریم خطاب به پیامبر (ص) در مورد منافقین می‌فرماید: ﴿إِذَا جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ﴾^[۲].

بنابراین دروغ‌گویی از ویژگی‌های بارز منافقان است. نباید این‌گونه پنداشت که منافقان تنها کسانی هستند که در دل کافر بوده اما به زبان اظهار ایمان می‌کنند، بلکه نفاق دارای مراتبی است و ممکن است حتی افراد مسلمان نیز برخی از خصلت‌های منافقان را در خود داشته باشند.

امام زین‌العابدین (ع) در سخن زیبایی ویژگی‌های منافق را این‌چنین بیان می‌دارد: «همانا منافق کسی است که از کاری نهی می‌کند ولی خود او (از آن کار) دست نمی‌کشد و دیگران را امر می‌کند به کاری که خودش انجام نمی‌دهد و هنگامی که به نماز می‌ایستد... رو به راست و چپ می‌گرداند و چون به رکوع می‌رود خود را (مانند گوسفند) به زمین می‌اندازد. او روزش را به شب می‌رساند و اندیشه‌ای جز خوردن ندارد و چون صبح را به شب رساند اندیشه‌ای جز خوابیدن ندارد با اینکه شب را بیدار نبوده. او اگر سخنی بگوید دروغ است و اگر نزدش چیزی به امانت گذاری به تو خیانت می‌کند، اگر نزدش نباشی غیبت و بدگویی تو را می‌کند و اگر به تو وعده داد وفا نمی‌کند»^[۳].

سیدالساجدین (ع) در نیایش چهل‌ودوم صحیفه از خداوند تقاضا دارد تا او را از نفاق دور کند و عرضه می‌دارد: «وَ اعْصِمْنَا بِهِ‏ مِنْ‏ هُوَّةِ الْكُفْرِ وَ دَوَاعِي النِّفَاقِ»؛ «خدایا!... و ما را از فرو غلتیدن به گودال کفر و آنچه موجب نفاق است در امان دار»^[۴].^[۵]

منابع

بهشتی، سید مهدی، مقاله «نفاق»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ مجمع البحرین.
↑ «چون منافقان نزد تو می‌آیند، می‌گویند: گواهی می‌دهیم که بی‌گمان تو فرستاده خدایی و خداوند می‌داند که تو به راستی فرستاده اویی و خداوند گواهی می‌دهد که منافقان، سخت دروغگویند» سوره منافقون، آیه ۱.
↑ الکافی، ج۲، ص۳۹۶.
↑ الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین (ع)، ۱۴۱۸، قم، الهادی، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبد المحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ۱۴۰۷، مصحح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم؛ مجمع البحرین، فخر الدین بن‌محمد طریحی، ۱۴۱۷، تحقیق: احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی، چاپ سوم.
↑ بهشتی، سید مهدی، مقاله «نفاق»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص۴۳۰.

[1] مجمع البحرین.

[2] «چون منافقان نزد تو می‌آیند، می‌گویند: گواهی می‌دهیم که بی‌گمان تو فرستاده خدایی و خداوند می‌داند که تو به راستی فرستاده اویی و خداوند گواهی می‌دهد که منافقان، سخت دروغگویند» سوره منافقون، آیه ۱.

[3] الکافی، ج۲، ص۳۹۶.

[4] الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین (ع)، ۱۴۱۸، قم، الهادی، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبد المحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ۱۴۰۷، مصحح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم؛ مجمع البحرین، فخر الدین بن‌محمد طریحی، ۱۴۱۷، تحقیق: احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی، چاپ سوم.

[5] بهشتی، سید مهدی، مقاله «نفاق»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص۴۳۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]