آب در فقه اسلامی
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل آب (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
آنچه آب نامیده شود، هرچند به طور مَجاز
آب به لحاظ ماهیّت آن به مطلق و مضاف، به لحاظ انفعال و عدم انفعالِ به نجاست به کثیر و قلیل و به لحاظ عوارض خارجی به مشکوک و غیر مشکوک، مشتبه و غیر مشتبه و مستعمل و غیر مستعمل تقسیم می‌شود. [۱]
طهارت و نجاست: آب مطلق، پاک و پاک کننده هر چیز نجسی است که قابل پاک شدن است، و نیز بر طرف کننده حدث میباشد. [۲] آب با تغییر رنگ، بو یا مزه آن به سبب نجاست نجس می‌شود. آب قلیل بنابر مشهور با ملاقاتِ نجاست نیز نجس میگردد [۳]
عبادات: وضو و غسل جز با آب صحیح نیست. [۴] ادرار کردن در آب، مکروه است. [۵] نماز گزاردن در گذرگاه آب [۶] و نیز آب بستن به منطقه دشمن در حال جهاد کراهت دارد. [۷] به قول مشهور، فروبردن سر در آب برای روزهدار در روزه واجب معیّن [۸] و نیز قضای روزه ماه رمضان در بعد از ظهر، حرام است؛ لیکن در بطلان روزه به آن اختلاف است [۹]
تملّک: آبهای عمومی، مانند دریاها که همگان در بهرهبرداری از آن یکسانند، از مشترکات و با حیازت تملّکپذیر است. همچنین به قول مشهور، کندن چاه در زمین مباح به قصد تملّک یا در ملک خود، سبب تملّک آب آن می‌شود. [۱۰] آبهای مباح، مانند چشمه و باران که در جوی‌های شخصی جمع می‌شود، به قول مشهور از آنِ مالک آن است [۱۱]
خرید و فروش: فروختن آب با پیمانه، وزن یا مشاهده در صورت محصور بودن، مانند آب حوض جایز است؛ [۱۲] لیکن در صحّت خرید و فروش مثل آب چاه که دارای جوشش است و دائم آب تازه با آب قبلی مخلوط می‌شود اختلاف است. در آب، ربا نیست. [۱۳]
نوشیدن: برای نوشیدن آب آدابی ذکر شده است، مانند گفتن 
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
[۱۴]، نشسته نوشیدن در شب و ایستاده نوشیدن در روز [۱۵]
مزارعه: از شرایط صحّت عقد مزارعه، قابلیّت زمین برای بهرهبرداری به دلیل داشتن آب ـ هرچند به امکان رساندن آب چشمه یا نهر به آن ـ است [۱۶]
حیوان: دادن آب به حیوان پیش از ذبح آن مستحب است. [۱۷] عرضه آب بر حیوان هنگام رسیدن به آب از حقوق چارپا بر صاحبش شمرده شده است[۱۸] .[۱۹]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ العروة الوثقی، ج۱، ص: ۲۶ ـ ۵۴.
- ↑ العروة الوثقی، ج۱، ص: ۲۶.
- ↑ الروضة البهیة، ج۱، ص:۲۵۱ و ۲۵۸؛ العروة الوثقی، ج۱، ص:۳۰ و ۳۴.
- ↑ تحریر الوسیلة، ج۱، ص:۱۰۱ ـ ۱۰۳
- ↑ جواهر الکلام، ج۲، ص:۶۸
- ↑ جواهر الکلام، ج۸، ص:۳۴۴
- ↑ جواهر الکلام، ج۸، ص:۲۱ ـ ۶۶
- ↑ مستمسک العروة، ج۸، ص:۲۶۲.
- ↑ جواهر الکلام، ج۱۷، ص:۵۲ و ج۱۶، ص:۲۲۷ ـ ۲۲۸.
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۱۶-۱۲۱
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۲۶
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۲۰
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۳، ص:۳۶۱
- ↑ «به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۵۰۵-۵۰۸
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۰، ص:۲۷.
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۱۳۳
- ↑ العروة الوثقی، ج۲، ص:۴۱۵.
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۱، صفحه ۸۹-۹۰.