القاب و کنیه‌های علی

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

القاب و کنیه‌های علی در قرآن | القاب و کنیه‌های علی در حدیث | القاب و کنیه‌های علی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل القاب و کنیه‌های علی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

القاب و کنیه‌های علی(ع) لقب، نام ویژه‌ای است که نشانۀ خصوصیاتی در صاحب نام است و مفهوم آن خوبی‌ها و فضایل یک انسان است.

مقدمه

• القاب حضرت علی(ع) که در روایات، زیارات، اشعار و ادعیه آمده، بسیار است. برخی از معروفترین لقب‌های وی در عربی و فارسی چنین است:

• الامام؛
• امیر المؤمنین؛
• حیدر؛
• مرتضی؛
• انزع البطین؛
• یعسوب الدین؛
• امام المؤمنین؛
• یعسوب المؤمنین؛
• امام الأمه؛
• امام الأولیاء؛
• امام المتقین؛
• اسد الله؛
• ولی؛
• وصی؛
• تقی؛
• قاتل الناکثین و القاسطین؛
• شبیه هارون؛
• صاحب اللواء؛
• سیف رسول الله؛
• صدیق اکبر؛
• خاصف النعل؛
• کاشف الکرب؛
• ابو الریحانتین؛
• بیضة البلد؛
• قائد الغر المحجلین؛
• امیر البرره؛
• مختار؛
• سیف الله؛
• فاروق امت؛
• باب علم النبی؛
• امیر النحل.

ابن شهر آشوب نقل می‌کند: وی در قرآن سیصد نام دارد و در روایات، خدا می‌داند. در کاربرد ادبیات و اشعار فارسی هم تعابیر فراوانی به عنوان لقب خاصّ او رواج دارد، از جمله: فاتح خیبر، شیرگیر، مولود کعبه، ضیاء دیده، شیر خدا، مرتضی علی، حیدر، ساقی کوثر، امین پیامبر، شاه ولایت، شحنۀ نجف، مولای متّقیان، شاه مردان، شیر یزدان، حیدر کرّار، شاه دلدل‌سوار، خیبرگشا، بت‌شکن، خانه‌زاد خدا و... لقب‌های ویژۀ او نزد آسمانیان و زمینیان و در لوح و صحف ابراهیم و نزد حورالعین و در زبان عبری و سریانی، در زبور و انجیل و قرآن، نزد رومیان و عرب و عجم و ترک و دیلم، نزد کاهنان و جنّیان در منابع مکتوب آمده است.فهرست مفصّلی به ترتیب الفبا نیز از القاب آن حضرت در کتاب «مناقب» نقل شده که خواندنی است. لقب‌ها و یا اوصاف علی(ع) در احادیث شیعه و سنّی بسیار است. شهید قاضی نور اللّه شوشتری براساس تتبّع خود در روایات عامّه ۲۴۷ صفت یافته و متن آن احادیث را که مشتمل بر این اوصاف است، از منابع اهل سنت آورده است، از قبیل: امام المتقین، سیّد المسلمین، سیّد الأوصیاء، امام کلّ مؤمن و مؤمنه، قائد الغرّ المحجّلین، یعسوب الدین، خاتم الوصییّن، امیر المؤمنین، ولیّ الناس، ولی اللّه، اوّل من آمن برسول اللّه، وصیّ رسول اللّه، اخو رسول اللّه، امین اللّه علی وحیه، خلیفة رسول اللّه، سیف اللّه علی اعدائه، حجّة اللّه، الصدیق الأکبر، وزیر رسول اللّه و... "کنیه"، غیر از نام اصلی شخص است و اغلب به خاطر داشتن فرزند یا چیزی یا صفتی دارای ستایش یا نکوهش، به کسی گفته می‌شود و با "اب"، "ام"، "ابن" و "بنت" می‌آید، مثل ابو الحسن و امّ لیلا. گاهی کنیه به عنوان تکریم و احترام بر کسی اطلاق می‌شود. از کنیه‌های حضرت علی(ع) می‌توان از ابو الحسن، ابو الحسین، ابو الحسنین، ابو زینب، ابو ریحانتین، ابو تراب، ابو الهیجاء، ابو الأئمه، ابو السبطین، ابو الشهداء، ابو العتره، ابو القصم، ابو المؤمنین، ابو شبّر، ابو محمّد یاد کرد..

جستارهای وابسته

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ غدیر.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: