پیامبر در کلام اسلامی
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل پیامبر (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- انسانی را گویند که خداوند او را برگزیده است تا پیام الهی را به مردم رسانَد و هدایت آنان را بر عهده گیرد. پیامبران از میان بندگان صالح و اولیای کامل برگزیده می‌شوند و به زبان مردم خویش سخن می‌گویند و میان آنان زندگی می‌کنند[۱]. بنابر قرآن کریم، فلسفه ارسال پیامبران، تلاوت آیات الهی و تزکیه انسان و تعلیم کتاب و حکمت است[۲][۳].
- خداوند پیامبران خویش را پیاپی فرستاده است تا مردم را به فطرت خویش بازگردانند و پیمان فطری آنان را به خاطرشان آورند و با تبلیغ و تبیین حقایق، حجت را بر آنان تمام کنند[۴]. برخی پیامبران، افزون بر اینکه پیام‌آور الهی‌اند، امامت مردم را نیز بر عهده دارند و باید رهبری سیاسی، اجتماعی و قضائی جامعه را بر گردن گیرند[۵]. رهبری شخص معصوم، از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی برای جامعه انسانی است[۶].
- جامعه از این طریق، به سوی کمال پیش می‌رود و از ناهنجاری‌ها و کژروی‌ها دور می‌ماند. مقتضای حکمت الهی این است که انسان از گذر عقل و وحی، جهت خویش را به سوی کمال راستین و خوشبختی ابدی بازشناسد و به سوی آن حرکت کند و این جز به واسطه پیامبران حاصل نمی‌آید[۷][۸].
- هدف پیامبران، این است که زمینه انتخاب آگاهانه و آزاد را برای انسان‌ها فراهم آورند؛ نه آنکه با توسل به نیروی غیر عادی، آنان را به پیروی از خویش وادارند. پیامبران به خزانه علم غیب الهی متصل‌اند و این از مهم‌ترین ویژگی‌های آنان است[۹]. این گونه دانش را چون از جانب خدا است، "علم لدنی" نیز گویند. پیامبران از نیروی اعجاز بهره‌مندند و برای اثبات مدعای خویش، هر گاه نیاز افتد، از خود معجزه بروز می‌دهند. قرآن کریم از پاره‌ای معجزات یاد کرده است؛ همانند عصایی که تبدیل به اژدها می‌شود[۱۰]، پیشگویی، زنده کردن مردگان، شفای بیماران[۱۱] و سخن گفتن نوزاد در گهواره[۱۲]. دیگر از ویژگی‌های پیامبران، عصمت است؛ بدین معنا که از گناه و خطا و سهو و نسیان در امان‌اند. پیامبران به والاترین صفات انسانی و اخلاقی متصف‌اند؛ صفاتی که لازمه رهبری انسان‌هایند؛ همانند شجاعت، سیاست، ذکاوت، حکمت، شکیبایی و زیرکی. هیچ انسانی در این عرصه به پای آنان نمی‌رسد[۱۳]. انکار پیامبران، کفر و فسق و زندقه محسوب می‌شود[۱۴].
- پیامبر اسلام(ص) حقانیت پیامبران پیش از خویش را تصدیق کرده است و بدین روی بر مسلمانان نیز واجب است آنان را تصدیق کنند. ایمان به کتاب‌های آنان نیز واجب است؛ اما نه کتاب‌هایی که تحریف شده و هم اکنون در دست مسیحیان و یهودیان است[۱۵][۱۶].
نبوت و رسالت
- واژه "رسول" به معنای پیام‌آور است. برای "نبی" دو معنا برشمرده‌اند. اگر از ریشه "نبأ" باشد، به معنای کسی است که حامل خبری مهم است و اگر از ماده "نبو" باشد، به معنای کسی است که مقامی والا دارد. نبی، فرشته وحی را در خواب می‌بیند و در بیداری، تنها صدای او را می‌شنود؛ اما رسول، در خواب و بیداری فرشته وحی را می‌بیند[۱۷]. بنابراین، میان نبی و رسول رابطه عموم و خصوص مطلق برقرار است؛ بدین معنا که هر رسولی، نبی است؛ ولی هر نبی‌ای رسول نیست. پیامبران، دارای مقام نبوت نیز هستند؛ اما هر نبی‌ای دارای مقام رسالت نیست[۱۸]. شریعت برخی پیامبران، مناسک پیامبران پیشین را نسخ می‌کند و برخی شریعت‌ها، شریعت پیشین خود را کامل می‌سازند. شریعت حضرت محمد(ص) متمم و مجدد آیین حنیف حضرت ابراهیم(ع) است[۱۹]. قرآن کریم، شریعت اسلام را کامل و اتمام نعمت می‌داند و می‌فرماید: "امروز، اسلام را به عنوان آیین شما پسندیدم"[۲۰][۲۱].
شمار پیامبران
- خداوند، رسولان را از میان انبیای خویش برگزیده است. شمار رسولان، از انبیاء کم‌تر است. شمار انبیاء را ۱۲۴ هزار دانسته‌اند که از میان آنان ۳۱۳ تن، رسول نیز هستند[۲۲][۲۳].
پیامبران اولو العزم
- قرآن کریم از پیامبران الوالعزم به بزرگی یاد می‌کند. آنان پنج تن‌اند: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی(ع) و حضرت محمد(ص). پیامبران اولو العزم دارای کتاب و شریعتی مستقل‌اند و دیگر پیامبران از آنان پیروی می‌کنند[۲۴].
اثبات پیامبری
- پیامبران الهی برای اثبات حقانیت مدعای خویش از وسایلی متعدد بهره می‌برند: معجزه، بشارت پیامبران پیشین و خُلق و خوی و شخصیت والای آنان. پیامبر اسلام(ص) از هر سه وسیله برخوردار بوده است[۲۵].
خاتمیت
- قرآن کریم، پیامبر اسلام(ص) را واپسین پیامبر الهی می‌خواند[۲۶]. همان پیامبر بزرگ الهی نیز بارها بر این حقیقت تصریح کرده است[۲۷][۲۸].
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ﴿ وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَن يَشَاء وَيَهْدِي مَن يَشَاء وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴾؛ سوره ابراهیم، آیه ۴؛ ﴿أُبَلِّغُكُمْ رِسَالاتِ رَبِّي وَأَنصَحُ لَكُمْ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ ﴾؛ سوره اعراف، آیه ۶۲، ﴿قَالَ قَدْ وَقَعَ عَلَيْكُم مِّن رَّبِّكُمْ رِجْسٌ وَغَضَبٌ أَتُجَادِلُونَنِي فِي أَسْمَاء سَمَّيْتُمُوهَا أَنتُمْ وَآبَاؤُكُم مَّا نَزَّلَ اللَّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ فَانتَظِرُواْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ﴾؛ آیه ۷۱ و ﴿فَأَنجَيْنَاهُ وَأَهْلَهُ إِلاَّ امْرَأَتَهُ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ﴾؛ آیه ۸۳؛ عقائد الامامیه، مظفر/ ۲۸.
- ↑ ﴿هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الأُمِّيِّينَ رَسُولا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ﴾؛ سوره جمعه، آیه ۲.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 173.
- ↑ نهج البلاغه، خ ۱ و ۵.
- ↑ ﴿ وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاء فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَلاَ تُمْسِكُوهُنَّ ضِرَارًا لِّتَعْتَدُواْ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ وَلاَ تَتَّخِذُواْ آيَاتِ اللَّهِ هُزُوًا وَاذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمَا أَنزَلَ عَلَيْكُمْ مِّنَ الْكِتَابِ وَالْحِكْمَةِ يَعِظُكُم بِهِ وَاتَّقُواْ اللَّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴾؛ سوره بقره، آیه ۲۳۱.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 173.
- ↑ نهج البلاغه، خ ۱۸۵.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 173.
- ↑ ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا ﴾؛ سوره جن، آیه ۲۶ و ۲۷.
- ↑ ﴿ قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُكَ بِشَيْءٍ مُّبِينٍ قَالَ فَأْتِ بِهِ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ فَأَلْقَى عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ ثُعْبَانٌ مُّبِينٌ وَنَزَعَ يَدَهُ فَإِذَا هِيَ بَيْضَاء لِلنَّاظِرِينَ﴾؛ سوره شعراء، آیه ۳۰ و ۳۳.
- ↑ ﴿وَرَسُولاً إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُم بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُم مِّنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ﴾؛ سوره آل عمران، آیه ۴۹.
- ↑ عقائد الامامیه، محمد رضا مظفر/ ۳۲.
- ↑ عقائد الامامیه، محمد رضا مظفر/ ۳۴.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 173-174.
- ↑ عقائد الامامیه، محمد رضا مظفر/ ۳۷.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 174.
- ↑ اصول کافی، ۱/ ۱۷۶.
- ↑ علم الیقین، فیض کاشانی/ ۱/ ۳۶۹- ۳۶۶.
- ↑ نحل/ ۱۲۶.
- ↑ ﴿حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلامِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن دِينِكُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ دِينًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴾؛ سوره مائده، آیه ۳.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 174.
- ↑ آموزش عقائد، ۲/ ۱۰۵.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 174.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 175.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 175.
- ↑ ﴿ مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِكُمْ وَلَكِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا ﴾؛ سوره احزاب، آیه ۴۰.
- ↑ به عنوان نمونه: مستدرک حاکم، ۳/ ۱۰۹؛ خاتمیت.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 175.