زیارت در حقوق اسلامی

مفهوم زیارت

ابن فارس درباره مفهوم لغوی آن می‌گوید: زیارت از زور به معنای تمایل و میل کردن است^[۱].
در اصطلاح "زیارت تمایلی است که افزون بر میل و حرکت جسمی، قلب هم گرایش جدی پیدا کرده و نسبت به مزور هم با اکرام و تعظیم قلبی وانس روحی همراه باشد و این معنا در مرتبه برین و کامل خود همانا اقبال قلبی، روحی و فکری، اخلاقی و عملی نسبت به مزور را با خود دارد"^[۲].
زیارت ارکانی دارد:

زائر یعنی شخصی که میل و گرایش به چیزی یا کسی دارد.
مزور، یعنی شخصی یا چیزی که میل به سوی اوست.
خصیصه‌ای انسانی به نام گرایش قلبی که با تکریم و تعظیم و انس گرفتن با مزور همراه است"^[۳].

پس هر کدام از این ارکان که قوی‌تر باشد حقیقت زیارت و آثاری که بر آن مرتب می‌شود بیشتر و ملموس‌تر است و این برای انسان منشأ بسیاری از خیرات و کمالات است، هر چقدر بار معرفتی زائر نسبت به مزور و کارش بالا برود و هر چقدر مزور عزیزترو مقربتر در درگاه الهی باشد و عزم و تصمیم زیارت جدی‌تر باشد این آثار بیشتر خواهند شد^[۴].

امام رضا(ع) می‌فرمایند: "همانا برای هر امامی عهدی در گردن دوستدارانشان و شیعه او است و همانا از تمام و کامل کردن وفای به عهد این است که زیارت قبور آنها نماید"^[۵].
امیرالمؤمنین فرمودند: "هنگامی که شما به سوی بیت الله الحرام خارج شدید حجتان را به زیارت رسول الله تمام کنید، پس همانا ترک زیارت جفا است؛ هم چنین امر کردیم به زیارت (حجتان را تمام کنید) قبوری که خداوند بر شما حقشان را و زیارتشان را الزام کرده و در نزد آن قبور رزق را طلب کنید."^[۶] و حضرت صادق(ع) فرمود: هر که زیارت امیرالمؤمنین(ع) را ترک کند خدای عزوجل به وی نظر نکند آیا شما آن کسی را که فرشتگان و پیغمبران زیارت می‌کنند زیارت نمی‌کنید، بدرستی که امیر المؤمنین فاضل‌ترین امامان است و مثل ثواب اعمال آنها برای ایشان هم هست"^[۷]^[۸].