بیعت غدیر
این مدخل زیرشاخهٔ بحث بیعت است. بیعت غدیر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بیعت غدیر در قرآن - بیعت غدیر در سیره پیامبر خاتم - پرسش مرتبط نداردمقدمه
رسول اکرم (ص) در بازگشت از آخرین حج خود در محلی به نام غدیر خم توقف کرد و فرمود: "کسانی که به جلو رفته‌اند، برگردند و کسانی که عقب مانده‌اند، برسند." وقتی جمعیت در آن محل جمع شدند، رسول خدا (ص) به طوری که همه حاضران صدای آن حضرت را می‌شنیدند، خطبه‌ای بیان فرمود و ضمن آن از پایان عمر شریف خویش خبر داد و پس از بیان حدیث ثقلین، دست حضرت علی (ع) را بالا برد و فرمود: "هر که من مولای اویم، این علی مولای اوست. خدایا! دوست بدار کسی را که او را دوست می‌دارد و دشمن بدار کسی را که با او دشمن است!" سپس آن حضرت دستور داد تا حاضران با حضرت علی (ع) بیعت کنند و به آن حضرت تبریک بگویند. وقتی رسول خدا (ص) به ابوبکر و عمر فرمود: "با علی به ولایت بعد از من بیعت کنید؟" آنها پرسیدند: "آیا این امر خدا و رسول است؟" رسول اکرم (ص) فرمود: "آیا امری به این عظمت امر غیر خداوند است؟ بله، امری به امر خدا و رسول خدا (ص) است و سپس آنها بیعت کردند[۱]. در این بیعت، علاوه بر تأکید بر ابراز وفاداری به پیامبر اکرم (ص) و دستورهای آن حضرت، اعطای حکومت و ولایت نیز دیده می‌شود؛ به ویژه در آنجا که رسول خدا (ص) به مردم دستور می‌دهد که با حضرت علی (ع) به ولایت بعد از ایشان بیعت کنند[۲].
بیعت، نوعی اعلام وفاداری و مشارکت مردم با حکومت و پشتیبانی مردم از حکومت است که اگر چنین پشتیبانی وجود نداشته نباشد، حکومت در خطر قرار می‌گیرد. پس، مشارکت مردم در پاسداری از حکومت، نقشی سرنوشت ساز دارد و ماهیت آن، تعهد، اطاعت و یاری است که در مقام اجرا و نه انتخاب، نقش اصلی را دارد و ما در سیره رسول اکرم (ص) چند نوع بیعت می‌بینیم؛ مانند:
همه این بیعت‌ها به معنای اطاعت از خدا و رسول اکرم (ص) است؛ ولی هر یک ماهیتی جداگانه دارد. بیعت، دعوت، به معنای تعهد به پاسداری از دعوت و پایداری در مقابل تهاجم‌ها و مبارزه‌طلبی‌های جاهلیت است. بیعت جهاد، تعهد به اطاعت از امر نظامی و تحمل تلخی‌ها و مشکلات نبرد است. و بیعت امارت، به معنای تعهد به قبول امارت و ولایت و اعتراف به حق اطاعت برای حاکم است[۳].[۴]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۳۲۹ و با اندکی اختلاف در: شیخ مفید، الارشاد، ج ۱، ص ۱۷۶ - ۱۷۷ و اعلام الوری، ج ۱، ص ۲۶۲.
- ↑ فرخی، محمد رضا، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص۲۴۹-۲۵۰.
- ↑ محمد مهدی آصفی، «بیعت از منظر فقه تطبیقی»، کیهان اندیشه، مهر و آبان ۱۳۷۴، شماره ۶۲، ص ۷۵.
- ↑ فرخی، محمد رضا، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص۲۵۰.