ابراهیم بن علی بن ابی‌طالب
مقدمه
ابراهیم از فرزندان حضرت علی(ع) و مادرش ام‌ولد بود. از زمان و محل ولادت و دوران رشد او گزارشی در دست نیست. درباره سن او در موقع شهادت که بیست ساله بود یا بیشتر و نیز درباره شهادت او در کربلا، بین مورخان اختلاف نظر است.
برخی از مؤرخان به ذکر نام او در واقعه کربلا بسنده کرده و برخی هم مثل ابن شهرآشوب نام او را در زمره شهدای کربلا ذکر کرده است[۱]. اما برخی هم درباره شهادت او در کربلا اظهار تردید نموده‌اند. از جمله ابوالفرج اصفهانی در این باره تردید کرده و می‌‌نویسد: «محمد بن علی بن حمزه در کتاب خود نوشته است که ابراهیم بن علی بن ابی طالب در روز طف کشته شد و مادرش ام‌ولد بود. بعد اضافه می‌کند، من این سخن را تنها در کتاب او دیده‌ام و در کتاب‌های رجالی دیگر نامی از ابراهیم به میان نیامده است»[۲]. و حاج شیخ عباس قمی هم می‌‌نویسد: «محمد بن علی بن حمزه می‌‌گوید: ابراهیم بن علی در کربلا کشته شد و مادرش ام‌ولد بود. ولی کسی دیگر این را نگفته و من در کتب رجال نامی از ابراهیم بن علی ندیدم.
در برخی از کتاب‌های مقاتل این رجز را به ابراهیم بن علی بن ابی طالب(ع) نسبت داده‌اند که در هنگام نبرد با دشمن در روز عاشورا خوانده است:
- پیش بیا ای حسین که امروز احمد و پدر پاک و تأیید شده‌ات را، و حسن برادر به زهر کشته شده و صاحب دو بال (جعفر) را که هم پیمان شهیدان بود، و حمزه شیر شجاع بزرگوار را که رستگار شدند، در بهشت برین دیدار خواهی کرد[۳]
در مجموع شهادت ابراهیم بن علی در کربلا مشکوک به نظر می‌‌رسد خصوصاً این که در لباب الانساب نسبت داده که نماز بر جسد ابراهیم بن علی توسط جابر بن عبدالله خوانده شد، و حال آنکه جابر در اربعین عاشورا، یعنی چهل روز یا اربعین دوم که ۸۰ روز پس از عاشورا و شهادت شهدا به کربلا آمده است؛ لذا اگر ابراهیم در کربلا شهید شده باشد، وجهی برای خواندن نماز جابر بر پیکر مطهر ابراهیم ندارد مگر این که گفته شود بر قبر او نماز خوانده که قطعاً بر قبر تمام شهدا نماز خوانده است نه فقط بر قبر ابراهیم بن علی(ع)، به علاوه در تاریخ نیامده که جابر بر قبر شهدا نماز خوانده باشد.
از مجموع آنچه گذشت شهادت ابراهیم بن علی(ع) در کربلا به نظر بعید می‌‌رسد، والله العالم.[۴]
منابع
پانویس
- ↑ مناقب ابن شهر آشوب، ج۴، ص۱۱۲.
- ↑ مقاتل الطالبیین، ص۵۷.
- ↑ أقدم حسین الیوم تلقی أحمدا ثم أباک الطاهر المؤیدا والحسن المسموم ذاک الأسعدا وذا الجناحین حلیف الشهدا و حمزة اللیث الکمی السیدا فی جنة الفردوس فازوا سعدابرخی از متاخرین در کتاب‌های مقتل خود مثل: اکسیر العبادات فی أسرار الشهادات، ج۲، ص۳۴۲؛ فرسان الهیجاء، ج۱، ص۱۰-۱۱؛ رمز المصیبة، ج۲، ص۱۳۸؛ دائرة المعارف الحسینیة، ج۵، ص۱۲۱ - ۱۲۲؛ وسیلة الدارین، ص۱۰۲. از مقتل ابو مخنف نقل کرده‌اند که این اشعار را ابراهیم بن علی بن ابی طالب در هنگام نبرد در روز عاشورا خوانده است، اما در مقتل ابو مخنف، این اشعار را به شهید دیگری به نام ابراهیم بن حسین نسبت داده و آمده است، ابراهیم بن حسین به میدان رفت و در حالی که اشعار فوق را می‌‌خواند به دشمن حمله کرد و پس از کشتن پنجاه تن به شهادت رسید. مقتل ابومخنف، ص۱۰۶: بنابراین نسبت این اشعار به ابراهیم بن علی ثابت نیست.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص:۱۲۳-۱۲۵.